همشهری آنلاین: ژانر اکشن در سینمای ایران ژانری بی‌ارج و قرب است و یادآور فیلم‌هایی با داستان‌های کم‌مایه، صحنه‌های اکشن سست و آماتوری و پر از پند و شعار. اما در سینمای جهان و به طور خاص سینمای هالیوود، ژانر اکشن یکی از جذاب‌ترین ژانرهای سینماست که راوی داستان‌های بزرگ و باعظمت است، شخصیت‌های دوست‌داشتنی دارد، پر از صحنه‌های تماشایی است که چشم‌ها را خیره می‌کند، به جای پند و شعارِ رو و گل‌درشت، وسیله انتقال ایدئولوژی و سیاست روز به توده تماشاگران است و مهم‌تر از همه پول‌ساز است.
ژانر اکشن، علاوه بر قواعد و الگوهای خاصی که از آنها تبعیت می‌کند، ستارگان خاص خود را دارد؛ کیانو ریوز، تام کروز، لیام نیسن، جیسن استاتهام، دواین جانسون، مارک والبرگ، هریسون فورد، بروس ویلیس، دنزل واشنگیتن، مل گیبسون، چارلز برانسون، سیلوستر استالون، آرنولد شوارتزنگر، ژان کلود وندام، جکی چان، بروس لی و کلی ستاره دیگر هستند که نام‌شان تماشاگر را یاد صحنه‌های مهیج و درگیری‌های خونین و داستان‌های پرآب‌وتاب و قهرمان‌بازی‌های خیالی اما ستودنی می‌اندازد.
سینمای اکشن اساسا سینمایی مردانه است، هرچند نمونه‌های مهمی از اکشن زنانه از «فرشتگان چارلی» تا «بیوه سیاه»، از «تامب رایدر» تا «سالت»، از «بلوند اتمی» تا «ایوان فلاکس»، از «بیل را بکش» تا «بیگانه» وجود دارد که قهرمان/ قهرمانان زن در مرکز داستان‌شان وجود دارد. با این حال، معمولا وقتی صحبت از اکشن می‌شود، معمولا ستاره های مرد این ژانر با به یاد می آوریم.
در همین یکی دو سال اخیر، فرانچایزهای اکشنی مثل «جان ویک» با بازی کیانو ریوز و «تاپ گان» با بازی تام کروز راهی پرده شده و حسابی در گیشه فروخته و مورد توجه قرارگرفته‌اند. البته با اینکه استقبال از قسمت‌های جدید دیگر فرانچایزهای اکشن مثل «ماموریت غیرممکن» یا «ایندیانا جونز» مطابق انتظارات نبوده، هنوز اکشن یکی از مهم‌ترین ژانرهای سینمایی است. در اینجا چند فیلم اکشن کلاسیک و مهم تاریخ سینما را که هر کدام با ژانر دیگری در پیوند هستند، معرفی کرده‌ایم.
اژدها وارد می‌شود (۱۹۷۳)
کارگردان: رابرت کلوز
بازیگران: بروس لی، جان ساکسون و رابرت وال
فیلمی که داستانی بسیار ساده و کلیشه‌ای دارد، اما یکی از نمادین‌ترین فیلم‌های ژانر اکشن محسوب می‌شود. با بودجه‌ای کمتر از یک میلیون دلار تولید شد و در گیشه بیش از ۴۰۰ میلیون دلار فروخت. بروس لی، شمایل ماندگار و بی‌چون‌وچرای فیلم‌های رزمی، دلیل اصلی فروش فیلم بود و هنوز خط داستانی و شخصیت‌پردازی و صحنه‌های مبارزه فیلم در سینمای امروز مورد تقلید قرار می‌گیرد.
مهاجمان صندوق گمشده (۱۹۸۱)
کارگردان: استیون اسپیلبرگ
بازیگران: هریسون فورد، کارن آلن و پل فریمن
مردان علم و دانش در فیلم‌های ژانر وحشت شخصیت‌های متداولی هستند، اما در ژانر اکشن استثناء. ایندیانا جونز باستان‌شناس با بازی هریسون فورد در فرانچایزی که نام او را بر پیشانی دارد، در کنار پروفسور رابرت لنگدان با بازی تام هنکس در سه‌گانه «رمز داوینچی» مردان علم‌اند، اما به وقتش در درگیری و زدوخورد حسابی ماهر و نامدار.
اولین خون (۱۹۸۲)
کارگردان: تد کاتچف
بازیگران: سیلوستر استالون، ریچارد کرنا و برایان دنهی
سربازی از جنگ ویتنام برگشته، اما جنگ از او بازنگشته. در خانه غریب‌تر از میدان جنگ است و دشمنانش از ویتنامی‌ها خطرناک‌تر. جان رمبو در خانه فقط با چند مأمور پلیس که برای تفریح او را شکنجه می‌کنند، نمی‌جنگد. او با سیستمی درمی‌افتد که از شکنجه و کشتار تغذیه می‌کند و از او موجودی می‌سازد که تا همین چند سال پیش دست از مبارزه برنداشت، هرچند بعدها خودش در خدمت این سیستم درآمد.
داستان پلیس (۱۹۸۵)
کارگردان: جکی چان
بازیگران: جکی چان، مگی چونگ و بریجیت لین
فیلمی که ملهم از فضای واقع‌گرایانه سینمای هنگ‌کنگ بود و از قابلیت‌های فیزیکی اعجاب‌آور جکی چان و سبک اسلپ استیک و رزمی او هم سود می‌جست. در زمان خودش فروشی فوق‌العاده در هنگ‌کنگ داشت، اما در غرب به عنوان فیلمی دوپاره شناخته شد. حالا که سبک جکی چان کاملا شناخته شده و فیلم «جکی چانی» برای خودش معنا دارد، راحت‌تر می‌توان سبک هیبریدی آن را درک کرد.
اسلحه مرگبار (۱۹۸۷)
کارگردان: ریچارد دانر
بازیگران: مل گیبسون، دنی گلاور و جو پشی
کمدی اکشنی سرحال درباره رفاقت دو مأمور پلیس که برای حل پرونده زیر دستشان به هر کاری دست می‌زنند و برای به دام انداختن یک مجرم معمولی یک شهر را به آتش می‌کشند. جز رابطه خودشان که پر از غرغر و متلک‌پرانی و محبت مردانه است، روابط این دو با اعضای خانواده‌شان هم جالب از کار درآمده. سلف فیلم‌هایی مثل «پسران بد» که نمونه به‌روزشده «اسلحه مرگبار» است. قسمت پنجمش گویا در دست ساخت است.
جان‌سخت (۱۹۸۸)
کارگردان: جان مک‌تی‌یرنان
بازیگران: بروس ویلیس، آلن ریکمن و بانی بدلیا
بروس ویلیس این روزها با ویدئوهایی از بودن در میان اعضای خانواده‌اش و خبرهایی از جدال با بیماری آلزایمر در مرکز توجهات است، اما چند دهه پیش او در «جان‌سخت» یکی از محبوب‌ترین و قلدرترین قهرمانان اکشن تاریخ سینما را جان بخشید. جان مک‌لین پلیسی نیوریورکی است که برای مبارزه با شریران و دشمنان خانواده و ملتش هیچ حد و مرزی ندارد.
آدمکش (۱۹۸۹)
کارگردان: جان وو
بازیگران: چو یون فت، دنی لی و سالی یه
شاید بهتر می‌بود از جان وو با «فیس آف» (۱۹۹۷) یا «ماموریت غیر ممکن ۲» (۲۰۰۰) یاد می‌کردیم، اما این جواهر کوچک و خوش‌تراش وو آنقدر از حال و هوای سینه‌فیلی مشحون است و آنقدر در ادای دین به ژان پیر ملویل فرانسوی و «سامورایی» اش اصرار دارد که نباید به راحتی از کنارش گذشت. «آدمکش» به باله‌ای شبیه است که بالرینش جانش را برای تمرین رقص مرگ به خطر می‌اندازد.
ترمیناتور ۲: روز داوری (۱۹۹۱)
کارگردان: جیمز کمرون
بازیگران: آرنولد شوارتزنگر، لیندا همیلتون و رابرت پاتریک
برای خیلی‌ها آرنولد یعنی «ترمیناتور» و «ترمیناتور» یعنی آرنولد. به امروز نگاه نکنید که هر کاری در سینما جلوی پرده آبی شدنی است. در آغاز دهه ۱۹۹۰، «ترمیناتور ۲» سینما را از اساس زیر و رو کرد. این فیلم از نظر فلسفی امکان عینیت یافتن نوعی از ابرمرد را از طریق تکنولوژی سینمایی مهیا کرد. «آدم‌جیوه‌ای» فیلم هنوز یکی از بهترین بدمن‌های تاریخ سینماست.