همشهری- زینب زینال زاده: مرکز نمایش‌های آیینی صبا از پروژه‌های نیمه‌تمام فرهنگی-هنری تهران است که سال ۸۲با هدف توسعه و اعتلای هنرهای نمایشی سنتی و مدرن و با استفاده از تکنولوژی‌های نوین، توسط یکی از معماران برجسته ایرانی (مهندس فرهاد احمدی) طراحی شد. سال۸۷کلنگ این پروژه در خیابان شریعتی (منطقه۷) به زمین خورد، اما با گذشت ۱۶سال هنوز به بهره‌برداری نرسیده است. مدیران شهری در دوره ششم قول دادند تا پروژه‌های نیمه‌تمام و رهاشده شهر را تکمیل و افتتاح کنند و در اختیار شهروندان قرار دهند. مرکز آیینی صبا هم در لیست پروژه‌های رهاشده قرار داشت و حالا سیدمحمد ناظم‌رضوی، مدیرعامل شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران عنوان کرده است: «مسائل حقوقی این پروژه رفع شده و در حال حاضر با توجه به اینکه این فضا سال‌ها بی‌استفاده بوده، ضرورت دارد بخش‌هایی از آن به‌صورت ویژه دوباره طراحی شود. به‌طور کلی اگر تمام بخش‌ها و سرمایه‌گذار به تعهدات خود عمل کنند، به‌احتمال بسیار قوی تا پایان سال ۱۴۰۳ می‌توانیم بخش فرهنگی و تجاری را توامان راه‌اندازی کنیم و به بهره‌برداری برسانیم.»
عملیاتی شدن پروژه با قرارداد جدید
پروژه مشارکتی باغ صبا سال ۸۴ توسط شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران از شهرداری منطقه ۷ مجوز دریافت کرد و سال۸۷ کلنگ‌زنی شد. در آن سال برای تأمین منابع پروژه با سرمایه‌گذار بخش خصوصی قراردادی منعقد شد و سال ۸۸ تغییراتی در مساحت و زمان اجرای پروژه رخ داد که همین امر موجب ایجاد اختلاف بین سرمایه‌گذار بخش خصوصی و مدیریت شهری شد. در قرارداد اولیه مساحت ۱۲هزار و ۹۰۰مترمربع ذکر شده بود، اما با توسعه این فضا به حدود ۱۸هزار مترمربع و ایجاد تغییراتی در بخش فرهنگی و تجاری، سرمایه‌گذار بخش خصوصی عملیات ساخت را متوقف کرد. اکنون طبق تفاهمنامه سال گذشته (۱۴۰۱) بین شرکت توسعه فضاهای فرهنگی و سرمایه‌گذار قرار شده هزینه‌های قسمت زیرساخت و تجاری توسط سرمایه‌گذار و هزینه قسمت فرهنگی هم از طریق شهرداری و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی تأمین شود.
بهره‌گرفتن از مهندسی معکوس
این پروژه بیش از۷۰درصد پیشرفت دارد، اما به‌دلیل تحریم‌ها برخی از تجهیزات آن قابل‌استفاده نیستند. براساس آخرین اطلاعات، یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه شریف برخی از قطعات و تجهیزات را مهندسی معکوس کرده و نمونه هم تولید شده، اما نقدینگی برای ادامه کار کافی نیست که به همین دلیل هم پروژه مهندسی معکوس متوقف شده است؛ موضوعی که در دوره مدیریت شهری ششم با اولویت پیگیری و اتمام پروژه عملیاتی شده است.
پروژه‌ای ماندگار در تهران
مرکز نمایش‌های آیینی صبا دارای سالن‌های تمرین پلاتوی تئاتر، تئاتر روحوضی، تئاتر روباز و... است که عمده این مجموعه به‌صورت زیرسطحی طراحی شده‌اند تا از سطح فوقانی به‌صورت فضای باز و تبدیل آن به باغ و فضای سبز استفاده شود. مدیران شهری معتقدند این پروژه به‌لحاظ معماری و ظرفیت‌های پیش‌بینی شده می‌تواند پس از تکمیل، افتتاح و بهره‌برداری به یکی از فضاهای باارزش و ماندگار تهران در حوزه فرهنگی- هنری و یکی از مراکز مهم هنرهای نمایشی در ایران تبدیل شود؛ چراکه تهران با وجود سالن‌های متعدد تاکنون فاقد یک مرکز حرفه‌ای نمایش‌های آیینی با استانداردهای لازم بوده و با بهره‌برداری از این مرکز، اجرای پرده‌خوانی، شبیه‌خوانی و... به شکل جدی‌تری دنبال و زمینه‌ساز انتقال این هنر به نسل‌های آینده می‌شود. همچنین اجرایی شدن چنین پروژه‌ای موجب می‌شود تا مسئولان شرکت توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری تهران در کنار توجه به ساخت مراکز سینمایی نسبت به احداث مراکز نمایش‌های آیینی هم اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
بخش‌های مختلف پروژه مشارکتی باغ صبا
- این پروژه ۱۲هزار و ۹۰۰مترمربع مساحت و ۲بخش تجاری و فرهنگی دارد.
- در مجموعه نمایش صبا ٦ سالن نمایش با ظرفیت ۸۰۰نفر طراحی شده است. سالن اصلی (نخستین سالن نمایش در خاورمیانه) پروژه ظرفیت ۵۰۰نفری دارد و متحرک بودن صحنه اکوستیک داینامیک ویژگی این سالن است.
- در طراحی سالن‌های اصلی نمایش‌های آیینی (طراحی سقف و کف و حتی نحوه قرارگیری صندلی‌ها) از تکنولوژی‌ها و نرم‌افزارهای خاصی استفاده شده و سقف و کف متحرک هستند. همچنین ارتفاع سن تا ۶متر قابلیت جابه‌جایی دارد.
- تالار انتظار در این مرکز با جداره‌ای شیشه‌ای و تمام شفاف از فضای سبز بیرون جدا شده است.
- فعالیت‌های آماده‌سازی از قبیل چهره‌آرایی، تمرین روزانه، مشورت گروه بازیگران با کارگردان و هدایت نور و صدا در اتاقک‌های نیم‌بسته شیشه‌ای در منظر تماشاگران حاضر در تالار انتظار انجام می‌شود.
- فواصل اتاق کارگردان، اتاق چهره‌آرایی، اتاق نور و صدا تا محل اصلی اجرا به‌گونه‌ای طراحی شده که بازیگران و همکاران اجرا، مدام در تردد میان تماشاگران خواهند بود.
- استفاده از تجهیزات ویژه نور و صدا منطبق با امکانات است.
- رستوران، چایخانه و پارکینگ با گنجایش ۱۱۰خودرو از دیگر امکانات این مجموعه است.
- سالن روحوضی هم الهام گرفته از سنت روحوضی‌خوانی است؛ ازاین‌رو طراحی به‌گونه‌ای انجام شده که سن روی حوض قرار گیرد و تماشاچیان اطراف آن به تماشای نمایش روحوضی بنشینند.