همشهری آنلاین – گروه سیاسی: پیش از آنکه سفر گروسی به تهران، فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را در کانون گمانه‌زنی‌های سیاسی – رسانه‌ای قرار دهد، تحولات اخیر در منطقه و به‌ویژه عملیات تنبیهی «وعده صادق» ایران علیه اهداف نظامی در سرزمین‌های اشغالی بود که سبب شد به‌دنبال تحلیل‌ها درباره توان بازدارندگی ایران، بار دیگر برنامه هسته‌ای ایران نیز به موضوعی جذاب برای رسانه‌ها و تحلیلگران بین‌المللی بدل شود.
«پژوهشنامه دانشمندان اتمی»، به‌عنوان سازمانی غیرانتفاعی که در شیکاگو قرار دارد، در تازه‌ترین گزارش خود دراین زمینه که طی روزهای اخیر منتشر شده، معتقد است با توجه به تحولات جاری در منطقه، به‌ویژه افزایش تنش‌ها میان تهران و تل‌آویو، این احتمال وجود دارد که جمهوری‌اسلامی پس از تلاش ناکام رژیم صهیونیستی برای حمله به اهدافی در اصفهان، برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهد.
این گزارش، که توسط داریا دولزیکووا، پژوهشگر حوزه اشاعه و سیاست هسته‌ای انستیتو سلطتنی لندن و متیو ساویل، مدیر علوم‌نظامی در انستیتو سلطتنی لندن نوشته شده درحالی به گمانه‌زنی درباره توسعه برنامه هسته‌ای ایران پرداخته است که مقام‌های ایرانی طی روزهای اخیر بارها تاکید کرده‌اند همکاری‌های فنی میان ایران و آژانس همچنان ادامه دارد و با سفر گروسی به ایران، درمسیر توسعه روزافزون نیز قرار خواهد گرفت.
تجدیدنظر ایران در سیاست هسته‌ای؟
گزارش پژوهشنامه دانشمندان اتمی ضمن طرح این سئوال محوری که «چرا ایران ممکن است برنامه هسته‌ای خود را تسریع کند و چرا اسرائیل ممکن است وسوسه شود به آن حمله کند؟»، تاکید می‌کند تنش‌های نظامی مستقیم اخیر میان ایران و رژیم صهیونیستی، که بی‌سابقه نیز بوده، نگرانی‌ها از افزایش بالقوه تنش‌های نظامی در منطقه را افزایش داده‌است.
نویسندگان این گزارش معتقدند: «واکنش اسرائیل به عملیات نظامی ایران در قالب اقدام علیه یک سایت نظامی ایران واقع در نزدیکی مرکز فناوری هسته‌ای اصفهان، که میزبان راکتورهای تحقیقاتی هسته‌ای، یک کارخانه تبدیل اورانیوم و یک کارخانه تولید سوخت و سایر تأسیسات است، نشان می‌دهد تل‌آویو می‌کوشد تهدیدهای خود علیه برنامه هسته‌ای را افزایش دهد»؛ موضوعی که به اعتقاد نویسندگان گزارش، «احتمال تجدیدنظر ایران در سیاست هسته‌ای‌اش را افزایش می‌دهد».
در ادامه گزارش تاکید شده با توجه به اینکه تنش‌ها میان تهران و تل‌آویو از ماهیت نیابتی سنتی خود دور شده و به‌صورت حملات مستقیم علیه سرزمین‌های یکدیگر آشکار شده‌است، یافتن راه‌حلی «به‌موقع» و «غیرنظامی» برای این موضوع ضرورتی دوچندان یافته است.
نگرانی‌های آمریکا
در ادامه گزارش پژوهشنامه دانشمندان اتمی همچنین ادعا شده‌است: «همان‌گونه که ایران برنامه هسته‌ای‌اش را پس از جنگ تحمیلی به‌عنوان تضمینی برای جلوگیری از حمله به خاک این کشور توسعه داد، اکنون نیز آن را در آستانه پیاده‌سازی قابلیت‌های تسلیحاتی قرار خواهد داد تا مانع حمله احتمالی آمریکا و اسرائیل به ایران شود و همچنین با اطمینان بیشتری از گروه‌های متحدش در منطقه حمایت کند».
این ادعا درحالی مطرح می‌شود که گزارش‌های غربی نیز تایید می‌کنند که ایران در برنامه توسعه صنعت هسته‌ای خود، رویکرد نظامی ندارد؛ راهبردی که بارها ازسوی مقام‌های ارشد جمهوری‌اسلامی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.
این گزارش به رویکرد آمریکا دراین حوزه نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: «نگرانی از حرکت ایران به‌سمت برنامه هسته‌ای نظامی به‌دنبال افزایش تنش‌های منطقه‌ای، ممکن است یکی از چندین ملاحظه‌ای باشد که به امتناع آمریکا از شرکت در اقدام تلافی‌جویانه اسرائیل پس از حملات ۱۳ آوریل (۲۵ فروردین‌ماه) ایران به اسرائیل انجامید».
افزایش احساس آسیب‌پذیری راهبردی تل‌آویو
نویسندگان این گزارش پژوهشنامه دانشمندان اتمی معتقدند تل‌آویو از اینکه تسلیحات اتمی‌اش نتوانسته ایران را از حمله مستقیم بازدارد، نگران است؛ «آنها برنامه هسته‌ای ایران را یک تهدید وجودی می‌بینند و مدت‌هاست به‌دنبال حذف آن بوده‌اند». ازسوی دیگر داریا دولزیکووا و متیو ساویل، نویسندگان این گزارش معتقدند دو عملیات «طوفان‌الاقصی» ازسوی نیروهای جبهه مقاومت فلسطینی و عملیات پهپادی – موشکی «وعده صادق» توسط نیروهای مسلح ایران احساس آسیب‌پذیری راهبردی در تل‌آویو را افزایش داده‌است.
در چنین شرایطی هم هست که در گزارش پژوهشنامه دانشمندان اتمی ادعا شده‌است: «اسرائیل ممکن است در روال پیشین علیه برنامه هسته‌ای ایران که با رویکرد «حملات سایبری»، «ترور دانشمندان هسته‌ای» و «بمب‌گذاری در تأسیسات هسته‌ای ایران» همراه بوده‌است، تجدیدنظر کند و مستقیماً تأسیسات هسته‌ای را هدف حملات هوایی قرار دهد. بنابراین، احساس چنین انتظاری برای حمله، ممکن است سبب شود ایران پیش‌دستی کرده و به سمت ساخت سلاح هسته‌ای حرکت کند».
دو راه‌حل ویژه
در نهایت نویسندگان این گزارش در چارچوب راه‌حل پیشنهادی خود به‌منظور کاهش تنش‌ها دراین حوزه، معتقدند دولت آمریکا نخست باید تل‌آویو را مهار کند و مانع اقدام علیه تاسیسات هسته‌ای شود و درعین‌حال تاکید کند در هیچ حمله مستقیمی علیه ایران با رژیم‌صهیونیستی همراهی نخواهد کرد.
ازسوی دیگر دومین راه‌حل پیشنهادی نیز براین مبنا استوار شده‌است که دولت آمریکا مسیر مذاکره با ایران را، اگرچه در شرایط کنونی سخت‌تر از قبل به‌نظر می‌رسید، با هدف «مهار برنامه هسته‌ای ایران» هموار کند.