همشهری آنلاین - گروه سیاسی: حمیدرضا دهقانی دیپلمات ایرانی و سفیر سابق ایران در قطر در فاصله سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ از جمله چهره‌هایی است که سابقه همکاری نزدیکی با شهید حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه سابق ایران دارد. این ارتباطات به‌خصوص در سیاست‌های همسایگی پررنگ دولت سیزدهم و مسائل متعدد منطقه خاورمیانه حائز اهمیت است. ویژگی‌های وزارت امیرعبداللهیان را از زبان دهقانی به طرح و بحث گذاشتیم.
مهمترین وجوه شاخص وزارت آقای امیرعبداللهیان در دوره تصدی وزارت امور خارجه را چه می‌دانید؟
آقای دکتر امیرعبداللهیان یکی از اخلاقی‌ترین وزرای امور خارجه کشور ما بود؛ یکی از وزرایی بود که در دستگاه دیپلماسی از مراحل پایین کارشناسی شروع کرد، در دانشکده وزارت امور خارجه تحصیل کرد و تا مرتبه وزیری در این وزارتخانه در دولت سیزدهم مسئولیت گرفت.
ایشان سال‌ها معاون عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه بود و تحولات بسیار مهمی در این دوره رقم خورد، از جمله در دوره ایشان بود که تحولات مربوط به دوره بیداری اسلامی رقم خورد، سپس در دوره‌ای که در نقش وزیر امور خارجه ایفای نقش کرد یکی از مهمترین پرونده‌های جمهوری اسلامی ایران که پرونده کشورهای عربی و به‌ویژه عربستان است، با درایت ایشان، کمک همه نهادهای و البته درایت مقام معظم رهبری و ریاست محترم جمهور حل و فصل شد.
ما شاهد بودیم بخش زیادی از کشورهایی که برای شهادت ایشان به تهران آمدند و تسلیت گفتند، حاصل فعالیت‌ها و تلاش‌های ایشان برای بهبود روابط با کشورهای عربی بود. همچنین در دوره ایشان یکی از مهمترین نبردهای بین مردم مظلوم فلسطین در غزه و رژیم نژادپرست اسرائیل روی داد. فعال‌ترین دیپلماسی کشورهای منطقه در این نبرد متعلق به جمهوری اسلامی ایران بود.
آقای دکتر حسین امیرعبداللهیان توانست در یک دوره ۸ ماهه به‌صورت شبانه‌روزی برای رساندن صدای مردم مظلوم فلسطین به کشورهای عربی متعدد سفر کند و برای خودش هیچ استراحتی قائل نشد. پاداش فردی که چنین در خدمت مجاهدان و مظلومان قرار می‌گیرد، شهادت و مغفرت الهی است.
آقای امیرعبداللهیان با چهره‌های مختلف سیاسی، وزرای امور خارجه سابق و این اواخر آقای جمشید ممتاز حقوقدان و عضو سابق تیم مذاکراتی ایران در دولت سابق دیدار داشتند. این روحیه حاصل چه بود؟
من شاهد بودم در طول سال‌هایی که وزرای مختلف و مسئولان رده پایین‌تر آمدند و رفتند، برخورد آقای امیرعبداللهیان با این چهره‌ها متواضعانه بود. حتی در یکی از جلسات آخر حیات کاری ایشان که نزدیک ۲ هفته پیش برای ارائه گزارشی به دست‌اندرکاران سیاست خارجه برگزار شد، وزرای امور خارجه نیز به این جلسه دعوت شده بودند. آقای امیرعبداللهیان چقدر متواضعانه نه فقط مقابل وزرای سابق امور خارجه بلکه حتی مقابل کارشناسان وزارت امور خارجه رفتار کردند. اگر از میان همه صفات برجسته‌ای که برای آقای حسین امیرعبداللهیان برمی‌شمارند بخواهم برجسته‌ترین را انتخاب کنم، صفت تواضع ایشان بود. من چند بار به ایشان گفتم براساس روایتی از ائمه معصومین (ع)، تواضع تنها صفتی است که کسی به آن حسادت نمی‌کند و ایشان واقعا چنین بودند. هرکسی تواضع، رفتار و وفای به عهد ایشان را می‌دید، پیش خودش می‌گفت ای‌کاش من هم مثل آقای امیرعبداللهیان بودم. وقتی صحبت از تواضع، خلوص و برخورد خوش با همه مجموعه وزارت امور خارجه و مجموعه مدیران فعلی، سابق و مدیران دیگر نهادهای کشور می‌شود، آقای امیرعبداللهیان در راس همه این افراد در دستگاه سیاست خارجی شناخته می‌شوند.
از مناسبات دوره مشترک مسئولیت خودتان در قطر و وزارت آقای امیرعبداللهیان نکته خاصی یاد دارید؟
در طول این سال‌ها به علت اینکه آقای امیرعبداللهیان و بنده هر دو در خاورمیانه مسئولیت داشتیم، با نهادهای بیرون از وزارت امور خارجه ارتباطات گسترده‌ای داشتیم. ایشان با همه این نهادها روابط برادرانه و دوستانه‌ای داشت، حتی دیروز یکی از این افراد را دیدم که می‌گفت آقای امیرعبداللهیان در یکی از آخرین تماس‌هایی که با من داشت می‌گفت چرا تو همراه من در سفرهای مربوط به فلسطین نیستی. هماهنگی‌هایی که ایشان با ارگان‌های مختلف به عمل می‌آورد و گاها بین آنها مسائلی هم به علت ویژگی کار پیش می‌آمد، باعث می‌شد تا آقای امیرعبداللهیان همه موارد را با سعه صدر، محبت و دوستی حل کند. یادم می‌آید در هفته‌های منتهی به جام جهانی قطر نیاز بود که ارگان‌های مختلف، وزارتخانه‌ها و مجموعه‌های ورزشی مختلف با هم هماهنگ باشند، آقای امیرعبداللهیان با همه اینها هماهنگی بسیار بالایی را انجام می‌داد و آسایش را بر خودش تنگ می‌کرد تا کار مجموعه‌ها راه بیفتد و آنها بتوانند در این نبرد و میعادگاهی که آبروی جمهوری اسلامی بود بتوانند سربلند بیرون بیایند. الحق و الانصاف آقای امیرعبداللهیان در همه این موارد با درایت خاصی امور را دنبال می‌کرد.
مواجهه آقای امیرعبداللهیان مقابل تخریب‌ها و هجمه‌هایی که از جناح‌های مختلف چه در باب انتساب فعالیت‌های ایشان به نیروی قدس سپاه یا مواضع متعادل ایشان در نگاه متوازن به شرق و غرب مطرح می‌شد، چه بود و در جایگاهی می‌ایستاد؟
وزیر امور خارجه و وزارت امور خارجه برآیند سیاست جمهوری اسلامی ایران است. بالاخره وقتی شما برآیند یک سیاست را در سطح بین‌المللی نمایندگی می‌کنید، ممکن است برخی علاقه داشته باشند که شما تندتر حرکت کنید و برخی علاقه داشته باشند که شما کندتر گام بردارید. ولی من به نظرم می‌رسد هنر یک دیپلمات در سطح وزیر امور خارجه این است که تعادل را در این برآیند و مسئولیت حفظ کند و به مرحله عمل برساند. آقای امیرعبداللهیان می‌توانست برآیند سیاست خارجی را رعایت کند و از آن افراط و تفریط نکند. رعایت این شأن برای آقای امیرعبداللهیان بسیار سخت بود ولی وقتی چپ و راست به ایشان خرده می‌گرفتند، آقای امیرعبداللهیان هیچ کدام را به دل نمی‌گرفت. من خاطرم هست که وقتی می‌خواستیم از مومنان مثال بزنیم «و لا تجعل فی قلوبنا غلا للذین آمنوا، خدایا در دل‌های ما کینه مومنان را قرار نده»، ایشان مظهر یکی از همین افراد بود. آقای امیرعبداللهیان می‌گفت خدایا از مومنین و کسانی که ممکن است به سیاست، روش، رفتار و برخورد من انتقاد و ان قلتی دارند، هیچ گونه خدشه‌ای بر دل من باقی نماند.