همشهری - محمد سرابی: سخنران‌های نهمین همایش بین المللی زلزله در روز پیش بیان کردند و هشدار دادند که شرایط تهران در مقابله با زلزله ناگوار است. در این میان شهردار تهران در نهمین همایش بین المللی زلزله اطلاعات زیادی از وضعیت شهر تهران و برنامه‌ریزی‌های این نهاد برای مقابله با زلزله سخن ارائه کرد. علیرضا زاکانی در این مراسم که در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد، از نصب لرزه‌نگارهای در عمق ۵۰ متری خاک و اقدام برای نصب لرزه‌نگاری در عمق ۱۰۰ متری زمین گفت و امکان اعلام هشدار زلزله در فاصله ۱۰ تا ۱۵ ثانیه زودتر را یادآور شد.
او گفت: مقابله با مخاطرات چهارگانه زلزله، سیل، طوفان و فرونشست در دستور کار ما قرار می‌گیرد. اگرچه موضوعات دیگری هم هست که در بحث‌های جداگانه باید به آن‌ها پرداخته شود. در این دوره مدیریت شهری نوع حرکت شورا و شهرداری به سمتی بود که برای همه سطوح برنامه داشته باشیم و به جای اینکه درباره خطر زلزله پیام خوفناک صادر کنیم طوری برنامه‌ریزی داشته باشیم که اگر اتفاقی افتاد حداقل آسیب را ببینیم و حداکثر آمادگی را داشته باشیم.
زاکانی افزود: باید با دیگر دستگاه‌ها هماهنگ شویم و مردم را آماده کنیم که بهترین پاسخ را بدهیم و این الگو را به دیگر شهرها تسری دهیم. سطح بعدی فعالیت ما بعد از هماهنگی ناظر به تجهیزات و امکانات است که بتوانیم آن را در اختیار دیگر دستگاه‌ها قرار دهیم. کارکرد این امکانات از نیمه امسال عملیاتی خواهد شد. حدود ۵۰ - ۵۵ سوله خارج از محدوده استفاده برای بحران بود که سال گذشته در اختیار ستاد بحران قرار گرفت. همچنین سال گذشته به ۳۰۰ هزار نفر آموزش اولیه مواجهه با بحران زلزله داده شد.
در این همایش همچنین احمد وحیدی وزیر کشور، حجه‌الاسلام محمد آقا میری عضو شورای شهر، سمیه رفیعی و منوچهر متکی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، محمدحسن بازیار را به عنوان سرپرست پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و تعدادی از مدیران و کارشناسان زلزله به سخنرانی پرداختند. بخش‌هایی از صحبت‌های شهردار تهران در این همایش را می‌خوانید.
بیشتر ببینید: برگزاری نهمین کنفرانس بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله
اشتراک نظرات و اطلاعات
در مقابله با زلزله همکاری بین بخشی و دقت در هم‌افزایی باید صورت بگیرد. در ستاد بحران ۱۵ کارگروه تشکیل شده و با توجه به مسئولیت وزیر محترم کشور این امکان فراهم شده است که نظرات همه دستگاه‌ها را در کنار هم و هماهنگ با هم داشته باشیم. این گام اول بود که در ۲ سال و نیم گذشته برداشته شد و امروز از اعتبار و همکاری در سازمان مدیریت بحران و مجموعه‌های مرتبط با آن در تهران برخوردار هستیم. دریافت نقطه نظرات و اشتراک اطلاعات و برنامه و هماهنگی در بخش‌های مختلف برای ما شرایطی فراهم کرده است که کاملا متفاوت از ۲ سال و نیم گذشته است.
لرزه‌نگار در عمق ۵۰ متری
امکان‌ها و ابزارهایی نیاز داشتیم که با استفاده از آن‌ها در کلانشهر تهران پیش‌بینی دقیقی از زلزله داشته باشیم. لرزه نگارهای سطحی در گذشته وجود داشت. در ۲ سال و نیم گذشته و مخصوصا سال گذشته ۵ لرزه‌نگار در عمق ۵۰ متری نصب شد که نوع توجه ما به موضوع زلزله را متفاوت کرد. برخی اوقات داده‌های لرزه‌نگارهای سطحی ما ممکن بود به عواملی در سطح زمین تعبیر شود اما اکنون با نصب لرزه‌نگار در عمق ۵۰ متری امکانی فراهم شده است که داده‌های بهتری برای اندیشمندان فراهم کنیم. امسال به لطف الهی لرزه‌نگاری در عمق ۱۰۰ متر در پارک نهج‌البلاغه خواهیم داشت که برای ما اطلاعات بهتری را هم فراهم می‌کند.
سامانه‌های هشدار زلزله
سامانه‌های ما باید هم درباره خسارت احتمالی و هم در زمینه هشدار سریع به ما امکان بیشتری بدهد. در گذشته ژاپنی‌ها در تهران ۴ سامانه اصلی را مستقر کرده بودند که در گذر زمان نیاز به تعویض داشت. ۲۲ سامانه به آن اضافه شد و در نهایت ۲۶ سامانه تحویل ما داده شد. امروز ۵۰ سامانه نیز در شهرهای پیرامونی تهران وجود دارد که اطلاعات آن در دست ما است. ۳۵ دستگاه هم مخاطب ما هستند که بتوانیم با دریافت این اطلاعات، هشدار سریع با فاصله ۱۰ تا ۱۵ ثانیه برای اقدامات اولیه اعلام کنیم.
پایش ایمنی ۱۹ هزار ساختمان
در سال گذشته برای اولین بار پایش ساختمان‌های در معرض خطر تهران شروع شد. در گذشته آتش‌نشانی این وظیفه را انجام داده بود و از نگاه خود و بعد آتش‌نشانی پایش را انجام داده بود و یک عدد ۱۲۶ ساختمان را به دست آمده بود که بعضی از آن‌ها ایمن سازی را انجام دادند و برخی در حال ایمن سازی هستند در نتیجه اکنون تعداد این ساختمان‌ها از ۱۰۰ عدد کمتر شده است. در پایشی که سال گذشته به شکل جدید شروع شد و در این زمینه باید از مجموعه دستگاه‌های مرتبط تشکر کرد، به سراغ ۱۹ هزار ساختمانی رفتیم که ۷ طبقه و بیشتر از آن بودند به ویژه ساختمان‌هایی که استفاده عمومی داشتند. ۴ هزار ساختمان پایش شدند که ۱۷۰۰ مورد آن آنالیز شده است. آنچه که محصول این کار علمی است تقسیم ساختمان‌ها به ایمن و ناایمن است. نا ایمن‌ها نیاز به تقویت و بازسازی دارند یا نیاز به نوسازی دارند. این تقسیم بندی ساختمان‌ها کار بزرگی است که از سال گذشته با همکاری مجموعه‌های مختلف، از نظام مهندسی تا دولت و شهرداری شروع شد و ادامه دارد
پلاک‌های ناکارآمد بیرون از بافت فرسوده
در نگاه کالبدی به موضوع زلزله باید به نوسازی بافت فرسوده و بافت ناکارآمد غیر فرسوده پرداخته شود. ۲۶۱ هزار پلاک از ۹۳۰ هزار پلاک در تهران ناکارآمد است. ۹۳ هزار پلاک ناکارآمد در داخل بافت فرسوده است. داخل بافت فرسوده تشویق‌هایی داده شده و سال گذشته ۲۸۰ درصد نوسازی بافت فرسوده بیشتر شده است. امسال مصوبه‌ای ناظر به پلاک‌های ناکارآمد خارج از بافت فرسوده داشتیم که حدود ۱۶۰ هزار پلاک است. مصوبات گرفته شده است و اگر بارگزاری شود نوسازی در خارج از بافت فرسوده هم شروع می‌شود.
رشد صدور پروانه ساخت
سال ۱۴۰۰ میزان پروانه ساخت صادر شده در شهر تهران ۵۴۰۰ عدد بود. کل پلاک‌های تهران ۹۳۰ هزار عدد است. اگر با میزان رشد پروانه می‌خواستیم حرکت کنیم ۱۴۶ سال طول می‌کشید که شهر تهران یک دور کامل نوسازی شود عمر یک ساختمان ۳۰ تا ۴۰ سال است. حرکت شهر به سمت فرسودگی و زمینه بحران است. در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ شیب صدور پروانه افزایش پیدا کرد و در سال گذشته ۱۴ هزار پروانه صادر کردیم. این تعداد در حال سرعت گرفتن است تا بتوانیم کالبد شهر را مستحکم کنیم.
بیشتر بخوانید: ساختمان‌های ناایمن پلمپ می‌شوند | جزئیات پایش ایمنی ساختمان‌های مهم تهران
ساخت و سازهای مقاوم در برابر زلزله
احمد وحیدی وزیر کشور
امروزه نیاز به استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی و مقابله با زلزله داریم. نگاه ما بر اساس توسعه فناوری‌ها است. از گذشته گسل‌ها را شناخته‌ایم ولی این کار کافی نست و حالا باید ناحیه‌های ایمن را مشخص کنیم و به آن پایبند باشیم. اگرچه در هر وضعیت خاکی می‌شود سازه پایدار مقاوم به زلزله ساخت ولی هزینه ساخت آن زیاد می‌شود. در سال‌های اخیر زلزله‌های ۶ ریشتری در بخش شهری خسارت زیادی نداشت و در روستاهایی که بازسازی و مقاوم سازی انجام شده بود مشکل چندانی نداشتیم. باید در همکاری با نظام مهندسی با کسانی که از سازه‌های غیر مقاوم ساختند برخورد قضایی شود. در این زمینه آیین‌نامه ۲۸۰۰ وجود دارد، ولی این آیین‌نامه در همه مناطق کشور به طور یکسان باید اجرا شود. از سوی دیگر افراط‌هایی هم اتفاق افتاده و سازه‌هایی آنقدر سنگین ساخته شده است که ضروری نبود. همچنین می‌توان در این زمینه گام برداشت که از انرژی زلزله استفاده کرد و آن را در اختیار گرفت. هیچ پدیده‌ای نیست که نتواند به تسخیر انسان درآید.
بیشتر بخوانید: پیش‌بینی ترافیک و زلزله با متاورس شهری | شهر هوشمند چگونه شهری است؟
نگاه زیست محیطی به پیامدهای زلزله
سمیه رفیعی نماینده مجلس
در حوزه محیط زیست به پدیده زلزله از دیدگاه محیط زیستی نگاه می‌کنیم. عمر متوسط ساختمان‌ها ۴۰ - ۵۰ سال است در حالی که عمر ساختمان‌ها در استاندارد جهانی ۱۰۰ سال اعلام می‌شود. اگر این را مدنظر قرار دهیم می‌بینیم که نه فقط زلزله بلکه موضوعی مانند مدیریت نخاله‌های ساختمانی هم تبدیل به یک چالش می‌شود. متاسفانه این فرهنگ حاکم است که تا حادثه‌ای به وقع نپیوندد در اولویت‌های بالای مدیریتی قرار ندارد. چه بسا آثار ثانویه زلزله مانند شکستن لوله‌های انتقال گاز و آب از خود زلزله خطرناک‌تر باشد. در شهرهایی که مساعد زلزله است رعایت حریم گسل باید خیلی جدی گرفته شود. در سیل کشکان ساخت و سازهای درون بستر رودخانه انجام شده بود و استدلال می‌شد که این رودخانه سال‌ها خشک بوده است در حالی که می‌دانیم در فاصله ۱۰ یا ۵۰ سال بالاخره آب به مسیر رودخانه برخواهد گشت همانطور که در کن و امامزاده اتفاق افتاد.