همشهری آنلاین- سحر جعفریان: عباراتی تبلیغاتی که اغلب برای لحظاتی چند، کاربرانِ شبکه‌های مجازی و یا رهگذرانِ شهر را از عجبِ ترکیبِ غیرمعمول و کمتر دیده شده مفعولِ «سیگار» و فعلِ «تعمیر کردن» به کنجکاوی وامی‌دارد. از این روست که کاربران و رهگذران را چاره‌ای نمی‌ماند جز اسکرول شتابانِ داده‌های نامحدود مجازی یا سرک کشیدنِ زیرجُلکی اطراف مغازه‌هایی که سر درش یکی از همان تابلو نوشته‌های غریب را کوبیده‌اند! آن هم در حالی که تعدادیشان سیگارهای نیمه سوخته را میان لب‌هایشان جا داده‌اند و با پک‌هایی عمیق می‌زنند و تعداد دیگرشان نیز هنوز چندی مانده تا از دوران درد و خماری ترکِ این ماده دخانی رهایی یابند. پاسخ کنجکاوی و چاره‌جویی‌شان، چیزی جز «سیگارهای الکترونیکی» نیست. سیگارهایی که به جای توتون و تنباکو، جویس و سالت می‌سوزانند و به جای سیگارپیچ و تولید در کارخانه‌جات دخانیات، تعمیرکاران ماهر نیاز دارند. تعمیرکارانی مانند امیر و میثم که از جمله نخستین افرادی هستند که با تعمیر انواع ویپ و پاد امرارمعاش می‌کنند و حالا بعد از سال‌ها، اسم و رسم‌شان با عنوان «مهندسان سیگار» بسیار در گوشه و کنارِ بازار این صنعت تقریبا نوپا شنیده می‌شود.
روزگار مهندسان سیگار
آوازه حرفه متفاوت امیر و میثم میان شرکت‌های خرید و فروش انواع ویپ، پاد و تجهیزات جانبی و نیز افراد پیر و جوان بسیاری که به بخار سیگارهای الکترونیکی بیش ازدود سیگارهای سنتی عادت کرده‌اند، حسابی پیچیده است. آوازه‌ای چنان و چنین که پیشوند مهندس را انداخته اول نام هر یکشان بی‌آنکه خبری از مدرک دانشگاهی و آکادمیک باشد. «مهندس امیر» و «مهندس میثم» ۱۰ سال پیش، کارشان را با چند ابزار و وسیله ساده مانند انبر، اهم‌متر و چهارسو و جایی در گوشه‌ای نمور از انباری خانه پدری امیر آغاز کردند. روزگارِ تنگی بود با سختی‌های بسیار که مخالفت‌های جدی خانواده‌هایشان بر تنگی و دشواری‌های آن روزها می‌افزود. امیر، سن و سال بیشتری دارد که زودتر از رفیق و همکارش، میدان گفت و گو را دست می‌گیرد: «خانواده‌هایمان مخالف بودند چون اعتقاد داشتند کسب و کارمان باعث می‌شود تا خیلی‌ها به بیراهه سیگار، دخانیات و چه بسا مواد مخدر کشانده شوند! هر چه برایشان توضیح می‌دادیم این خیلی‌ها که شما می‌گویید، قبل از مراجعه به ما به اندازه کافی سیگار دود کرده‌اند؛ از اُشنو و آپادانا تا فروردین و بهمن، از سیگار برگ و لایت تا طعم‌دار و حجمی! حالا هم اگر گذرشان به ما افتاده یا به فکر ترک آن سیگارهای بدبو هستند و یا دنبال یک جورکشیدنیِ مُد شده یا کم‌خطرترند.» مِد شدن استعمال سیگارهای برقی از جمله آن عجایب است که بازارشان را رونق داده. هم امیر و هم میثم از کودکی سری در انجام امور فنی خانه داشتند از تعویض لامپ لوستر گرفته تا تعمیر موتور ماشین اسباب‌بازی برادر یا عروسک موزیکال خواهر. اما تعویض لامپ لوستر خانه کجا و تعمیر بُرد، اِلمنت و باتری سیگارهای الکترونیکی که هر روز با مدل‌های گوناگون و متنوع و با فناوری‌های نوین روانه بازار می‌شوند، کجا؟ خودشان هم، هیچ باورشان نمی‌شد.
جویس به جای توتون و تنباکو
نخستین مشتری‌های روزانه مغازه‌شان که چند سالی‌ست نشانی‌اش برای بسیاری از جوانان سرراست شده، از حدود ساعت ۱۰ صبح از راه‌های دور و نزدیک می‌رسند. مغازه‌ای کوچک که از در و دیوارش انواع و اقسام ابزار آویزان است و کمتر جای خالی‌ای می‌توان برای ایستادن یا نشستن پیدا کرد. مشتری‌ها یکی پس از دیگری می‌آیند و می‌روند؛ فرقی هم نمی‌کند روز تعطیل باشد یا غیرتعطیل. «اتفاقا روزهای تعطیل، هم تعداد مشتری‌ها بیشتر است و هم مشتری‌ها انگار عجول‌ترند!» این را میثم می‌گوید که در حال تعمیر کارتریج یکی از ویپ‌های مستطیلی شکل است. ویپ‌های مستطیلی به لحاظ طراحی و کام‌دهی پرفروش‌تر هستند و اغلب، دختران و پسرانی کم سن و سال که عادت به کشیدن قلیان‌های سبک دارند، سراغش می‌روند. قیمتشان هم با مبلغ ۳ میلیون تومان آغاز می‌شود. اما امان از روزی که خراب شوند چون گاهی پیش می‌آید که با یک میلیون تومان هم تعمیر نمی‌شوند. میثم برای تایید بیشتر حرفه و تخصصشان همچنین می‌گوید: «خودم ۱۲ سال سیگار مصرف می‌کردم. سیگارهای گرانی که نفس‌هایم را تا مدت‌ها نیم‌بند کرده بود. چند باری سعی کردم ترک کنم اما نشد. به قول معروف، ما سیگار نمی‌کشیم، سیگار ما را می‌کشد. تا اینکه به کمک همین سیگارهای الکترونیکی توانستم از شرش خلاص شوم.» امیر آن طرف‌تر پشت میزی جمع و جور نشسته و هِد لایت‌اش (چراغ پیشانی) را طوری تنظیم کرده که قطعات کوچک داخل ویپی معیوب، به وضوح نمایان شود. برای دقیق‌تر شدن، حتی از عینک ذره‌بینی نیز استفاده می‌کند. سمت راست، کنار دستش، مجموعه‌ای کامل از انواع آچار، انبر، پیچ‌گوشتی، سوکت‌زن، کاتر، سیم‌چین و کویل قرار گرفته. پَنس ریزی را برمی‌دارد و در همین اثنا، طنازانه نیز می‌گوید: «قدیم، کسانی بودند معروف به سیگارپیچ؛ سیگار درست می‌کردند و می‌دادند دست مردم و بخصوص اعیان و اشراف. حالا ما هم تعمیرکار سیگارهای امروزی هستیم که به جای توتون و تنباکو با جویس و سالت (مایع مصرفی ویپ با طعم‌های مختلف و درصدهای متغیری از نیکوتین) کار می‌کند و به جای پیچیدن لای برگ و کاغذ مخصوص باید از باتری، اتومایزر و مخزن آن سر درآوریم.»
مسابقه‌ای برای نمایش بخار ویپ و پاد
کمترین دستمزدشان حدود ۹۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است که بابت تعویض کارتریج طلب می‌کنند و بیشترین دستمزدشان نیز مبلغی بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است که معمولا در ازای تعمیرات تخصصی بُرد ویپ و پاد از سیم‌کشی تا سوکتِ شارژ دریافت می‌کنند. دستمزدهایی که برای کسب همیشگی به کمی آموزش (حتی به صورت آنلاین و بدون پیش نیاز)، علاقه، سرمایه حداقلی آن هم در شرایطی که هنوز رقیب زیاد نشده و بازار به نوعی انحصاری‌ست، احتیاج دارند و بس! البته این میان، جای وجدان را هم نباید خالی گذاشت؛ امیر یکی از کشوهای میز کارش را بیرون می‌کشد تا بُرد کوچکی را نشان‌مان دهد: «بعضی تعمیرکاران هستند که ادعای مهندسی الکترونیک دارند و مدرکشان را هم قاب کرده و زده‌اند به دیوار. اما همین‌ها، به خاطر چند هزار تومان پول بیشتر، بُرد دست دوم می‌گذارند داخل ویپ مشتری به اسم تعمیر دستگاه!» کسب و کار این مهندسان سیگار، نکات جالب، کم ندارد؛ یکی‌شان این است که ویپ و پادِ تعداد قابل توجهی از مشتریان، به دلیل شرکت در مسابقات نمایشی سیگارهای الکترونیکی، به تعمیرات مداوم و گران‌قیمت نیاز دارند. میثم که از کار تعمیر کارتریج ویپی قلمی فارغ شده، در این باره بیشتر توضیح می‌دهد: «اولین بار که اسم این گونه مسابقات را شنیدیم، از حیرت واماندیم! تا اینکه با مراجعه تعداد زیادی از مشتریان که عیب دستگاهشان کاهش قدرت بخار بود، متوجه واقعی بودن مسابقاتی شدیم که در آن گروهی (گروه سنی ۱۵ تا ۳۰ سال) جمع می‌شوند تا ببینند چه کسی می‌تواند بیشترین میزان بخار را با اشکال مختلف و به شیوه‌های متنوع از دهان و بینی خود خارج کند! کسی که از عهده این کار عجیب برآید، برنده است. معمولا آنها که در این مسابقات شرکت می‌کنند قیمت دستگاه ویپ و پادشان بیش از ۱۴ میلیون تومان است.» روز به نیمه می‌رسد ولی هنوزبیش از ۲۰ دستگاه سیگار الکترونیکی در نوبت تعمیر باقی مانده‌اند.
بیشتر بخوانید: این کشور واردات سیگارهای الکترونیک را ممنوع کرد