همشهری آنلاین- رابعه تیموری:در گذشته فقط دانش‌آموزان پایه‌های ششم، نهم و دوازدهم در پایان مقاطع ابتدایی و متوسطه اول و دوم این امتحانات پراما و اگر را پشت سر می‌گذاشتند، ولی امسال نه‌تنها امتحانات چند پایه دیگر نیز به‌صورت نهایی برگزار می‌شود، بلکه آزمون دیگری با عنوان امتحانات «شبه نهایی» و با همان سبک و سیاق برای دانش‌آموزان این پایه‌ها تدارک دیده شده که از فردا آغاز می‌شوند و تا دوم اردیبهشت ادامه‌دارند. گزارش زیر شرح چندوچون امتحانات نهایی و امتحانات شبه نهایی است، از چگونگی برگزاری این آزمون‌ها تا میزان امنیت مراکز طراحی سوالات که از موضوعات و چالش‌های امتحانات نهایی در سال‌های اخیر بوده است:
بیشتر بخوانید:برگزاری این آزمون‌ها در مدارس متوقف شد | ورود وزارت کشور به تامین امنیت آزمون نهایی
آزمون‌های شبه نهایی
با تغییر شیوه برگزاری کنکور و تاثیر سوابق تحصیلی در نتایج آزمون ورودی دانشگاه‌ها، امتحانات نهایی اهمیتی دوچندان پیدا کرده‌اند. بر اساس مصوبه جدید کنکور تاثیر سوابق نهایی در کنکوری که پشت سر گذاشتیم ٤٠ درصد بود که تا کنکور سال ١٤٠٦ این میزان به ٦٠ درصد افزایش پیدا می‌کند. از آن جا که در تعیین سوابق تحصیلی فقط نمرات پایه دوازدهم ملاک قرار نمی‌گیرد و نتایج پایه‌های دهم و یازدهم نیز در سوابق تحصیلی دانش‌آموزان موثر هستند، آزمون‌های پایان سال این پایه‌ها نیز از خرداد امسال به‌صورت نهایی برگزار می‌شود، اما با تو جه به این که درباره چگونگی برگزاری این امتحانات ابهامات و پرسش‌های بسیاری برای دانش‌آموزان وجود دارد، متولیان برگزاری امتحانات تصمیم گرفته‌اند برای دانش‌آموزان این دو پایه امتحانات شبه نهایی برگزار کنند تا دانش‌آموزان در مدرسه و محل تحصیل خود شرایط امتحانات نهایی را تجربه کنند. این امتحانات که از ٢٧ فروردین آغاز و تا ٢ اردیبهشت ادامه‌دارد، شامل دو درس عمومی و دو درس اختصاصی در هر یک از رشته‌های تحصیلی است. سوالات هم در هر استان به‌صورت هماهنگ و یکسان طراحی می‌شود، اما تصحیح اوراق در مدرسه و توسط دبیر هر پایه انجام می‌شود. البته نمرات این آزمون‌های شبه نهایی در ایجاد سوابق تحصیلی آنها تاثیری ندارد و شرکت دانش‌آموزان در امتحانات شبه نهایی اختیاری است، ولی با توجه به این که شبه آزمون‌ها نسخه شبیه‌سازی شده امتحانات نهایی هستند، پشت سر گذاشتن آنها حتما به کاهش استرس و رفع نقاط ضعف شرکت‌کنندگان کمک می‌کند.
این دانش‌آموزان امتحان نهایی دارند
دانش‌آموزان پایه دوازدهم در خردادماه بی‌مقدمه و بدون شرکت در آزمون‌های شبه نهایی سر جلسه امتحانات نهایی حاضر می‌شوند. این‌رویه از چند دهه گذشته برقرار بوده و امسال هم بر روال سابق انجام می‌شود. امتحانات این پایه که همه دروس اختصاصی و عمومی را شامل می‌شود، به‌صورت هماهنگ کشوری برگزار می‌شود و سوالات و زمان برگزاری در همه کشور یکسان است. از امسال قانون و قاعده امتحانات پایه‌های دهم و یازدهم هم بر همین سبک و سیاق است و دانش‌آموزان این پایه‌ها خردادماه در حوزه امتحانی خارج از مدرسه خود، به سوالاتی پاسخ می‌دهند که با محتوای امتحان دانش‌آموزان نقاط دور و نزدیک کشور یکسان است. این شرایط در مورد دانش‌آموزان پایه نهم تفاوت دارد و برای دانش‌آموزانی که مقطع متوسطه اول را به‌پایان می‌رسانند، سوالات به‌صورت استانی برگزار می‌شود. برای دانش‌آموزان پایه ششم هم امتحانات خردادماه به‌صورت نهایی و منطقه‌ای برگزار می‌شود. تصحیح الکترونیکی برگه‌های امتحانی پایه دوازدهم از سال گذشته آغاز شده و امسال این‌روش در مورد تصحیح برگه‌های دانش‌آموزان پایه‌های دهم و یازدهم هم اعمال می‌شود، اما این شیوه تصحیح اوراق در امتحانات استانی پایه نهم و منطقه‌ای پایه ششم اعمال نشده و اوراق امتحانی مانند سال‌های گذشته به‌صورت دستی و با حذف سربرگ برگه امتحانی توسط معلمان مختلف تصحیح می‌شوند.
امنیت برقرار است
اگر چه امنیت مراکز طراحی سوال و تصحیح امتحانات نهایی هیچ‌وقت کم‌اهمیت نبوده، اما با تاثیر قطعی معدل در پذیرش دانشگاه‌ها، این موضوع به یکی از چالش‌های اساسی برگزاری امتحانات نهایی مقطع متوسطه دوم تبدیل شده است، اما به قول محسن زارعی؛ رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت وزارت آموزش‌وپرورش؛ در طراحی سوالات و برگزاری آزمون‌های امتحانات امسال تدابیر و راهکارهای مناسبی طراحی شده تا امنیت برگزاری امتحانات نهایی به میزان قابل توجهی ارتقا پیدا کند. زارعی می‌گوید: «هیچ دانش‌آموزی نمی‌تواند در مدرسه خود امتحان نهایی بدهد و مدارس غیردولتی به‌عنوان حوزه برگزاری امتحانات انتخاب نمی‌شوند، حتی نیروی انسانی مدارس غیردولتی برای برگزاری امتحانات نهایی به‌کار گرفته نمی‌شوند.» طراحان سوالات امتحانات نهایی خردادماه باید مدتی را در قرنطینه به سر برند تا از احتمال لو رفتن سوالات جلوگیری شود. زارعی توضیح می‌دهد: «از سال گذشته قرنطینه طراحان سوالات امتحانات نهایی را اجرا کردیم و طراحان سوال به فراخور مقتضیات هر امتحان ٢ تا ٣ شبانه‌روز را در قرنطینه گذراندند. حتی بعضی از همکاران ما بیش از یک ماه در قرنطینه بودند. امسال هم این‌روند ادامه‌دارد و طراحی سوالات امتحان نهایی در فضایی امن انجام می‌شود.»
مخزن سوال
متولیان برگزاری امتحانات نهایی متوسطه دوم در تلاشند با راه اندازی خزانه و بانک سوالات زمینه مشارکت معلمان سراسر کشور و حتی دانش‌آموزان را در طراحی سوالات این آزمون سرنوشت‌ساز به وجود آورند. این تلاش از سال پیش آغاز شده و معلمان مواد درسی مختلف پایه دوازدهم سوالاتی را که طراحی کرده بودند در سامانه‌ای بارگذاری کردند تا اگر در ارزیابی گروه‌های آموزشی و دبیرخانه‌های راهبری کشوری حائز استانداردهای لازم شناخته شود، جزء خزانه سوالات قرار بگیرد. افقی که برای طراحی سوالات امتحان نهایی تعریف شده، استفاده از هوش مصنوعی به‌عنوان طراح سوالات است، اما هنوز تا این هدف فاصله درازی پیش‌رو داریم و تا تکمیل خزانه و راه اندازی بانک سوالات، گروه‌های ۵ نفره طراحی سوالات هر ماده درسی مقطع متوسطه دوم را انجام می‌دهند.