همشهری آنلاین – گروه سیاسی: با وجود اینکه طی سال‌های اخیر برخی تلاش کرده‌اند ملاک‌های تشریحی ازسوی حضرت امام‌خمینی(ره) درباره یک دولتمرد مکتبی را با توجه به شرایط و ویژگی‌های دهه نخست پیروزی انقلاب اسلامی، به آن مقطع منحصر کنند، اما نکته اینجاست که ویژگی‌های ترسیمی ازسوی امام‌خمینی(ره) درباره یک رئیس‌جمهور مطلوب، برآمده از درک دقیق و راهبردی ایشان از اسلام و تشیع بوده است و در شرایط کنونی می‌تواند الگویی برای کاندیداها و سنجه‌ای برای مردم به‌منظور انتخاب رئیس‌جمهور مکتبی باشد.
بنیانگذار کبیر جمهوری‌اسلامی در مقاطع مختلف و به مناسبت‌های گوناگون به تشریح ویژگی‌ها و ملاک‌های «رئیس‌جمهور اصلح» پرداخته‌اند که در مجموعه صحیفه امام‌خمینی(ره) و همچنین وصیتنامه سیاسی- الهی امام(ره) ثبت و ضبط است و می‌تواند به‌مثابه نقشه راه و ملاک انتخابی پیش‌روی رأی‌دهندگان و کاندیداها قرار گیرد؛ ملاک‌ها و ویژگی‌هایی که در ادامه به وجوهی از آنها می‌پردازیم:
۱
مکتبی بودن
«مکتبی بودن» رئیس‌جمهور، یکی از مهم‌ترین ملاک‌ها و ویژگی‌های تشریحی ازسوی امام‌خمینی(ره) درباره «رئیس‌جمهور اصلح» است. اعتقاد قلبی و عملی داشتن به منظومه فکری اسلامی - شیعی در همه ابعاد زندگی اجتماعی، یکی از اصلی‌ترین جنبه‌های «مکتبی بودن» است. علاوه‌بر این، اعتقاد راسخ به بنیادهای فکری - راهبردی جمهوری‌اسلامی و تلاش برای پیشبرد راهبردهای ترسیمی در این مسیر از دیگر شاخصه‌های مکتبی بودن به‌شمار می‌رود.
شرایط مکتبی بودن از دیدگاه امام(ره)
- تکلیف‌گرایی
- قانون‌مداری
- نترسیدن از قدرت‌های سلطه‌گر
- برتری در عقلانیت و حکمت نسبت به علم و دانش ظاهری
۲
برخورداری از توان مدیریتی
کارآمدی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های «رئیس‌جمهور صالح» از دیدگاه امام‌خمینی(ره) به‌شمار می‌رود که ایشان در مقاطع مختلف به تشریح ابعاد مختلف آن پرداخته‌اند. بنیانگذار جمهوری‌اسلامی همواره براین اعتقاد بودند که افرادی باید مسئولیت‌های نظام را برعهده بگیرند که از کارآمدی و شایستگی مناسب برخوردار باشند. درچنین شرایطی «قانون‌گرا» بودن و «تعهد داشتن به قانون اسلام» ازجمله نشانه‌های کارآمدی از دیدگاه امام(ره) محسوب می‌شود.
شرایط کارآمدی از دیدگاه امام(ره)
- قانون‌گرایی
- تعهد به قانون اسلام
- مردمگرا بودن
- انتقادپذیری
- شایسه‌سالاری
- وحدت‌گرایی
۳
مردمی بودن
مردمی بودن یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تشریحی برای رئیس‌جمهور صالح در منظومه فکری امام‌خمینی(ره) به شمار می‌رود. بنیانگذار جمهوری‌اسلامی همواره بر این نکته تأکید کرده‌اند که رئیس‌جمهور باید از متن مردم باشد و برای مردم کار کند. شبیه مردم بودن از دیگر شاخصهای مردمی بودن رئیس‌جمهور از دیدگاه امام‌خمینی(ره) است. ایشان ارزش شهدایی مانند شهیدرجایی و شهیدبهشتی را بیش از هر چیز، به این می‌دانستند که «با مردم بودند و برای مردم خدمت می‌کردند».
۴
حامی مستضعفان
خدمت به مستضعفان و حمایت از آنان یکی از محوری‌ترین توصیه‌های امام(ره) به کارگزاران نظام اسلامی بوده است؛ شاخصهای که از ویژگی‌های راهبردی «رئیس‌جمهور تراز» جمهوری‌اسلامی نیز به شمار می‌رود. امام‌خمینی(ره) همواره از مستضعفان، پابرهنه‌ها و زاغه‌نشینان به‌عنوان «ولی نعمت» یاد می‌کردند. بنیانگذار جمهوری‌اسلامی همواره تأکید داشتند رئیس‌جمهور باید از طبقه‌ای باشد که محرومیت و مظلومیت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس کرده و در فکر رفاه آنان باشد و حامی، طرفدار و جانبدار مستضعفان، محرومان، مظلومان و مستمندان باشد.
۵
ولایی بودن
اعتقاد راسخ داشتن به «ولایت فقیه» یکی از محوری‌ترین شاخصهای تشریحی ازسوی امام‌خمینی(ره) برای رئیس‌جمهور اصلح است. بنیانگذار جمهوری‌اسلامی در دیدار با جمعی از دانشجویان تهرانی در ۹ دی‌ماه ۱۳۵۸ تأکید می‌کنند که مردم به کاندیدایی رأی دهند که در مقابل قانون اساسی خاضع و به اصل ۱۱۰ آن معتقد و وفادار است. درچنین شرایطی اعتقاد و وفاداری به اصل ولایت‌فقیه از مهم‌ترین شاخصهای رئیس‌جمهور صالح از دیدگاه امام‌خمینی(ره) به‌حساب می‌آید.
رئیس‌جمهور اصلح از دیدگاه امام(ره) چه ویژگی‌هایی دارد؟
- متعهدتر به اسلام
- دارای سوابق خوب
- پیوسته به هیچ طرفی (نه شرقی و نه غربی) نباشد
- غربزده نباشد
- شرق‌زده نباشد
- پیرو احکام اسلام باشد
- ملی باشد
- دلسوز ملت باشد
- خدمتگزار ملت باشد
- با اجانب پیوند نداشته باشد
- از مردم باشد
- بررسی عملکرد پس از پیروزی انقلاب
- اعتقاد به قوانین اسلام
- خاضع در برابر قانون‌اساسی
- معتقد به اصل ۱۱۰ قانون اساسی درباره ولایت‌فقیه
- عدم‌وابستگی به رژیم سابق
- لایق مسند ریاست‌جمهوری باشد
- در مقدرات کشور تأثیرگذار باشد
- دارای دید سیاسی باشد
- دارای بصیرت در امر دین و دنیا باشد
توصیه‌هایی به رأی‌دهندگان
- حفظ وحدت کلمه
- عبور از موانع ایجاد شده ازسوی دشمنان
- حساسیت داشتن نسبت به تعیین سرنوشت
- پرهیز از تفرقه
- بررسی سوابق کاندیداها
- درنظر داشتن ملاک‌های انتخاب یک رئیس‌جمهور صالح
- تشویق مردم به رأی دادن
- پرهیز از سستی در امر رأی دادن
- جلوگیری از به مسئولیت رسیدن افراد نالایق
- هوشیار بودن در برابر توطئه‌های دشمنان
هشدارهایی به کاندیداها
امام‌خمینی(ره) در ۱۴ دی‌ماه ۱۳۵۸ و در آستانه برگزاری نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری، پیامی خطاب به ملت ایران صادر کردند که در آن هم به مردم برای حضور در پای صندوق‌های رأی سفارش شده و هم برخی توصیه‌ها به کاندیداها ارائه شده‌است؛ توصیه‌هایی که امروز نیز به‌عنوان ملاک‌عملی پیش روی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری قرار دارد.
- ضرورت رعایت اخلاق اسلامی - انسانی در رقابت‌های انتخاباتی
- پرهیز از انتقاد از دیگر کاندیداها که زمینه اختلاف می‌شود
- خودداری از هتک حرمت رقبای انتخاباتی
- خودداری از انجام اقدام‌های ناشی از انگیزه‌های غیراسلامی
- لزوم رعایت آداب اسلامی در رقابت‌های انتخاباتی