همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: یک اتصالی ساده در سیم‌کشی برق یک حجره همانا و دود شدن چندین میلیارد سرمایه کسبه، همان. بافت قدیمی بازار بزرگ تهران با کوچه‌های باریک و سراهای تو در توی آن در عین زیبایی و صفای خاصی که دارد معایبی هم دارد که مهم‌ترین آن نبود امکان دسترسی خودروهای امدادی و خدمات‌رسان مخصوصا ماشین‌های بزرگ آتش‌نشانی در زمان حادثه است.
خسارت‌های سنگینی که تاکنون در حریق‌های بازار بزرگ تهران متوجه جان شهروندان و سرمایه کسبه شده، ضرورت پیشگیری از وقوع و افزایش ایمنی بازار را یادآوری می‌کند که یکی از مهم‌ترین و کم هزینه‌ترین راه‌های آن ایمن‌سازی سیم‌کشی برق حجره‌ها، سراها و مجتمع‌های تجاری این قدیمی‌ترین مرکز خرید تهران است.
شرکت توزیع برق تهران بزرگ، اردیبهشت امسال از اصلاح و ایمن‌سازی حدود ۹ هزار انشعاب برق در محدوده بازار بزرگ تهران و نواحی مجاور آن خبر داد اما تا ایمن‌سازی کامل برق بازار بزرگ هنوز راه زیادی مانده است.
ایمن‌سازی ۴ مجتمع طی یک‌ماه
شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ ۱۶ اردیبهشت امسال اعلام کرد که بیش از ۹ هزار انشعاب برق در ۱۶۴ مرکز و سرای تجاری در محدوده بازار بزرگ تهران و نواحی مجاور آن اصلاح و ایمن سازی شده و کار به‌روزسازی وضعیت شبکه، تابلوها و انشعابات برق سایر بخش های تجاری بازار نیز به صورت مستمر در حال انجام است.
جزئیات این گزارش حاکی از آن بود که تا نیمه اردیبهشت در مجموع ۹۰۳۸ انشعاب برق شامل ۵۸۵۶ انشعاب در ۱۰۶ مجتمع تجاری بازار بزرگ و ۵۸ مجتمع واقع در محدوده های مجاور بازار به صورت کامل ساماندهی شده است، اما آخرین اطلاعات اعلام شده از سوی کامران عبدولی، معاون حفاظت و پیشگیری حریق سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری نشان می‌دهد تعداد مجتمع‌های ساماندهی شده بازار تهران طی یک ماه گذشته از ۱۰۶ به ۱۱۰ مجتمع افزایش یافته است.
۶۰ درصد آتش‌سوزی‌های بزرگ بازار برقی است
نگاهی به آمار و ارقام آتش‌سوزی‌های بزرگ بازار طی نزدیک به یک دهه اخیر نشان می‌دهد بیش از نیمی از این حریق‌ها ناشی از مشکلات برقی بوده است.
معاون حفاظت و پیشگیری حریق سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران در گفت‌وگو با همشهری در این زمینه گفت: آمارها از سال ۹۵ تا ۱۴۰۳ نشان می‌دهد ۱۵ مورد از ۲۵ آتش‌سوزی مهم، یعنی نزدیک به ۶۰ درصد آتش‌سوزی‌های مهم و بزرگ بازار تهران طی هشت سال گذشته به دلیل مشکلات در سیستم برق رخ داده است.
کامران عبدولی، با اشاره به خسارت ۱۳۵۰ میلیارد تومانی ناشی از ۲۵ حریق بزرگ بازار، زیان ناشی از حریق‌های نقص سیستم برق را چیزی بالغ بر ۷۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد و افزود: به منظور کاهش احتمال خطر حریق در بازار با همکاری اداره برق ناحیه بازار تهران شناسایی مجتمع‌های ناایمن محدوده بازار و ایمن سازی آنها در حال انجام است و طی یک ماه اخیر ۴ مجتمع به تعداد مجتمع‌های ساماندهی شده بازار اضافه شد.
او با اشاره به ساماندهی سیستم برق ۱۱۰ مجتمع و سرای بازار افزود: انشعابات برق ۴ مجتمع در دست ساماندهی است و ۴۵ مجتمع نیز برای این امر ثبت درخواست کرده‌اند اما ۴۷ مجتمع و سرا به رغم اخطارهای داده شده هیچگونه اقدامی در این خصوص انجام نداده‌اند.
معاون پیشگیری سازمان آتش‌نشانی تهران تعداد سراها و مجتمع‌های ناایمن بازار را ۳۷۸ ساختمان اعلام کرد و اضافه کرد: از مجموع ۷۱ ساختمان بحرانی پایتخت ۱۲ مورد در محدوده بازار قرار دارد، که ایمن‌سازی آنها به طور جدی از سوی قوه قضاییه، سازمان آتش‌نشانی و شهرداری و کمیته ایمنی شورای شهر در حال پیگیری است. برنامه ما این است که بتوانیم تا پایان امسال پرونده این ساختمان‌ها را ببندیم، ضمن اینکه برای همه این ساختمان‌ها پرونده قضایی هم تشکیل شده است.
چالش‌های پیش روی ایمن سازی بازار
به گفته عبدولی، کار ایمن‌سازی بازار از لحاظ خطرات مرتبط با آتش‌نشانی به دلیل نبود همکاری از سوی برخی کسبه و مشکلات دیگر به کندی درحال پیشرفت است به طوری‌که تاکنون فقط ۵ پاساژ و سرا در بازار توانسته‌اند با ایمن‌سازی کامل تاییدیه ایمنی دریافت کنند، سایرین یا به هیچ عنوان همکاری نکرده‌اند یا فقط توانسته‌اند «تا حدی» ایمنی را ارتقا دهند.
معاون حفاظت و پیشگیری حریق سازمان آتش‌نشانی، مهم‌ترین چالش‌های بر سر راه ایمن‌سازی کامل بازار در برابر آتش‌سوزی‌های ناشی از برق را نبود استقبال و مشارکت از سوی کسبه، خلأ قانونی و قضایی برای قطع برق یا پلمپ واحدهای بی‌توجه به اخطار و همچنین نبود همکاری بین سازمانی با توجه به اوقافی یا میراثی بودن برخی املاک محدوده عنوان کرد.
این در حالی است که ایجاد کوچک‌ترین آتش‌سوزی در بازار بزرگ تهران از یک سو به دلیل بافت ناپایدار و امکان تخریب آن و از سوی دیگر با توجه به مرتبط بودن سراها و راسته‌ها و فراهم بودن بستر سرایت آتش، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
قابل اشتعال و سریع‌الاشتعال بودن همه مواد موجود در بازار موضوعی است که می‌تواند آتش‌سوزی‌های کوچک را به سرعت به حریقی گسترده تبدیل کند و این موضوع با توجه به نفوذناپذیر بودن بافت بازار بر روی خودروهای امدادی به ویژه خودروهای بزرگ آتش‌نشانی، کار اطفاط حریق را با مشکلات بسیار بزرگی روبه‌رو می‌کند و می‌تواند فاجعه‌ساز باشد.
بازاری‌ها در ایمن‌سازی همکاری کنند
فرماندار تهران اوایل خرداد با تأکید بر اینکه روند ایمن کردن سیستم برق بازار پایتخت در حال انجام است، از کسبه خواست در نوسازی و ایمن سازی انشعابات برق بازار همکاری و مشارکت کنند.
احمد قیومی درباره آخرین وضعیت ایمن سازی بازار به لحاظ سیم کشی برق و مشکلات پیش روی این امر گفت: کارهای عمومی مثل ایمنی در پست‌های برق، برق رسانی و سیم کشی تا جلوی در مغازه‌ها، حجره‌ها و پاساژها توسط اداره مربوطه به خوبی در حال انجام است اما نکته مهم سیم کشی و برق داخل خود مغازه‌ها است که برخی از آنها با توجه به قدمت بیش از ۵۰ ساله بازار، فرسوده شده و باید اصلاح شوند.
قیومی افزود: شرکت برق منطقه‌ای در این راستا تلاش خوبی کرده اما خود بازاریان هم باید بخواهند و در نوسازی و ایمن سازی همکاری و مشارکت کنند.
فرماندار تهران همچنین با تاکید بر اینکه تولیدات اشتعال‌زا، مواد شیمیایی و آتش‌زا باید به صورت کلی از بازار تهران خارج شود، گفت: به گفته کارشناسان، بازار کفاش‌ها از این لحاظ وضعیت مناسبی ندارد.