به گزارش همشهری آنلاین، هفته گذشته انگلیس، فرانسه و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای را علیه ایران در آستانه نشست هفته جاری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بین اعضای این نهاد توزیع کردند که بر انجام تحقیقات متمرکز است و به امکان درخواست از «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای فراهم کردن یک «گزارش جامع» درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران که ابعاد بیشتری از گزارش‌های فصلی عادی را دربر می‌گیرد، اشاره دارد.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای هر فصل گزارشی درباره فعالیت‌ها و تاسیسات هسته‌ای ایران برای ارائه به شورای حکام و آژانس ارائه می‌کند. بعد از توافق برجام گزارشی دیگر از سوی آژانس برای ارائه آخرین تحولات سه ماهه اجرای تعهدات برجامی تهیه می‌شود. این ۲ گزارش به طور جداگانه با شروع نشست فصلی شورای حکام رسما ارائه می‌شود. به نظر می‌آید سه کشور اروپایی (فرانسه، انگلیس و آلمان) سعی دارند مستمسک دیگری را در شورای حکام و برای تحت فشار قرار دادن ایران ایجاد کنند.
رسانه‌های خارجی در گزارش‌های خود هم‌چنان بر این موضوع تاکید دارند که تلاش سه کشور اروپایی با خواست آمریکا که سعی دارد در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری در نوامبر از گسترش تنش بیشتر در منطقه اجتناب کند، هم راستا نیست. با این حال این کشورها تاکید دارند در شرایط کنونی به نشانه ارسال پیام برای ایران، قطعنامه‌ای دیگر صادر کنند.
برخی رسانه‌ها گزارش کردند که آمریکا تلاش دارد نظر کشورها را به این سمت جلب کند که اگر قطعنامه به رای گذاشته شد، به آن رای ممتنع دهند و خودش نیز قصد دارد به این قطعنامه رای ممتنع دهد. با این حال صدور قطعنامه در شورای حکام جنبه تنبیهی دارد و این در ماهیت مساله تغییری ایجاد نمی‌کند.
دیپلمات‌های اروپایی هشدار داده‌اند که اقدام نکردن در مورد گسترش برنامه هسته‌ای تهران، اقتدار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تضعیف می‌کند. آنها می‌گویند که این امر همچنین اعتبار فشار غرب بر ایران را تضعیف خواهد کرد.
آخرین بار شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای در مورد محکومیت ایران در نوامبر ۲۰۲۲ تصویب کرد. آنها صدور قطعنامه را در این راستا دانستند که ایران به سمت همکاری بیشتر با آژانس گام بردارد. این در حالی است که همکاری‌های ایران و آژانس در چارچوب موافقت‌نامه پادمان جامع ادامه دارد و هیچ تخطی در این رابطه صورت نگرفته است. آنچه کشورهای اروپایی و آمریکا سعی دارند به عنوان همکاری ایران و آژانس بگنجانند، انجام اقدامات نظارتی فراتر از تعهدات پادمانی ایران و بعضا در قالب برجام و حتی فراتر از آن است.
در رابطه با موضوعات پادمانی گذشته ایران به سوالات متعدد آژانس پاسخ داده است و از چهار مکان مورد بحث موضوع ۲ مکان حل و فصل شد. به علاوه ابهامات فنی دیگر در این میان نیز پاسخ داده شده است. مقامات ایرانی معتقدند ایران بارها و به طور کامل اسناد و اطلاعات خود درباره ۲ مکان باقی‌مانده را ارائه کرده است اما اراده‌ای از سوی طرف آژانس که تحت فشار کشورهای اروپایی و آمریکا هسنتد برای حل حل و فصل این موضوعات وجود ندارد.
درحالی که تروئیکای اروپا و آمریکا به تعهدات برجامی خود پایبند نبوده‌اند، سعی دارند با تهدید و اعمال فشار، ایران را به انجام تعهدات نظارتی در چارچوب برجام وادار کنند.
صدور قطعنامه علیه ایران با این هدف که ایران به همکاری بیشتر با آژانس برای اجرای درخواست‌های زیاده‌خواهانه و فراپادمانی تن دهد، جز اینکه در روند و فضای همکاری‌های ۲ جانبه ایران و آژانس اخلال ایجاد کرده و همکاری‌ها را یک یا چند گام به عقب رانده، ثمره دیگری نداشته است.
این قطعنامه‌ها هیچ نتیجه‌ای برای بانیان آن به ویژه در زمینه ترمیم وجهه مخدوش شده آنها به عنوان ناقضان اصلی برجام و زمینه‌سازی برای توجیه تحریم‌های یک جانبه بیشتر علیه ملت ایران، نداشته است، به علاوه از آنجایی که ماهیت صدور قطعنامه اقدامی تنبیهی علیه یک کشور در شورای حکام است خود به خود این اقدام واکنش ایران را در برخواهد داشت که تجربه صدور قعطنامه علیه ایران طی سه سال گذشته نشان داده است این روند به همکاری بیشتر میان ۲ طرف ختم نمی‌شود. واکنش‌های ایران به ۲ قطعنامه شورای حکام در ۲۰۲۲ نشان می‌دهد، که واکنش به قطعنامه احتمالی در نشست خردادماه شورای حکام چه کیفیت و کمیتی خواهد داشت.
پاسخ ایران به قطعنامه ژوئن ۲۰۲۲؛
- نصب سانتریفیوژهای پیشرفته در سایت نطنز،
- غیرفعال کردن دوربین‌های فرا پادمانی در سایت‌ها و تاسیسات هسته‌ای ایران. (فعالیت ۲۷ دوربین فراپادمانی، دستگاه اندازه‌گیری بر خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس در این فرایند قطع شد.)
شایان ذکر است که این دوربین‌ها و دستگاه‌ها فراتر از تعهدات پادمانی ایران بود که داوطلبانه و برای نشان دادن حسن نیت فعالیت می‌کردند.
پاسخ ایران به قطعنامه نوامبر ۲۰۲۲؛
- آغاز تولید اورانیوم ۶۰ درصدی در فردو که در فاصله کوتاهی از زمان شروع تولید به مرحله پایداری رسید که حاکی از توانمندی ایران در این حوزه بود،
- آغاز روند تعویض ماشین‌های سانتریفیوژ نسل اول با ماشین‌های پیشرفته ۶-IR در سایت فردو که موجب افزایش چشمگیر ظرفیت تولید کشور شد،
- آغاز روند تجهیز سالن B (واحد یک) با ظرفیت هشت زنجیره جدید در نطنز که با توجه به ضرورت ایجاد زیرساخت به شکل مرحله‌ای ایجاد می‌شود،
- گازدهی ۲ آبشار دیگر IR-۲m و IR-۴ در سایت نطنز،
- آغاز پاسیواسیون ۲ زنجیره دیگر از ماشین‌های نوع (IR-۲m و IR-۴) در نطنز و گازدهی به آنها.
شایان ذکر است که پیش از آبان ۱۴۰۱، ایران صرفا اورانیوم تا غنای ۶۰ درصد را در سایت نطنز تولید می‌کرد، اما اقدامات تروئیکای اروپا و آمریکا در شورای حکام در صدور قطعنامه موجب شد تا ایران به برنامه‌های هسته‌ای خود سرعت بیشتری دهد.
به علاوه در چارچوب همکاری‌های داوطلبانه ایران با آژانس در خردادماه ۱۴۰۲ (ژوئن ۲۰۲۳) تعدادی از دوربین‌های آژانس که در چارچوب قانون اقدام راهبردی در سال ۲۰۲۱ جمع‌آوری شده بودند، در سایت اصفهان (مرکز تولید سانتریفیوژهای پیشرفته) دوباره نصب شدند. مرکز تولید سانتریفیوژها در اصفهان در اصل همان خط تولید سانتریفیوژ کرج است که بعد از خرابکاری هسته‌ای از آن جا به اصفهان منتقل شد. البته این دوربین‌ها با این شرط نصب شده‌اند که اطلاعات آن ضبط و ذخیره شود و تا رسیدن به توافق بر سر برجام و چگونگی احیای آن، اطلاعات این دوربین‌ها نزد ایران باقی بماند و برای آژانس قابل دسترسی نیست.
همچنین در حدود ۲ سال گذشته چندین موضوع پادمانی دیگر میان ایران و آژانس مطرح شده است که ایران با حسن نیت به ابهامات و سوالات آژانس پاسخ داده است.
به گزارش ایسنا، در حالی که طرف‌های اروپایی به هیچ یک از تعهدات برجامی خود عمل نمی‌کنند، سعی دارند درخواست‌ها و انتظارات زیاده‌خواهانه‌شان را از طریق آژانس به ایران تحمیل کنند و اگر ایران به این درخواست‌ها تن ندهد با تنبیه و قطعنامه رو به رو می‌شود. تلاش برای صدور قطعنامه به عنوان راهی که ایران را به همکاری فراتر از تعهداتش وادار سازد، نه تنها هدف بانیان قطعنامه را تامین نمی‌کند، بلکه مسیر باریک و در عین حال مهم و حیاتی همکاری‌های ایران و آژانس را به خطر می‌اندازد.