همشهری آنلاین - فتانه احدی: دادستان جوان تکاب از ۳ سال قبل ایده‌ای به اجرا گذاشت و گروهی متشکل از خیران، ریش‌سفیدان و مسئولان شهر تشکیل داد که کارشان جمع‌آوری پول برای آزادسازی زندانیان بود که بر اثر یک اتفاق، یک اشتباه و یک غفلت به زندان افتاده بودند و هر چند دوران محکومیت برخی از آنها تمام شده بود، اما به دلیل نداشتن توان مالی همچنان در حبس بودند. او حالا در گفت‌وگو با همشهری از تلاش ۳ ساله‌اش برای آزادسازی زندانیان می‌گوید و ماجرای سارقی که به‌رغم تمام شدن دوران محکومیتش، به خاطر نداشتن ۱۰ میلیون تومان ماه‌ها در زندان بود و در نهایت آقای دادستان باعث آزادی‌اش شد.
خودتان را معرفی کنید و بفرمایید چند وقت است که دادستان شهرستان تکاب هستید؟
من مهدی تقی‌زاده، اهل شهرستان بناب در آذربایجان شرقی هستم. ۱۲سال است که سابقه کار قضایی دارم و حدود ۳ سال است که در شهرستان تکاب به عنوان دادستان فعالیت می‌کنم. قبل از آن نیز در استان اردبیل و سایر شهرهای استان آذربایجان غربی فعالیت داشتم و به عنوان دادیار، بازپرس و مسئول شعبه دادگاه مشغول به کار بودم.
درباره ایده‌تان برای آزادسازی زندانیان بگویید. این ماجرا از کجا آغاز شد؟
ما به صورت دوره‌ای از زندان بازدید می‌کنیم و در این بازدیدها گاهی پای صحبت زندانیان می‌نشینیم. در زندان افرادی هستند که به دلیل مسائل مالی به زندان افتاده‌اند و بیشتر آنها توان مالی برای رهایی از زندان را ندارند و مجبورند سال‌های زیادی از عمر خود را در آنجا سپری کنند. عده‌ای هم هستند که به دلیل جرم‌های غیرعمدی مانند تصادف و یا حوادث دیگر به دیه محکوم شده‌اند و چون توان مالی برای پرداخت دیه ندارند در زندان به سر می‌برند. این افراد از نظر نوع محکومیت با مجرمانی که محکومیت‌های کیفری دارند، تفاوت دارند و برخی از آنها بر اثر یک اتفاق و فقط به دلیل اینکه توان مالی ندارند زندانی شده‌اند. بنابراین دیدیم که انصاف نیست آنها اینگونه در حبس بمانند و تصمیم گرفتیم تیمی برای آزادسازی زندانیان تشکیل دهیم.
این تیم شامل چه کسانی است؟
خیران، بزرگان و ریش‌سفیدان شهر و مسئولان. آنها در این راه ما را همراهی کردند و از ۳ سال پیش این کار را در شهرستان تکاب آغاز کردیم. هر سال در ماه رمضان مبالغی را جمع‌آوری و صرف آزاد سازی زندانیان می‌کنیم.
روند انتخاب زندانیان چگونه است؟
اسم همه زندانیان به صورت سیستمی در اجرای احکام کیفری ثبت است. قبل از ماه رمضان از بین آنها لیستی از زندانیان مالی و جرایم غیر عمد را تهیه می‌کنیم و در کمیته بررسی، شرایط هر یک از زندانیان را مورد تحقیق و بررسی قرار می‌دهیم و آنهایی که واجد شرایط هستند را انتخاب و معرفی می‌کنیم و مبالغی که در مراسم گلریزان در ماه رمضان جمع می‌شود را نیز به صندوق ستاد دیه واریز می‌کنیم تا آنها آزاد شوند.
صحبت از شرایط زندانی برای کمک به او کردید. این شرایط چیست؟
اخلاق و رفتار فرد زندانی از شروط اصلی انتخاب آنهاست. زندانیان از هر لحاظ مورد بررسی قرار می‌گیرند که آیا در مدتی که در حبس بودند، اصلاح و پشیمان شده‌اند. برای مثال، رفتار خوب داشته‌اند، منظم بوده‌اند و یا درگیری نداشته باشند. همه این موارد از زندان استعلام گرفته می‌شود و بعد در مورد هر یک بررسی‌های لازم صورت می‌گیرد تا جایی که از هر منظر به این می‌رسیم که زندانی حقش نیست در زندان بماند و برای آزادی‌اش وارد عمل می‌شویم.
تا کنون چند زندانی آزاد کرده‌اید؟
در ۳ سالی که در تکاب جشن گلریزان برپا می‌کنیم، هر سال ۲۰تا ۲۵ زندانی در لیست آزاد سازی قرار گرفته‌اند و بیش از ۶۰ زندانی تاکنون آزاد شده و به آغوش خانواده بازگشته‌اند. ما سعی کرده‌ایم این کار خداپسندانه را رواج دهیم تا زندانیانی که نیت مجرمانه ندارند و به صورت غیر عمد به زندان افتاده‌اند را از بند نجات دهیم که در این راه همیشه خیران شهر همراه ما بوده‌اند.
در ماه رمضان امسال چه مبلغی برای آزاد سازی زندانیان جمع‌آوری شد؟
حدود ۲ میلیارد تومان جمع‌آوری کردیم و زندانیان جرایم غیر عمدی و محکومان مالی را با آن آزاد کردیم.
ظاهرا در بین زندانیان، فردی بوده که به جرم سرقت زندانی شده بود و شما شخصا برای آزادی وارد عمل شدند و با پرداخت مبلغی باعث آزادی وی شدید. درباره این فرد صحبت کنید.
من در بازدیدهایی که از زندان داشتم به یک زندانی برخورد کردم که به جرم سرقت خرد در زندان به سر می‌بُرد و سابقه‌دار هم نبود. در موردش تحقیق کردم، متوجه شدم که به دلیل اوضاع بد اقتصادی و فشار مالی در تنگنا قرار گرفته و دست به چنین کاری زده بود. او پس از دستگیری به ۴ ماه حبس محکوم و رد مال محکوم شده بود. ارزش اموالی که او سرقت کرده بود ۱۰ میلیون تومان بود و در حالی که ۴ ماه حبسش تمام شده بود، به خاطر ۱۰ میلیون تومان همچنان در زندان بود. ۲ سال بود که به خاطر نداشتن این مبلغ زندگی‌اش در زندان سپری می‌شد. با استعلام از زندان، متوجه شدم که وی در همه این مدت که زندانی بوده، رفتار خوبی داشته و همه از او راضی بودند. تصمیم گرفتم خودم ۱۰ میلیون تومان را به جای او پرداخت کنم و به این ترتیب وی پس از مدت‌ها تحمل حبس به آغوش خانواده‌اش بازگشت.
این فرد متاهل بود؟
بله، همسر و یک دختر و یک پسر دارد و از وقتی به زندان افتاده بود، پشیمان بود و خانواده‌اش هم تحت فشار بودند.
حالا که آزاد شده، از او خبر دارید؟
بله. او به زندگی عادی برگشته است. مدتی قبل هم با همسرش هم نزد من آمدند، خیلی خوشحال بودند و آن مرد قول داد که دیگر به سراغ خلاف و جرم نخواهد رفت. او می‌گفت که حالا که دادستان باعث آزادی‌اش شده، می‌خواهد زندگی‌اش را متحول کند و مرتکب هیچ جرمی نشود.
حس شما از این اقدام چیست؟
من به این کار علاقه زیادی دارم و به همین دلیل وارد این مسیر شدم. قطعا از اینکه یک زندانی که ناخواسته و به دلیل فقر به زندان افتاده، به جای بودن در زندان به زندگی‌اش در بیرون از زندان ادامه دهد بسیار خوشحالم می‌کند و باعث می‌شود که گام‌های محکمتری در این بردارم. دیدن چهره یک زندانی که بر اثر یک اتفاق غیر منتظره به زندان افتاده و بعد از دیدن حکم آزادی‌اش به پهنای صورتش اشک می‌ریزد و خودش و خانواده‌اش از خوشحالی سر از پا نمی‌شناسند، بهترین خاطرات من در این سال‌هاست. شاید برایتان جالب باشد که اکثر این افراد پس از آزادی سراغ هر شغلی از دستفروشی گرفته تا کارگری، می‌روند اما سراغ جرم نمی‌روند. آنها گاهی خانوادگی نزد من می‌آیند و وقتی می‌شنوم که زندگی‌شان متحول شده، خوشحال می‌شوم.
حرف آخر؟
از نظر من آزاد سازی افرادی که جایشان در زندان نیست، بسیار ارزشمند است. افراد متمول اگر دنبال کار خیر هستند حتما در این امر شرکت کنند. چرا که با کارشان زندگی دوباره به یک انسان داده‌اند. چون این افراد هر چه در زندان بمانند، مشکلاتشان بیشتر خواهد شد و حتی اصلاحشان نیز دشوارتر می‌شود. زندگی خانواده آنها نیز تحت تاثیر زندان قرار می‌گیرد و گاهی ممکن است از هم بپاشد. اگر کسی توانش را داشته باشد، پیشنهاد می‌کنم که آزادسازی زندانیان جرایم غیرعمد را به عنوان یک کار خیر انتخاب کند.