همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: پس از سال‌ها دوندگی، سازمان حفاظت محیط زیست بالاخره توانست مجوز ورود ۱۰۰ دستگاه خودرو را آن هم با عبور از هفت خوان بروکراسی طی کند. این در حالی است که حفاظت از مرغوب‌ترین زیستگاه‌های کشور، اگر مهمتر از حفاظت جان و مال شهروندان نباشد، کمتر نیست. ناوگان موتوری- خودرویی سازمان به قدری فرسوده است که سازمان عملا در بسیاری از موارد، آفتابه خرج لحیم می‌کند تا بتواند از این ناوگان برای گشت‌زنی در مناطق استفاده کند.
بررسی‌های یگان حفاظت محیط زیست، در سال‌های ۹۶ تا ۹۸ نشان داد که نیمی از ناوگان موتوری و خودرویی سازمان فرسوده شده و به مرحله نوسازی (اسقاطی) رسیده‌اند. در آن زمان مصوبه‌ایی دولتی به همه سازمان‌های دولتی ابلاغ شده بود که هر گونه تجهیزاتی که در داخل تولید و یا مونتاژ می‌شود و در واقع نمونه ایرانی دارد، نباید از خارج کشور وارد شود این در حالی است که به اعتقاد محیطبانان مسیر تردد ناوگان موتوری- خودرویی سازمان حفاظت محیط زیست با سایر یگان‌ها و دوایر دولتی فرق می‌کند؛ تفاوت بسیاری است بین تردد روی جاده‌های آسفالته با مسیرهای سنگلاخی در دل طبیعت. این تجهیزات جدا از «تجهیزات انفرادی محیطبانان» است که شامل اقلام مصرفی (جیره غذایی، البسه، کوله پشتی، کفش و ...) و اقلام غیرمصرفی (دوربین، شوکر، دستبند، بی‌سیم، اسلحه، باتوم و ... ) می‌شود. در مورد تجهیزات جمعی محیطبانها با منوچهر فلاحی، ارشد محیط دار یگان حفاظت محیط زیست به گفت و گو نشسته‌ایم.
چرا خودروی عملیاتی محیطبان با سایر ارگان‌ها باید فرق کند؟
اگر یک خودروی سواری سازمانی، به طور متوسط ۶ سال بتواند بدون زمین‌گیر شدن در تعمیرگاه بر روی جاده‌های آسفالته تردد کند، یک خودروی متعلق به یگان حفاظت محیط زیست به مراتب در زمان کمتری کارش به تعمیرگاه خواهد کشید. چرا که یگان حفاظت محیط زیست دائم در حال پایش مناطق و یا تعقیب و گریز با متخلفان در جاده‌های خاکی، کوهستانی و پرسنگلاخ و ... هستند، تجهیزات موتوری محیطبانان نیز دائما در حال تردد در بی‌راهه‌ها است. ناوگان خودرویی و موتوری یگان حفاظت در هیچ سالی، همزمان با افزایش مناطق تحت پوشش سازمان افزایش و یا ارتقاء نیافته است. این را بگذارید کنار این مسئله که سازمان به طور ذاتی موظف به افزایش مناطق حفاظت شده و مناطق پشتیبان است.
کیفیت ناوگان موتوری و خودرویی یگان حفاظت چگونه است؟
کیفیت خودروهای یگان حفاظت مطلوب نیست. چند سال پیش پس از ارزیابی وضعیت ناوگان موتوری- خودرویی کشور، تفاهمنامه سه‌جانبه‌ایی با همکاری وزارت دفاع منعقد کردیم که بر اساس آن این وزارتخانه ناوگان موتوری سازمان را با وارد کردن موتورسیکلت هوندا CRM ژاپن نوسازی کند. با به نتیجه نرسیدن برجام، تشدید تحریم‌ها و افزایش قیمت دلار، این بخش ناکام ماند. در مورد ناوگان خودرویی نیز که ۵۰ درصد آن کاملا فرسوده و اسقاطی بود، قرار شد صرفا با بضاعت شرکت‌های داخلی این بخش بازسازی شود. نهایتا ۱۲۰۰ دستگاه موتورسیکلت مونتاژ شده از برندهای داخلی خریداری شد. برخی از خودروهایی که در اختیار سازمان گذاشته شده به گونه‌ای بوده که به سر سال نرسیده سر از تعمیرگاه درآوردند.
در روزهای اخیر ۲۵ خودرو تویوتا هایلوکس ۲۰۲۳ بین استان‌ها توزیع شد. نیاز محیطبانان به ناوگان جدید چه تعداد است و چرا اصرار به کیفیت به روز و بالا دارید؟
نیاز کشور برای نوسازی ناوگان خودرویی یگان حفاظت محیط زیست ۱۰۰۰ دستگاه است. در دو سال گذشته دولت را متقاعد کردیم که این خودروها نه تنها کارآمد نیستند، بلکه صرفه اقتصادی ندارند و باعث هدررفت بیت المال می‌شوند. مصوبه هیات وزیران، کمیسیون‌های تخصصی، معافیت مالیاتی و گمرکی را برای ورود ۱۰۰ دستگاه خودرو خارجی به سازمان حفاظت محیط زیست داده شد؛ خودروهایی که تجربه همه استان ها نشان داده بود این خودرو تا ۱۰ سال فقط آب، روغن و بنزین نیاز دارد. میزان مصرف سوخت این خودروها نیز به مراتب کمتر است. خودروهای سازمان در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۵ لیتر مصرف می‌کنند در حالی که خودروهای جدید ۷ لیتر مصرف می‌کنند. در روزهای اخیر ۲۵ خودرو از آنها بین استان‌ها توزیع شد. البته استان‌ها هم به فراخور بودجه‌ها و پروژه‌ای خود می‌توانند خودروی خارجی بیشتری تهیه کنند. این خودروها فارغ از کاهش مصرف سوخت کارایی بالایی در منطقه عملیاتی دارند.
به جز خودرو و موتور سازمان برای تجهیز محیطبانان به چه تکنولوژی‌های به روزتر دیگری نیاز دارد؟
علاوه بر ناوگان موتوری که ابزار دست محیطبان است و تاثیر صددرصدی بر روی عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست دارد، محیطبانان نیاز به ابزارهای به روزتری دارند تا هرجا تخریب، تصرف، آتش سوزی عمدی، شکار غیرمجازی رخ می‌دهد بدون کمترین تعارض به آن را رسیدگی کنند. هم اکنون به صورت موردی در ۱۰ استان مثل گلستان، قزوین، آذربایجان غربی، مازندران از پهپاد برای رصد، سرشماری حیات وحش و پایش مناطق استفاده می‌شود. در عین حال ذکر این نکته ضروری است که توسعه تکنولوژی در بین محیطبانان نیازمند آموزش آنهاست. پهپادها قابلیت‌های زیادی غیر از آنچه گفته شد دارند؛ یعنی می‌توان از انها حتی برای اطفاء حریق، امداد و نجات کوهنوردان و گردشگران و ... استفاده کرد در نتیجه سرمایه‌گذاری در این بخش باید همراه با آموزش باشد. نیروهایی که در یگان حفاظت به کار مشغول هستند عمدتا مدرک تحصیلی دیپلم دارند و برای تربیت کاربر پهپاد نیاز به کسانی است که تطابق پذیری بالاتری برای استفاده از تکنولوژی دارند. ریاست سازمان نیز به دنبال ارتقاء ۳۰ درصد از پست‌های سازمانی با مدارک کارشناسی و فنی برای مشاغلی مثل کارشناس پهپاد، آموزش جامعه محلی و ... است. علاوه بر این در ۱۸ استان تجهیزات نوین بی‌سیم به روزرسانی شده است و از آنالوگ به دیجیتال ارتقاء یافته است. بی‌سیم‌های دیجیتال به لحاظ حجم و اندازه به مراتب کوچکتر است. توانایی انتقال تصویر را هم دارد، می‌توان از آن به عنوان موبایل هم استفاده کرد، نقاط کور را پوشش می‌دهد، نحوه پایش و خط سیر محیطبانها را رصد می‌کند.
آیا در تجهیزات انفرادی هم به روز شده‌اید؟
تجهیزات انفرادی هر ساله تمدید می‌شوند امسال ۵۰۰ دوربین دو چشمی و هزار کیسه خواب نیز بین محیطبانان استان‌ها توزیع شد. ولی بیشترین نیاز یگان حفاظت حذف بروکراسی در دولت برای تهیه تجهیزات جمعی محیطبانان است. ما ترجیح می‌دهیم یک کالای خوب و با کیفیت را برای طولانی مدت در اختیار محیطبانان قرار دهیم تا اینکه نسخه ارزان‌تر و بی‌کیفیت‌تر آن را خریداری کنیم. این هدر رفت سرمایه ملی است.