به گزارش همشهری آنلاین، روزنامه جوان نوشت: سه هفته بعد از هشدار مقام‌های بلندپایه ایرانی درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای صلح‌آمیز ایران، یک نظرسنجی جدید که مؤسسه افکارسنجی «Iran Poll» انجام داده، نشان می‌دهد که ۶۹ درصد ایرانیان از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای حمایت می‌کنند. نتایج این نظرسنجی که در فاصله بین ۲۰ فوریه (دوم اسفند ۱۴۰۲) تا ۲۶ می۲۰۲۴ (۶ خرداد ۱۴۰۳) انجام شده، یک تغییرجهت محسوس از نظرسنجی‌های قبلی است که قریب به اتفاق آن‌ها نشان می‌داد اکثریت ایرانیان صرفاً از فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز حمایت می‌کنند.
گفت‌وگوی اواسط اردیبهشت سیدکمال خرازی، مشاور رهبرمعظم انقلاب با شبکه الجزیره مباشر که گفته بود «ما ظرفیت تولید بمب را داریم» و در صورت «تهدید موجودیت» ایران، «ناچاریم دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم»، بحث‌هایی جدی درباره تغییر تمایلات هسته‌ای در میان مقام‌های تصمیم‌ساز ایرانی به وجود آورد. «جوان» در گزارشی که روز ۲۱ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳ منتشر شد، نوشت که تنش ایران و رژیم صهیونیستی در ماه آوریل «می‌تواند یک تغییر جدی در نگاه ایران به برنامه هسته‌ای خودش پدید آورد». او ادامه داد که موضع کمال خرازی و برخی مقام‌های ایرانی درباره احتمال تغییر دکترین هسته‌ای ایران ریشه در تنش پدید آمده بین تهران و تل‌آویو دارد. حالا، به نظر می‌رسد دیدگاه افکارعمومی ایرانیان درباره سلاح هسته‌ای، نیز به طور ملموسی تغییر کرده است. قریب به اتفاق نظرسنجی‌هایی که ظرف دو دهه گذشته انجام شده، نشان می‌دهد اکثر ایرانیان از توسعه صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرده‌اند، به طور مثال، طبق نظرسنجی مؤسسه RAND در سال ۲۰۱۰، حدود ۸۷ درصد ایرانیان قویاً از توسعه انرژی هسته‌ای برای استفاده‌های غیرنظامی حمایت کرده‌اند. نظرسنجی‌های دیگر نشان داده‌اند فقط ۲۴ درصد ایرانیان از داشتن سلاح هسته‌ای به طور قوی حمایت می‌کنند و ۱۴ درصد نیز گفته‌اند تا حدی موافق برنامه هسته‌ای تسلیحاتی‌اند. این وضعیت بعد از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، به شکلی آرام دچار تغییر شده است. به طور مثال، یک نظرسنجی که Iran Poll در سال ۲۰۱۴ انجام داده، نشان داده که ۷۱ درصد ایرانی‌ها گفته‌اند ساخت سلاح هسته‌ای برخلاف آموزه‌های اسلام است.
این میزان در نوامبر ۲۰۱۹ به ۶۶ درصد و در جولای ۲۰۲۲، به کمتر از ۵۵ درصد رسیده است در حالی که طبق نظر سنجی Iran Poll، بیش از ۲۳ درصد ایرانیان در سال ۲۰۲۲ گفته اند که اسلام ساخت سلاح هسته‌ای را ممنوع نکرده، این میزان در سال ۲۰۱۹، حدود ۱۶ درصد و در جولای ۲۰۱۴، کمتر از ۱۳ درصد بوده است. حالا جدیدترین نظرسنجی Iran Poll که «بولتن دانشمندان اتمی
(Bulletin of Atomic Scientists)» روز پنج‌شنبه بخش‌هایی از آن را منتشر کرده، نشان‌دهنده تغییر قابل‌توجه در نوع نگاه افکار عمومی ایران در برخورد با سلاح هسته‌ای است.
این نظرسنجی که از ۲ هزار و ۲۸۰ شهروند ایرانی انجام شده، شامل دو سؤال در مورد برنامه هسته‌ای ایران است؛ اول اینکه از شرکت‌کنندگان خواسته شده نظر موافق یا مخالف خود را با این گزاره که «ایران باید بتواند از انرژی هسته‌ای برای مقاصد صلح آمیز استفاده کند» ابراز کنند که اکثریت قریب به اتفاق پاسخ‌دهندگان (۹۲ درصد) قویاً یا تا حدودی با این گزاره ابراز موافقت کرده‌اند. پیمان اسدزاده، نویسنده گزارش «بولتن دانشمندان اتمی» که خود در طراحی و انجام نظرسنجی با Iran Poll (مستقر در کانادا) همکاری کرده، نوشته است: «از نظر تاریخی، نظرسنجی‌های عمومی از اواسط دهه ۲۰۰۰ به طور مداوم نشان می‌دهد در حالی که ایرانی‌ها طرفدار برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز بودند، اکثریت آن‌ها با ساخت سلاح هسته‌ای مخالف بودند.»
افزایش ۸ درصدی بعد از تنش آوریل!
نکته قابل توجه این نظرسنجی، ابراز موافقت بیش از ۶۹ درصد ایرانیان با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. در پرسش دوم نظرسنجی از شرکت‌کنندگان پرسیده شد که تا چه حد با این گزاره که «ایران باید سلاح هسته‌ای داشته باشد» موافق یا مخالف هستند که بیش از ۶۹ درصد از آن‌ها پاسخ داده‌اند که از ایران به دنبال سلاح هسته‌ای حمایت می‌کنند. نویسنده گزارش جزئیات بیشتری از این نظرسنجی منتشر نکرده ولی نوشته است: «این نشان‌دهنده انحراف از نظرسنجی‌های قبلی است که در آن اکثر ایرانی‌ها به طور مداوم سلاح‌سازی برنامه هسته‌ای این کشور را رد می‌کردند.» او نیز با این فرض گزارش ۲۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ که بخشی از تغییر در افکار عمومی را ناشی از «تنش آوریل» دانسته، موافق است: «این تغییر دیدگاه ایرانیان در قبال تسلیحات هسته‌ای را نمی‌توان به طور کامل از رویدادهای اخیر در مناقشه ایران و اسرائیل جدا کرد، که شامل حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در سوریه در اول آوریل و حملات مستقیم هواپیماهای بدون سرنشین و موشکی ایران می‌شود.» مطابق نظرسنجی اخیر Iran Poll، میانگین حمایت از سلاح‌های هسته‌ای پیش از حمله ۱ آوریل ۲۰۲۴ اسرائیل به بخش کنسولی سفارت ایران، ۶۷ درصد بوده و پس از حمله به ۷۱ درصد افزایش یافته که نشانه افزایش متوسط ۴ درصدی است. درصد پاسخ‌دهندگانی که «کاملاً موافق» این هستند که ایران باید سلاح هسته‌ای داشته باشد، از ۴۰ درصد قبل از اول آوریل به ۴۸ درصد پس از آن افزایش یافته است.
فشار از «پایین به بالا»
اغلب تصور می‌شود که تمایل به ساخت سلاح هسته‌ای، در تمایلات دولت ایران ریشه دارد ولی در حالی که فتوای رهبر معظم انقلاب همچنان بر حرام بودن تسلیحات هسته‌ای است، گزارش بولتن دانشمندان هسته‌ای نوشته که روند افزایشی حمایت از تسلیحات هسته‌ای، به‌ویژه در رسانه‌های اجتماعی و نشریات خارج از کنترل دولت ایران قابل‌مشاهده است، که نشان‌دهنده فشار از پایین به بالا برای بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران است.
پیمان اسدزاده، نویسنده گزارش آورده است: «پیدایش این مفهوم که ایران باید به سلاح هسته‌ای دست یابد، عمدتاً از شکست توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، که رسماً به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، نشئت می‌گیرد.» او تأکید می‌کند: «سرخوردگی پس از خروج امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و دور جدید تحریم‌های متعاقب آن، ایرانی‌ها را به سمت تجدیدنظر سوق داده است.» او می‌گوید: «تعداد فزاینده‌ای از صداها در داخل ایران عقلانیت تحمل بار تحریم‌های اقتصادی را بدون مزیت استراتژیک داشتن سلاح هسته‌ای به چالش می‌کشند.»