9سال از نخستین برنامه راهبردی ایدز در کشور می‌گذرد و اداره ایدز وزارت بهداشت خبر از تدوین سومین برنامه 5ساله را می‌دهد که از سال بعد به مرحله اجرا در خواهد آمد.
سؤال اینجاست که این برنامه‌های راهبردی چقدر توانسته است در کنترل این بیماری که اخیرا در کشور ما به سمت رفتارهای جنسی پرخطر پیش رفته است مؤثر باشد.
رشد 10 برابری بیماری‌های آمیزشی در 6 سال اخیر و افزایش رفتارهای جنسی پرخطر به‌دلیل جوانی جمعیت کشور از یک سو و تغییر چهره طرق ابتلا به ایدز به سمت روابط جنسی از سوی دیگر، زنگ خطری جدی است که ضرورت آموزش و اطلاع‌رسانی عمومی در زمینه پیشگیری از ایدز را دو چندان می‌کند.
کارشناسان و مسئولان، هشدار می‌دهند که درصورت عدم‌پیشگیری از طریق افزایش سطح آگاهی جامعه در برابر ایدز، احتمال افزایش شمار مبتلایان به ایدز به دلایل ناشناخته وجود دارد، از این رو، بحث بازنگری نظام جمع‌آوری اطلاعات در دستور کار وزارت بهداشت قراردارد تا این میزان کاهش یابد.
رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت از تدوین سومین برنامه راهبردی ایدز در کشور خبر داد و گفت: این برنامه 5ساله متناسب با برنامه پنجم توسعه بوده و از سال 89 به اجرا درخواهد آمد.
دکتر عباس صداقت، با بیان اینکه دومین برنامه کشوری راهبردی ایدز آخرین سال اجرای خود را سپری می‌کند، اظهار داشت: این برنامه برای همسویی با برنامه چهارم توسعه 3ساله دیده شده بود.
وی در ادامه از تهیه برنامه شاخص‌های پایش و ارزشیابی دومین برنامه استراتژیک کشوری ایدز با کمک سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط از جمله سازمان بهزیستی، زندان‌ها و هلال احمر خبر داد و گفت: بدین ترتیب دومین برنامه راهبردی ایدز هم ارزشیابی می‌شود.
دکتر صداقت با تاکید بر اینکه از نتایج حاصل از این ارزشیابی برای تحلیل وضعیت موجود بیماری در کشوراستفاده خواهد شد، به ایسنا گفت: از دیگر برنامه‌های وزارت بهداشت، راه‌اندازی 5مرکز خدمات مشاوره‌ای و کاهش آسیب ویژه زنان آسیب پذیر شامل زنان همسران مصرف‌کننده مواد‌مخدر، زندانیان و یا زنان مصرف‌کننده مواد‌مخدر و یا با رفتارهای جنسی حفاظت نشده بوده است.
وی با اشاره به راه‌اندازی این 5مرکز در 4 استان فارس، اصفهان، کرمانشاه و لرستان افزود: تا پایان امسال تعداد این پایگاه‌ها به 10 مرکز خواهد رسید.
وی به‌وجود بیش از 19 هزار فرد آلوده به ویروس ایدز در کشور اشاره کرد و افزود: بخشی از این افراد بیمه شده هستند، برخی خارج از دسترس و بخشی هم تحت نظام مراقبت وزارت بهداشت قرار دارند؛
اما هم‌اکنون دستورالعمل اجرایی بیمه همه مبتلایان به ایدز و خانواده‌های آنان آماده و از سوی وزارت رفاه به وزارت بهداشت اعلام شده و این وزارتخانه هم دستورالعمل مزبور را به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور و وزارت رفاه هم به سازمان بیمه خدمات درمانی ابلاغ کرده است.
به گفته صداقت، تاکید برنامه اول مبارزه با ایدز، بر پیشگیری بود که این مسئله در برنامه دوم هم پیگیری می‌شود. اما در برنامه دوم مبارزه با ایدز، مراقبت و درمان موارد مبتلا به اچ‌آی وی و ایدز و خانواده آنان و همچنین مراقبت و درمان بیماری‌های مقاربتی به‌عنوان 2استراتژی مجزا در برنامه کشوری پیشگیری و کنترل اچ آی وی و ایدز مورد توجه قرار گرفته است.
دسترسی صد در صد افراد مبتلا به خدمات درمان تخصصی ضد رتروویروسی و خدمات مشاوره‌ای رایگان و دسترسی صددرصد آنها به خدمات تشخیص و پیشگیری رایگان از جمله اهداف نهایی برنامه محسوب می‌شوند. در این راستا در کشور فعالیت‌هایی در زمینه غربالگری خون از نظر اچ‌آی‌وی، احتیاطات همه جانبه و پیشگیری بعد از مواجهه با اچ‌آی‌وی وجود دارد.
اما قرار است برای افراد مبتلا به اچ‌آی وی و ایدز، درمان عفونت‌های فرصت طلب، درمان ضد‌رتروویروسی، خدمات تنظیم خانواده، حمایت روانی اجتماعی از مبتلایان و خانواده آنها، درمان و مراقبت تکمیلی برای عفونت‌های شایع مرتبط با اچ‌آی‌وی، پیشگیری با کوتریموکسازول و تشخیص و درمان سل هم اضافه شود.
دستورالعمل کشوری مراقبت بالینی مبتلایان به اچ‌آی‌وی و ایدز در ایران که براساس الگوریتم‌های سازمان جهانی بهداشت تدوین شده بود مجددا بازبینی شد.
صداقت افزود: چون در بحث ایدز امکان بیمار یابی فعال وجود ندارد و با رفتارهای پرخطر که معمولا پنهانی است مرتبط است، تخمین زده می‌شود که در کشور 60 تا 70 هزار نفر مبتلا به این بیماری داشته باشیم.
موج اول بروز بیماری ایدز در ایران از سال 65 با مشاهده مواردی از ابتلا به این بیماری از طریق فراورده‌های خونی آغاز شد و از دهه 70 به بعد وارد موج دوم این بیماری که انتقال ویروس این بیماری از طریق سرنگ‌های آلوده و مشترک و اعتیاد تزریقی بود شدیم، اما در سال‌های اخیر به‌نظر می‌رسد رفته‌رفته خطر بروز موج سوم الگوی ابتلا به این بیماری به سمت آمیزشی و رابطه جنسی غیرایمن در حال افزایش است.
با توجه به اینکه آمارهای موجود به‌صورت تجمعی است و نیز به‌علت اینکه بسیاری از مواردی که به تازگی شناسایی می‌شود ممکن است در سال‌های قبل مبتلا شده باشند نمی‌توان تحلیل دقیقی در مورد الگوی غالب این بیماری در کشور ارائه کرد، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به جوان بودن جمعیت کشور ما، خطر غالب شدن الگوی جنسی روز به روز در حال افزایش است و این خطر بزرگی است که باید در مقابل آن کاملا هوشیار باشیم و با آموزش همگانی و به‌خصوص به نسل جوان از بروز فاجعه‌ای در آینده پیشگیری کنیم.
متأسفانه اطلاعات ما در مورد شیوع رفتارهای پر خطر جنسی در میان جوانان و به‌خصوص زنان خیابانی در کشور بسیار اندک و پراکنده است، به‌خصوص اینکه این نوع رفتارها به‌صورت پنهانی انجام می‌شود.
بنابراین لزوم شناسایی گروه زنان خیابانی و میزان رفتارهای پر خطر در جوانان بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود تا همان طور که در مورد معتادان با اجرای برنامه کاهش آسیب مانند دادن سرنگ و سرسوزن یکبار مصرف و وسایل پیشگیری رایگان درصدد کنترل این پدیده بر آمدیم در مورد این گروه از بیماران نیز روش‌های آموزشی و کاهش آسیب را اعمال کنیم.