همشهری آنلاین – گروه سیاسی: تهران در روزهای اخیر شاهد یک رویداد مهم بود؛ سفر وزیر امورخارجه بحرین به تهران، آن‌هم پس از حدود ۱۳ سال؛ رویدادی که اگرچه در میان اخبار تشییع پرشکوه شهدای خدمت ازسوی مردم در شهرهای مختلف کشور دیده نشد، اما از اهمیت راهبردی در حوزه مناسبات ایرانی – عربی برخوردار است.
عبداللطیف بن‌راشد الزیانی، وزیر امور خارجه بحرین روز چهارشنبه با حضور در تهران، به پیکر رئیس‌جمهور شهید ایران ادای احترام کرد؛ سفری که با وجود قطع رسمی روابط دوطرف از دی‌ماه ۱۳۹۴ انجام شد. این درحالی است که ناظران تحولات منطقه براین اعتقادند که حضور ویژه هیات‌های عربی در مراسم ادای احترام به رئیس‌جمهور شهید ایران، نشان‌دهنده آمادگی بیش از پیش دوطرف به‌منظور گسترش مناسبات فی‌مابین است.
حضور خبرساز دو وزیر عربی در تهران
اگرچه روز چهارشنبه حدود ۷۰ هیات دیپلماتیک به‌منظور ادای احترام به رئیس‌جمهور شهید ایران و همراهان شهیدش وارد تهران شدند، اما حضور پررنگ کشورهای عربی سبب جلب توجه رسانه‌های منطقه‌ای و حتی بین‌المللی شد.
علاوه‌بر حضور امیر قطر در تهران و دیدار تمیم بن‌حمد آل‌ثانی با رهبرمعظم انقلاب، به اذعان رسانه‌های منطقه‌ای، هیات عربستانی نیز از برجسته‌ترین هیات‌های عربی بود که به ریاست شاهزاده منصور بن‌متعب بن‌عبدالعزیز، عضو شورای وزیران سعودی و مشاور ملک سلمان، پادشاه عربستان وارد تهران شد.
درچنین شرایطی اما، حضور وزرای امورخارجه مصر و بحرین بازتاب گسترده‌ای در محافل سیاسی – رسانه‌ای منطقه داشت. به اذعان ناظران تحولات منطقه‌ای، سفر عبداللطیف بن‌راشد الزیانی، وزیر امور خارجه بحرین و سامح شکری، وزیر امورخارجه مصر در ایران حاوی سیگنال‌های مثبتی در زمینه توسعه مناسبات ایرانی – عربی است.
اظهارات بی‌سابقه پادشاه بحرین
این تنها سفر وزیر امورخارجه بحرین به تهران نبود که خبرساز شد، بلکه اظهارنظر روزهای اخیر پادشاه این کشور درباره مناسبات با تهران نیز انعکاس گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی داشت و به گام تازه در ازسرگیری مناسبات دوجانبه تعبیر شد.
حمد بن‌عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین که طی روزهای اخیر به روسیه سفر کرده‌است، در دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تاکید کرد که منامه خواهان ازسرگیری روابط با ایران است؛ اظهارات صریح و کم‌سابقه‌ای که چشم‌انداز تازه‌ای در مناسبات دوجانبه ترسیم می‌کند.
پادشاه بحرین دراین دیدار تاکید کرد که این کشور به‌دنبال برقراری «روابط خوب» با همسایگان است؛ «ما در گذشته با ایران مشکلاتی داشتیم، اما اکنون مشکلی نداریم و دلیلی برای تأخیر در عادی‌سازی روابط با این کشور وجود ندارد». آل‌خلیفه به این نکته هم اشاره کرده‌است که مردم بحرین، ایران را دوست دارند و مشتاق سفر به کشورمان هستند.
اظهارات بی‌سابقه پادشاه در حالی است که مقام‌های ارشد بحرینی طی سال‌های اخیر موضع‌گیری‌های خصمانه‌ای علیه ایران داشته‌اند و به‌دنبال عادی‌سازی روابط تهران – ریاض، بحرین تنها کشور حاشیه خلیج‌فارس است که همچنان در شرایط قطع روابط دیپلماتیک با ایران قرار دارد.
مخابره سیگنال‌های مثبت؟
اظهارات پادشاه بحرین اما، تنها موضع‌گیری روزهای اخیر مقام‌های عربی درباره روابط با ایران نبود و انور قرقاش، مشاور رئیس دولت امارات نیز طی پستی در شبکه‌های اجتماعی، از «سیگنال‌های مثبت» میان ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس خبر داد.
اظهارات قرقاش درباره «تمایل مشترک برای توسعه روابط و کاهش تنش‌ها در منطقه» در شرایطی است که طی سال‌های اخیر برخی مواضع ضدایرانی او خبرساز شده بود.
انور قرقاش در پست اخیر خود در شبکه اجتماعی «ایکس»، «حضور گسترده مسئولان کشورهای عربی در مراسم ادای احترام به رئیس‌جمهور شهید ایران» و «ابراز نظرهای سازندهٔ دوجانبه درباره سیاست‌های حسن‌همجواری» را دو سیگنالی دانست که می‌تواند فرصتی تاریخی برای بهبود مناسبات ایرانی – عربی فراهم آورد.
تبادل هیات‌های دیپلماتیک
اگرچه به‌دنبال عادی‌سازی مناسبات ایران و عربستان، گمانه‌زنی‌ها درباره ازسرگیری روابط تهران و منامه افزایش یافت و حتی دیدارهای پارلمانی هم میان دوطرف انجام شد، اما این موضوع تاکنون محقق نشده‌است. در آخرین روزهای خردادماه ۱۴۰۲ بود که باربارا لیف، دستیار وزیرامورخارجه آمریکا در امور خاورمیانه در جمع نمایندگان کنگره آمریکا اعلام کرد که «بحرین احتمالا به‌زودی روابط دیپلماتیک خود را با ایران ازسر می‌گیرد».
این اظهارنظر در شرایطی انجام شد که در فروردین‌ماه همان سال، برخی منابع از تبادل هیات‌های دیپلماتیک میان دوطرف خبردادند و اعلام کردند هیاتی از وزارت امورخارجه ایران به بحرین سفر و از سفارت ایران در منامه بازدید کرده‌است. پیش از آن در آخرین روزهای اسفندماه ۱۴۰۱ هیأتی از نمایندگان مجلس یازدهم به‌منظور حضور در نشست اتحادیه بین‌المجالس جهانی به منامه سفر کرده بودند.