همشهری آنلاین – گروه سیاسی: روندهای حاکم بر تحولات منطقه‌ای و جهانی مهر تأییدی است بر این تأکید اخیر رئیس‌جمهور ایران مبنی بر «تحریم‌ناپذیر» بودن ایران؛ موضوعی که اکنون دیگر مقام‌ها و تحلیل‌گران غربی نیز به آن اذعان دارند. همین چند روز قبل بود که خبرگزاری آمریکایی «بلومبرگ» در تحلیلی با اذعان به شکست نظام تحریم‌ها، از بی‌میلی کاخ‌سفید برای اعمال تحریم‌های نفتی علیه تهران خبر داد.
اعتراف ضمنی رسانه‌ها و مقام‌های غربی به شکست سیاست تحریمی علیه جمهوری‌اسلامی درحالی است که طی سال‌های اخیر آمریکایی‌ها با همراهی تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و انگلیس) تلاش کرده‌اند با اعمال تحریم‌های گسترده علیه ایران در عرصه‌های مختلف، ازجمله نفتی، هسته‌ای، تسلیحاتی و...، ضمن پیشبرد راهبرد «منزوی‌سازی» ایران، جمهوری‌اسلامی را به سمت چالش‌ها و بحران‌های اقتصادی سوق دهند؛ رویکردی که بررسی تحولات جاری در حوزه‌های مختلف، از ثبت «شکست بزرگ» در کارنامه راهبردهای تحریمی غرب علیه ایران حکایت دارد.
۱
افزایش صادرات نفتی
درحالی‌که دولت‌های غربی طی روزهای اخیر درحال بررسی اجرای تحریم‌های جدید علیه ایران، به‌ویژه در حوزه نفتی و انرژی بوده‌اند، آخرین بررسی‌های انجام شده، از افزایش صادرات نفت ایران حکایت دارد. در شرایطی که تازه‌ترین داده‌های آماری منتشر شده نشان می‌دهد صادرات نفتی ایران در ۳ماهه نخست سال ۲۰۲۴ میلادی به‌صورت میانگین به روزانه یک‌میلیون‌و۵۶۰هزار بشکه رسیده، کارشناسان از ثبت چیزی در حدود ۳۵میلیارد دلار درآمد برای ایران در این عرصه خبر می‌دهند.
این آمارها ضمن تأیید گزاره تحریم‌ناپذیری ایران، نگرانی مقام‌های آمریکایی و غربی را به‌دنبال داشته و سبب ترغیب آنها به اعمال تحریم‌های تازه علیه جمهوری‌اسلامی شده‌است. این درحالی است که اخبار منتشر شده از بی‌میلی تصمیم‌سازان کاخ‌سفید برای اجرای این تحریم‌ها حکایت دارد.
۲
گسترش بازارهای دفاعی – نظامی ایران
پیشرفت‌های چشمگیر ایران در عرصه فناوری‌های تسلیحاتی طی سال‌های اخیر، این حوزه را به یکی از مهم‌ترین اهداف تحریمی دولت‌های غربی تبدیل کرده‌است. اگرچه در آخرین روزهای مهرماه ۱۴۰۲، دبیرخانه شورای امنیت سازمان ملل به‌صورت رسمی پایان تحریم‌های تسلیحاتی ایران را به اطلاع کشورهای عضو رساند، اما دولت‌های اروپایی در کنار آمریکا، بر ادامه تحریم‌های تسلیحاتی ایران تأکید کردند.
با این وجود اما، آمارها نشان‌دهنده توسعه صادرات تسلیحات و تجهیزات دفاعی – نظامی ازسوی ایران است. براساس تازه‌ترین آمارهایی که در این زمینه ازسوی مؤسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم، موسوم به «سیپری»، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تحقیقاتی در این حوزه منتشر شد، صادرات تسلیحاتی ایران طی ۵ سال گذشته ۲۷۶ درصد نسبت به‌مدت مشابه قبل از آن افزایش داشته است.
۳
ناکامی در تحریم صنعت هسته‌ای
صنعت هسته‌ای از مهم‌ترین اهداف تحریمی دولت‌های غربی علیه ایران طی سال‌های گذشته بوده‌است. با وجود این اما، بررسی تحولات و پیشرفت‌های به‌دست آمده در این عرصه، از ناکامی راهبردهای ضدایرانی در این بخش حکایت دارد. با وجود اعمال انواع تحریم‌ها در این عرصه، جمهوری‌اسلامی علاوه بر دستیابی به چرخه کامل سوخت هسته‌ای، در جمع ۵ کشور جهان در حوزه دستاوردهای هسته‌ای قرار گرفته‌است؛ موفقیتی که گواه روشنی بر ناکامی راهبردهای تحریمی غرب در این عرصه به‌حساب می‌آید.
اکنون ایران علاوه‌بر اینکه در عرصه بومی‌سازی این صنعت راهبردی دستاوردهای کم‌نظیری کسب کرده، گام‌های روبه‌جلوی محسوسی نیز در زمینه مردمی‌سازی برداشته است. براین اساس، علاوه‌بر ثبت حدود ۳۸۶ دستاورد تازه در صنعت هسته‌ای طی ۳ سال‌گذشته، در عرصه رادیوداروها، کشاورزی، تولید برق و... نیز موفقیت‌های فراوانی به‌دست آمده‌است.
۴
عبور از مانع «منزوی‌سازی»
گام‌های موفق جمهوری‌اسلامی در حضور فعال در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را باید یکی دیگر از وجوه تحریم‌ناپذیر بودن ایران به‌حساب آورد. اگرچه دولت‌های غربی کوشیدند با پیشبرد سیاست «منزوی‌سازی» ایران، تأثیرگذاری تحریم‌ها بر ایران را دوچندان کنند، اما راهبردهای ترسیمی در حوزه «دیپلماسی اقتصادی» با توجه ویژه به «سیاست همسایگی» و «دیپلماسی منطقه‌ای» شکست بزرگی را در کارنامه اقدام‌های ضدایرانی دولت‌های غربی به ثبت رسانده‌است.
«امضای موافقتنامه تجارت آزاد ازسوی ایران و اتحادیه اوراسیا»، «عضویت کامل در سازمان همکاری شانگهای» و «عضویت در بریکس» در کنار توسعه مناسبات با مناطق مختلف ازجمله شبه‌قاره هند، آمریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه، خلیج‌فارس و آسیای‌مرکزی، درهای تازه‌ای را به‌سوی تحقق راهبرد خنثی‌سازی تحریم‌ها گشوده است.
۵
توسعه فناوری فضایی با وجود تحریم‌ها
حوزه فضایی ایران از دیگر بخش‌هایی است که با وجود اعمال تحریم‌های گسترده غربی، به موفقیت‌های کم‌نظیری نایل آمده‌است. اگرچه آمریکایی‌ها طی سال‌های اخیر مراکز فضایی ایران را نیز در شمول تحریم‌های ضدایرانی قرار داده‌اند، با وجود این اما انجام چیزی حدود ۱۱ پرتاب موفق فضایی طی بیش‌از ۲سال و نیم گذشته، از گام‌های موفق ایران در مسیر تبدیل «تهدید» تحریم‌ها به «فرصت» توسعه و شکوفایی حکایت دارد؛ این درحالی است که به اذعان مقام‌های مسئول، ایران جزو ۱۰ کشوری است که چرخه کامل فضایی را در اختیار دارد؛ آن‌هم با وجود تحریم‌های گسترده و فشار حداکثری غرب علیه ایران.
ازسوی دیگر «دستیابی به مدار ۷۵۰ کیلومتری برای نخستین‌بار» و «تزریق موفق و همزمان ۳ ماهواره در مدار» از دیگر موفقیت‌های مهم دولت سیزدهم در حوزه فضایی به‌شمار می‌رود که بیش‌از هر چیزی نشان‌دهنده شکست راهبردهای تحریمی غرب است.