همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: ماه مبارک رمضان در آیین‌های فرهنگی مسلمانان جایگاه ویژه‌ای دارد و روزه‌داران مسلمان در گوشه و کنار ایران و جهان از ابتدا تا انتهای این ماه مبارک با انواع رسم‌ها و آیین‌های فرهنگی این ایام را گرامی می‌دارند. جزئیات بیشتری از این آیین‌ها در کتاب «رمضان در فرهنگ مردم» به قلم سید احمد وکیلیان گردآوری و تالیف شده که به برگزیده‌ای از آداب، رسم‌ها، باورها و اعتقادات مردم درباره ماه مبارک رمضان پرداخته است. بخش‌های ابتدایی این کتاب به استقبال از ماه مبارک رمضان در فرهنگ مردم اختصاص یافته که یادآوری می‌کند چهره تمام شهرها و روستاهای ایران از نیمه ماه شعبان دگرگون می‌شود و همه مردم در جنب‌وجوش و آماده ساختن خویش برای استقبال از ماه مبارک رمضان؛ ماه عبادت، ماه پرهیز از گناه، ماه پالوده شدن از دوگانگی و ماه نزدیک شدن به پروردگار هستند. از چند روز قبل از ماه رمضان مردم به نظافت و پاکسازی خانه‌ها، محله‌ها، حجره‌ها، کاروانسراها، تیمچه‌ها، بازارها، دکان‌ها، تکیه‌ها، مساجد، حسینیه‌ها و حتی حمام‌های عمومی می‌پردازد. تهیه مایحتاج ماه مبارک رمضان هم بخشی از مراسم استقبال از ماه مبارک به شمار می‌رود. مراسم آشتی‌کنان قبل از ماه رمضان هم یکی از رسوم پسندیده در ماه مبارک رمضان آشتی و ایجاد الفت بین افرادی است که به سببی از یکدیگر کدورتی به دل دارند. این رسم پسندیده قبل از فرارسیدن ماه رمضان از واجبات است و عقیده بر آن است که اگر کسی روزه بگیرد در حالی که از بستگان یا برادر دینی خود کدورتی به دل داشته باشد روزه‌اش مال شیطان است و قبول درگاه خداوند نیست. این رسم در همه شهرها و روستاها کم و بیش وجود دارد. یکی دیگر از آیین‌های ماه مبارک رمضان، نحوه به جا آوردن اعمال سحر و خوردن سحری است که در شهرها و روستاهای مختلف و میان خانواده‌ها یکسان نیست و تفاوت‌هایی دارد. اما آنچه بیشتر معمول و متداول است از این قرار است: قریب دو ساعت به سحر مانده اهل خانه از خواب بیدار می‌شوند و قبل از هر کار وضو می‌گیرند زیرا عقیده دارند به جا آوردن اعمال سحر و خوردن سحری با وضو ثواب بیشتری دارد. به غذای مخصوص سحر، سحری می‌گویند. قبل از فرارسیدن صبح باید دهان را شست و تمیز کرد. دندان‌ها را با خلال دندان تمیز می‌کنند و مسواک می‌زنند تا ریزه‌های غذا لای دندان‌ها نماند و سبب باطل شدن روزه نشود.
کتاب «رمضان در فرهنگ مردم» تقریبا به همه رسم‌ها و آیین‌های مسلمانان در این ماه اشاره دارد و در پایان به فرهنگ مردم در روز عید فطر می‌پردازد و یادآوری می‌کند عید فطر یکی از دو عید بزرگ اسلامی است که در روز اول ماه شوال برگزار می‌شود. مسلمانان پس از یک ماه روزه و عبادت پروردگار چشم به راه این روز بزرگ هستند و این روز را جشن می‌گیرند. عید فطر بدرقه‌ای است بر ماه رمضان. در این روز روزه حرام است و گویی پس از یک ماه اطاعت از پروردگار همگان در ضیافتی که از سوی رب‌العالمین تدارک دیده می‌شود، شرکت می‌کنند. فطر در لغت به معنی شکستن روزه و روزه گشودن آمده است و عید فطر را عید روزه گشادن نیز گویند. صبح عید فطر در همه شهرها و روستاهای سرزمین‌های اسلامی نماز عید فطر با تشریفات خاصی برگزار می‌شود. گرچه نماز عید فطر واجب نیست اما تمام مسلمانان علی‌الخصوص آنان که موفق به روزه گرفتن شده‌اند شرکت در نماز عید فطر را مستحب می‌دانند. در کل آداب و مراسم عید فطر شامل دیدن هلال عید، نماز عید فطرف فطریه یا زکات فطر و هدیه برای عروس و داماد است.