به گزارش همشهری آنلاین به نقل از فارس، پدیده فرونشست زمین که بسیاری از دشت‌های کشور را فراگرفته است علاوه بر آسیب‌رسانی و تخریب بناهای تاریخی بر زندگی میلیون‌ها نفر تاثیر گذاشته است و به گفته کارشناسان در آینده‌ای نه‌چندان دور منجر به خسارت‌های مالی و حتی تلفات جانی خواهد شد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان زیست محیطی دلیل اصلی فروچاله‌های اطراف نقش رستم و تخت جمشید پایین رفت سطح آب سفره‌های زیرزمینی به دلیل حفر چاه‌های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه آب است. در مطالعات اخیر از دشت مرودشت و بخشی‌هایی از محدوده دشت شیراز ظرف حدود ۱۵ سال اخیر، همه دشت مرودشت درگیر پدیده فرونشست شده و وسعت و سرعت آن در این دشت پیشرفت قابل توجهی داشته است.
این در حالی است که قرار بود از سال ۱۳۹۳ اجازه حفر چاه در این منطقه داده نشود. اما فعالان میراث فرهنگی می گویند همچنان برخی به حفر چاه روی می آورند و در حال حاضر حدود ۱۶ هزار چاه در دشت مرودشت وجود دارد.
تشدید پدیده خشکسالی در استان فارس در دشت تخت جمشید خود را به گونه فرو چاله‌ها و فرو نشست زمین نشان داده است که نگرانی زیادی را برای آثار تاریخی به وجود آورده است.
در همین رابطه روزهای گذشته اخباری از فرونشست در مجموعه نقش رستم شنیده شده است. در همین رابطه علیرضا عسکری چاوردی مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: در اثر بارندگی‌های اخیر، محوطه باستانی نقش رستم دچار آب‌گرفتگی شد و در پی آن فرونشست‌های متعددی در منطقه رخ داده است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید افزود: در حال حاضر تیم پایش، حفاظت و مرمت همراه با گروه باستان‌شناسی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این محوطه باستانی مستقر هستند و پس از تهیه گزارش علمی، برنامه ساماندهی محوطه نقش رستم آغاز خواهد شد.ی با بیان اینکه بخشی از فرونشست‌های رخ داده در این محوطه باستانی مربوط به فرونشست عمومی دشت مرودشت است، اظهار کرد: بخش دیگری از مشکلات مجموعه هم به آوار گسترده باروهای خشتی نقش رستم برمی‌گردد که طی این بارندگی‌ها بخش باروها و آوارهای رسوب شده باستانی دچار رانش شد.
عسکری گفت: پایگاه میراث جهانی تخت جمشید بلافاصله پس از اخذ مجوز از پژوهشگاه میراث‌فرهنگی برنامه ساماندهی، حفاظت و مرمت نقش رستم را آغاز خواهد کرد.
علی بیت‌الهی، رئیس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی با بیان اینکه تعداد زیادی از آثار تاریخی و بناهای ارزشمند کشورمان در زون‌هایی با خطر فرونشست زمین واقع شده‌اند، گفت: در استان فارس بیشترین نرخ فروشست در محدوده مرودشت بوده و نرخ آن در این منطقه به ۱۷ سانتیمتر در سال می‌رسد که آثار تاریخی تخت جمشید و نقش رستم در این محدوده قرار دارد.
بیت‌الهی گفت: در حاشیه این پهنه فرونشستی خطرساز استان فارس دو آثار تاریخی ارزشمند و منحصربفرد نقش رستم و تخت جمشید واقع شده که متاسفانه در بازدیدها شکاف‌های فرونشستی در محوطه تخت جمشید کاملا مشخص و واضح و مهمتر اینکه در حال توسعه است. این شکاف‌ها به مجرای نفوذ آب تبدیل می‌شوند و تونل‌های زیرسطحی را ایجاد می‌کنند و در نهایت به فروریزش سطحی زمین منجر می‌شوند. در نقش رستم هم دقیقا در مجاورت و نزدیکی صخره‌های سنگی و نقش نگارهای سنگی ارزشمند، شکاف عمیق و عجیب طولی با عمق چشمی ۶ متر و با عرض نیم متری وجود دارد که این نشان می‌دهد این زون بسیار خطرساز است.
مهدی جعفری زمین شناس در مصاحبه با فارس: علت بیشتر این فرونشست‌ها برداشت غیر مجاز از آب‌های زیر سطحی است که مزارع کشاورزی با حفر چاه‌های عمیق از این آب‌ها بهره‌برداری می‌کنند.
وی ادامه داد: باید مقررات ملی فرونشستی تهیه شود که یکی از ارکان این مقررات ملی، ممنوعیت حفر و بهره‌برداری از آب زیرسطحی در حریم آثار تاریخی است. از آنجایی که ضابطه حقوقی نداریم و قانون و مقررات لازم الاجرا برای این اقدام نداریم نمی‌توان این ممنوعیت را اعمال کرد.
این کارشناس گفت: در حالی که ۵۰ سال گذشته در مرودشت با حفر چاه ۳۰ متری به آب می‌رسیدند امروز با حفر چاهی به عمق ۱۲۰ متری هم به آب نمی‌رسند و در طول این سال‌ها با برداشت‌های بی‌رویه آب وضعیت فرونشست در این منطقه بحرانی شده است.
پدیده فرونشست زمین و فروچاله ها پدیده‌های طبیعی هستند که به تدریج و دربلند مدت در طبیعت ایجاد می‌شوند و خطرهای فراوانی رابه دنبال دارند و در دشت تخت جمشید به دلیل خشکسالی و برداشت های بی‌رویه از منابع آبی زیرزمینی ایجاد شده است.