همشهری آنلاین-لیلا شریف: تنهایی در میانسالی و پیامدهای روانی ناشی از آن و ترس از پیری و بیماری‌های این دوران ۲ معضل اصلی دهه شصتی‌هاست که به زودی دامن بسیاری از متولدین این دهه را خواهد گرفت. دولت سیزدهم در این ۳ سال تلاش کرد خودش برای دهه‌شصتی‌ها آستین بالا بزند و ازدواج را در آخرین روزهای جوانی برایشان رقم بزند.
مشکل اصلی دهه شصتی‌های مجرد کجاست؟
براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بررسی عوامل افزایش سن ازدواج جوانان نشان می‌دهد، مهم‌ترین عامل فرهنگی در تأخیر در ازدواج جوانان، پیدانکردن همسر مناسب است. از سوی دیگر بررسی تحولات اجتماعی و خانواده و تغییر کارکردهای آن نیز نشان می‌دهد، نقش فرد در انتخاب همسر افزایش پیدا کرده و جایگاه خانواده از نقش محوری در این موضوع به نقش مشورتی تبدیل شده است. از سوی دیگر گسترش نااطمینانی جوانان در حوزه‌های مختلف و تغییر ملاک‌های ازدواج منجر به سخت‌شدن فرایند انتخاب همسر شده است.
آستین بالا زدن نهادهای واسطه‌گری برای دهه‌شصتی ها
رسمیت‌بخشیدن به پلتفرم‌های واسطه‌گری ازدواج موضوعی است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است تا از این طریق راهی پیش‌روی مجردهای دهه۶۰ گذاشته شود. همانطور که در گذشته واسطه‌های ازدواج در محله‌ها و اقوام، مسئولیت اصلی ازدواج جوانان را برعهده داشتند، اکنون نیز این مراکز در ساختاری جدید تلاش می‌کنند تا مسئله تجرد دهه شصتی‌ها را حل کنند.
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران معتقد است اگرچه مراکز همسان‌گزینی می‌توانند جایگزین مناسبی برای «واسطه‌گری در ازدواج» باشند، اما در عین حال تعدد مراکز موجب خطا و افزایش نفوذ افراد غیرمتعارف برای فعالیت این مراکز شده است، بنابراین اگر مراکز رسمی برای انتخاب جوانان مناسب یکدیگر وجود داشته باشد به مرور زمان اطمینان در آنها برای مراجعه به این مراکز بیشتر خواهد شد.
شرایط سخت‌تر ازدواج برای دختران دهه‌شصتی
محدودیت همسرگزینی برای زنان دهه ۶۰، سخت‌تر از مردان این دهه است؛ موضوعی که کاظمی‌پور با آمار و ارقام آن را تأیید می‌کند: «اکثر مردان دهه شصتی تا مرز ۵۰ سالگی ازدواج می‌کنند، چراکه آنها الزاما با خانم‌های دهه شصتی ازدواج نمی‌کنند و ممکن است با دهه‌های۷۰ و حتی۸۰ ازدواج کنند اما از آنجا که معمولا ازدواج زنان با مردان بزرگ‌تر از خودشان یک هنجار اجتماعی محسوب می‌شود، از همین رو دایره همسرگزینی برای دختران دهه شصتی محدودتر است و آنها باید یا با مردان دهه شصتی یا مردان دهه ۵۰ ازدواج کنند، این در حالی است که اکثریت مردان دهه ۵۰ هم تا پیش از این ازدواج کرده‌اند.»
این جمعیت‌شناس از منظر دیگری نیز به تحلیل دلیل تجرد قطعی دختران دهه۶۰ می‌پردازد و می‌گوید: «به‌طور کلی زمانی که افراد دیر ازدواج می‌کنند میانگین سن ازدواج برای کل جامعه بالا می‌رود و بالطبع افراد دیرتر ازدواج می‌کنند و این موضوع به ضرر زنان است؛ چراکه مردان جوان‌طلب هستند و با زنان کوچک‌تر ازدواج می‌کنند؛ بنابراین زنان با سن‌های بالاتر، شانس کمتری برای ازدواج دارند.»
وام‌هایی برای تشویق مجردها
با همه اینها دولت سیزدهم در ۳سال گذشته بیکار ننشست و برای ازدواج دهه شصتی‌ها تلاش‌هایی را رقم زد. حمایت مالی از مجردهای این دهه که می‌خواهند نخستین قدم‌های خود را برای شروع زندگی بردارند، در همان برنامه‌های ابتدایی دولت در دستور کار قرار گرفت. تسهیلات ویژه ازدواج، تسهیلات ویژه جهیزیه در قالب کالابرگ، تسهیلات ویژه اشتغال و بیمه زوجین دهه‌شصتی ازجمله مواردی بودند که از سوی معاونت امور زنان دولت و بدنه اقتصادی پیگیری شد.
در نیمه‌دوم سال ۱۴۰۰ بود که موضوع طرح تسهیلات تشویقی ازدواج به متولدین دهه ۶۰ ساکن در روستاها و شهرهای زیر۲۰ هزار نفر جمعیت با کارمزد ۴ درصد مطرح شد. براساس آن افراد با دارابودن تابعیت کشور ایران، عشایر یا ساکن روستا و یا شهرهای زیر۲۰ هزار نفر جمعیت، مجردبودن زوجین و تاریخ تولد افراد در دهه ۶۰ در بازه تاریخی یک فروردین۱۳۶۰ تا ۲۹ اسفند ۱۳۶۹ امکان دریافت این تسهیلات را داشتند.
هر چند این خواسته در سال۱۴۰۱ به‌دلیل عدم‌تخصیص بودجه محقق نشد اما در سال ۱۴۰۲پیگیری این موضوع با مبلغ بیشتر در دستور کار دولت قرار گرفت. به‌گفته خزعلی «میزان این تسهیلات در مجموع ۵۰۰میلیون تومان است که سقف ۱۰۰ میلیون تومان تسهیلات برای ازدواج، ۲۰۰ میلیون تومان برای خرید اقساطی جهیزیه و ۲۰۰ میلیون تومان وام اشتغال درنظر گرفته شده است. بیش از ۲۳۰۰ زوج در سامانه ثبت‌نام و معرفی حدود ۱۲۰۰ زوج واجد شرایط به بانک‌ها برای دریافت این وام ثبت‌نام کرده‌اند و ارائه این تسهیلات در سال ۱۴۰۳ نیز تمدید شده است.»
به‌هر روی، تلاش برای شکسته‌شدن سد تجرد دهه‌شصتی‌ها همچنان ادامه دارد و شاید مشوق‌های مالی بتواند زمینه ترغیب این نسل به ازدواج را فراهم کند.