همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: بیش از ۲دهه از معرفی مفهوم متاورس در دنیای تکنولوژی می‌گذرد، اما این فناوری تا همین چندوقت پیش، بیشتر از آن لوکس و دست‌نیافتنی به‌نظر می‌رسید که مورد توجه مردم عادی و کشورهای در مسیر توسعه قرار گیرد. تصور غالب این بود که پای این تکنولوژی دست‌کم به این زودی‌ها قرار نیست به زندگی مردم عادی باز شود یا بتواند گره‌ای را از مشکلات روزمره مردم باز کند. اما امروز شهرهای زیادی در دنیا در تلاشند مشکلات شهری خود همچون ترافیک، برآورد نتایج اجرای پروژه‌های عمرانی، مکان‌یابی طرح‌های عمرانی و ساخت‌وساز، استفاده بهینه از فضای شهری و حتی درآمدزایی را با هوشمندسازی شهری و ساخت همزاد دیجیتال شهر در محیط متاورس، شبیه‌سازی و حل کنند.
رویای زندگی در یک شهر هوشمند
تصور کنید فقط با زدن یک عینک دیجیتال بر چشم بتوانید در محیط فیلم یا سریال مورد علاقه‌تان در میان بازیگران راه بروید و وقایع را از هر نقطه‌ای که دوست دارید تماشا کنید، از نمایشگاه یا موزه‌ای در آن سر دنیا دیدن کنید، با همکارانتان نه از صفحه نمایشگر رایانه، بلکه در محیطی سه‌بعدی جلسه برگزار کنید، به کنسرت خواننده مورد علاقه‌تان بروید، فضای هتل موردنظرتان را پس از رزرو اتاق از نزدیک بررسی کنید یا حتی با پزشکتان مشورت کنید یا تعمیرکار ماشین‌تان را ظرف چند دقیقه بالای سر ماشین بیاورید تا از پیمودن راهی طولانی در ترافیک معاف شوید و همه اینها در حالی است که لیوان چای به‌دست روی مبل خانه خود نشسته‌اید. هیجان‌انگیز نیست؟ شاید کمی فانتزی به‌نظر برسد اما اینها امکاناتی است که یک شهر هوشمند می‌تواند در اختیار شما قرار می‌دهد و خبر خوب اینکه رسیدن به «شهر هوشمند» و تحقق «متاورس شهری» در تهران به‌طور جدی در برنامه مدیریت شهری پایتخت قرار گرفته است. اما متاورس چطور به‌کار شهر می‌آید؟
متاورس شهری دقیقا به چه معناست؟
برای اینکه بدانیم «متاورس شهری» چیست و چه کمکی قرار است به شهر بکند باید اول بدانیم مفهوم «متاورس» چیست. متاورس، به‌طور خلاصه یک فضای دیجیتال سه‌بعدی است که با استفاده از تکنولوژی‌هایی مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)، زندگی آنلاین انسان را براساس زندگی واقعی او شبیه‌سازی و این دو را با هم ترکیب می‌کند. شما در فضای متاورس می‌توانید خانه‌ای را دقیقا با مشخصات، ویژگی‌ها و جزئیات خانه خود شبیه‌سازی کنید و در آن حضور حقیقی اما غیرفیزیکی داشته باشید. در نوع بزرگ‌تر، شما می‌توانید با کمک این تکنولوژی در محیط‌های شبیه‌سازی شده دیگر نیز حضور داشته باشید، به فعالیت‌های مختلفی بپردازید و با سایر مردم جهان در ارتباط و تعامل باشید. این فرایند را می‌توان به‌وجود یه «قل» از شما، خانه شما یا شهر شما در فضای دیجیتال تشبیه کرد و این همان اصطلاح «دوقلوی دیجیتال» است که پرکاربردترین ترکیب در رابطه با مفاهیم متاورس به شمار می‌رود. به‌طور خلاصه، نسخه‌های شبیه‌سازی شده از خانه، شهر یا حتی خود شما در فضای متاورس «دوقلوی دیجیتال» خانه، شهر و خود شما هستند. خب... حالا که با مفهوم متاورس و دوقلوی دیجیتال و شهر متاورسی آشنا شدید، به‌راحتی می‌توان درباره ویژگی‌های شهرهای متاورسی صحبت کرد.
متاورس شهری چطور قرار است به ما کمک کند؟
شهرهای متاورسی بر تکنولوژی دوقلوی دیجیتال بنا شده‌اند؛ به این معنا که اطلاعات شهر واقعی با تمام جزئیات، پردازش و بر مبنای آن نسخه دیجیتال شهر که به آن دوقلوی دیجیتال یا همزاد دیجیتال نیز گفته می‌شود، طراحی خواهد شد. در حقیت در شهر دیجیتال، نسخه‌ای دیجیتال از همه اجسام فیزیکی موجود در شهر نظیر ساختمان‌ها، خیابان‌ها و تمام فضاهای دیگر شهر وجود خواهد داشت. این همزاد دیجیتال می‌تواند ویژگی‌های جغرافیایی و همچنین زیرساختی شهر را به تصویر بکشد. استفاده از تکنولوژی متاورس در طراحی شهرهای هوشمند و پایدار این امکان را برای مسئولان شهری فراهم می‌آورد تا به‌صورت کاملا مستقیم با زیرساخت‌های شهری ارتباط برقرار کرده و متناسب با چالش‌های شهری موجود اقدامات متعددی را در جهت برطرف کردن آنها انجام دهند. در طراحی چنین شهرهایی توسعه پایدار و حفظ منابع انرژی تجدیدناپذیر مورد توجه قرار گرفته است. چنین قابلیتی با ایجاد امکان آزمون و خطای بی‌هزینه در همزاد دیجیتال، این امکان را فراهم می‌کند که اجرای برنامه‌ها در نسخه واقعی شهر، براساس تجربه‌ای از پیش آزموده باشد و با تغییرات لازم، به نتایج موردنظر مدیران و تصمیم‌گیران حوزه مدیریت شهری منتهی شود.
یک پیشنهاد برای شهر هوشمند
در شهرهای هوشمند پتانسیل حل انواع مسائل و مشکلات زندگی واقعی و ارائه راه‌حل‌های کارآمد وجود دارد. داده‌ها همه اجزا همچون شبکه‌های جاده‌ای، ارتباطات، شبکه‌های برق، سیستم‌های آب و سایر امکانات را پوشش می‌دهند و این امر به مدیران شهری برای به حداکثر رساندن بهره‌وری انرژی، اجرای بهتر پروژه‌های حمل‌ونقل از طریق برنامه‌ریزی جاده، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مواردی از این دست کمک می‌کند. در محیط متاورس، شهرها همچنین می‌توانند با شبیه‌سازی بلایای طبیعی پیشبینینشده مانند زلزله، رعد و برق و دمای بالا، آزمایش‌های استراتژیک روی دوقلوهای دیجیتال خود انجام دهند. دوقلوی دیجیتال به آنها کمک می‌کند تا تشخیص دهند که آیا شهرشان توانایی مقاومت در شرایط مختلف را دارد یا خیر.
هوشمندسازی تهران در برنامه شورای شهر
متاورس‌های شهری با حل چالش‌هایی همچون گره‌های ترافیکی، آلودگی‌های صوتی، کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی و بسیاری از مشکلات دیگری که امروزه گریبان‌گیر کلانشهرهای دنیا ازجمله تهران شده است می‌تواند در حکم نسخه‌ای شفابخش عمل کند. شورای اسلامی شهر تهران در دوره ششم برنامه‌های هوشمندسازی شهری را با تشکیل کمیته شفافیت و شهر هوشمند به‌طور جدی‌تری در دستور کار قرار داده و در برنامه ۴ساله احکامی را در زمینه هوشمندسازی شهری صادر کرده است. براساس این احکام، شهرداری تهران مکلف است زیرساخت‌های هوشمندسازی را طی مدت زمان این برنامه تامین کند.
سوده نجفی، عضو شورای اسلامی شهر تهران در این‌باره به همشهری گفت: حرکت به سمت هوش مصنوعی و دوقلوهای دیجیتال از سوی بیشتر شهرهای دنیا در حال پیگیری است؛ ما نباید در این زمینه از دنیا عقب بمانیم. از سوی دیگر بحث شهر هوشمند یکی از سیاست‌های ما در شورای ششم است. به این دلیل در برنامه چهارم احکامی را در این زمینه وضع کردیم و در تلاشیم هم با سیاستگذاری، این موضوع را پیگیری کنیم و هم شهرداری را مکلف کردیم به اینکه سیاستگذاری‌های ما را در حوزه اجرا عملی کند.
نجفی، حرکت به سمت شهر هوشمند را زیربنای مدیریت آسان‌تر شهر دانست و افزود: مدیریت شهر زمانی آسان‌تر است که ما بتوانیم از علومی که امروزه در دنیا وجود دارد، استفاده کنیم و قطعا طی یک‌سال باقیمانده از عمر شورای ششم به‌دنبال آن هستیم که بتوانیم حداقل ۵تا ۱۰درصد کارهای تهران را به سمت شهر هوشمند ببریم.
عضو کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر، در بیان ضرورت حرکت به سمت شهر هوشمند گفت: شهر هوشمند فراآموزش، فرا سلامت، فرا حمل‌ونقل و فراحکمرانی است و ما به‌دنبال یک شهر هوشمند در شهر تهران هستیم؛ برای اینکه خیلی از مشکلات و مسائل تهران را حل کنیم. وقتی یک شهر هوشمند داشته باشیم مشکل آلودگی هوا در شهر تهران کاهش پیدا می‌کند؛ چون میزان تردد، چه خودرو و چه افراد در شهر کاهش پیدا می‌کند و دیگر ترافیک و آلودگی هوا نداریم و این در حوزه سلامت نیز مؤثر خواهد بود. بسیاری از بیماری‌هایی که امروزه منجر به بالا رفتن آمار مرگ‌ومیر در تهران شده‌اند به‌علت آلودگی هوا و مشکلات ریوی است که مرگ خاموش خوانده می‌شوند.
نجفی افزود: تهران نیز با توجه به اینکه الگوی همه شهرهای کشور است و شهرهای دیگر هم از آن الگوبرداری می‌کنند، یکی از دغدغه‌های ما در شورای هوشمندسازی شهری است. البته توجه به حوزه هوشمندسازی و شفافیت از شورای پنجم آغاز شد، اما در شورای شهر ششم با حضور دکتر صادقی در کمیته شفافیت و شهر هوشمند، کار فراتر رفته و تلاش شده این موضوع بیشتر و بهتر پیگیری شود.