به گزارش همشهری آنلاین ۴ نسل خانواده «یاشار ملفوظی» در فرش‌بافی و فرش‌فروشی خبره بودند. ۱۰ ساله بود که به اصرار خودش راه و رسم فرش‌بافی را در اداره میراث فرهنگی تبریز آموخت و دوره مقدماتی، تکمیلی و استادی را کمتر از ۲ سال گذراند. استعداد و علاقه‌اش به قدری بود که برجسته‌سازی فرش را نیز به صورت خودآموخته یاد گرفت.
دستبافتههای گل‌برجسته او که کارشناس ارشد تاریخ هنر نیز هست تا گنجینه کلکسیونرهای خارجی از چین و ژاپن تا اروپا و اروپا هم راه پیدا کرده. بافته‌های او هر یک راوی یک حکایت یا گوشه‌ای از تاریخ ایران است. او خرداد ۱۴۰۲ در جشنواره «از افسانه تا اصالت دستبافتههای ایرانی» هنرمند برگزیده شد.
به دنبال آن فرش سبز
یاشار ملفوظی پس از آموختن فرش‌بافی سراغ یادگیری رنگرزی رفت. به قول خودش می‌خواست صفر تا صد کار را خودش انجام دهد. قدری هم به تکنیک‌های فرش‌بافی علاقه داشت که فقط در حجره فرش‌بافی پدرش در بازار تبریز بند نمی‌شد و با نگاه کردن به دست‌فرش بافان راه و رسم برجسته‌سازی را هم یاد گرفت و در خیال خودش تمرین می‌کرد.
ی‌گوید: «۱۸ سالم بود. در حجره پدر نشسته بودم که دیدم یک نفر فرش کوچک ۷۰ در ۷۰ سانتری‌متری سبز رنگی را زیربغل زده و در بازار فرش‌فروشی تبریز راه می‌رود. رنگ و طرح فرش برای من رویایی بود. سریع دنبالش راه‌افتادم و دست بر قضا دیدم به حجره عمویم رفت و فرش را فروخت. با هزار التماس از عمویم خواستم یک شب فرش را به من بدهد. از پدرم ۲ هزار تومان گرفتم و یک قیچی پرداخت از بازار خریدم. به خانه آمدم و با هزار و یک التماس از مادرم خواستم تا اجازه بدهد از انباری نئوپان بیاورم و در حیاط بگذارم تا بتوانم روی آن کار پرداخت فرش را انجام بدهم. دقیق یادم هستم ظهر مرداد ماه بود که مشغول برجسته‌سازی آن فرش شمسه «قل هوالله» شدم. یک لحظه متوجه شدم پدرم دستش را روی شانه من گذاشته. سرم را بلند کردم و دیدم غروب شده. پدرم پرسید: «از کجا یاد گرفتی؟» گفتم: «نمی‌دانم. در ذهنم بود.» مرا تشویق کرد و گفت: «شاید تو اسم مرا زنده نگه داری.»
بیشتر بخوانید:
این بانوی ۱۰۰ ساله سریع‌ترین بافنده گلیم ایران است + فیلم
این فرش‌ها داستان دارد
ملفوظی ۳۲ بود که به تشویق همسرش تصمیم گرفت طراحی فرش را در دانشگاه دنبال کند. کارشناسی ارشد را هم در رشته تاریخ هنر به پایان رساند. می‌گوید: «با تحصیلات تکمیلی نگاهم به هنر فرش ایران تغییر کرد. بعد از آن برجسته‌سازی فرش‌هایی را انجام می‌دهم که یک داستان از اساطیر یا تاریخ ایران داشته‌باشد.»
آثار این هنرمند خودآموخته توانسته در جشنواره خلاقیت و نوآوری هنرهای جهان اسلام (ارسیکا) رتبه اول و در جشنواره ملی فرش برتر در دو سال متوالی جزو فرش‌های برتر ایران بشود.
می‌گوید: «در ۲۵ سال اخیر حدود ۳۰ هزار تخته تابلو فرش را به صورت تجاری برجسته کاری کردم. آثاری که معنا و مفهوم سرزمینم را دارد و با حجم دادن به آنها جلوه خاصی پیدا می‌کند.» او معتقد است روایت فرش‌های ایرانی سبب می‌شود جای آنها از زیرپا به روی دیوار برود.
او درباره فرش برجسته «محراب شکوفه» که روایتی از داستان حضرت آدم و حضرت حوا در بهشت است، می‌گوید: «شکوفه‌های درخت از پایین فرش به رنگ تند شروع و تا رسیدن به محراب کمرنگ می‌شود و تا رسیدن به نور بی‌آلایش و غرق در نور می‌شود. زمینه فرش آبی روشن است یعنی آرامش و سرزندگی است. در حاشیه فرش ساختار شکنی کردم و جوی آب قرمز است و ماهی‌ها آبی. ماهی‌ها تا رسیدن به محراب با گذر از مصائب زندگی به نور می‌رسند. قسمت محراب هم الهام گرفته از هنر مکتب تبریز است و گل‌ها به صورت اسلیمی هستند.» در کارهای او نور نقش ویژه‌ای دارد و می‌گوید که رشد و تعالی با نور همراه است.
برجسته‌سازی فرش «محراب فرشته» یک سال طول کشیده‌است. می‌گوید: «گره‌های این فرش کمتر از یک میلی‌متر است و برجسته‌سازی با ابریشم انجام شده.» او این روزها مشغول برجسته‌سازی طرحی از داستان بیژن و منیژه در شاهنامه طهماسبی است که با ۲۰۰ رنگ بافته شده.
فرش‌ها با ما حرف می‌زنند
ملفوظی دستی هم در آموزش دارد. می‌گوید: «مدتی در دانشگاه‌های هنر تهران و اصفهان کارگاه آموزشی داشتم. این روزها آموزش را در تبریز دنبال می‌کنم. همیشه هم به هنرجوها می‌گویم که اگر کار فرش به لحظات شما معنا می‌دهد دنبال این کار بروید شاید رویاگرایانه باشد ولی من معتقدم فرش‌ها با ما حرف می زنند، نقش و نگارها را باید خواند. موتیف فرش‌های اصیل ایرانی بر حسب اساطیر و تاریخ است و برای همین در دنیا خواهان دارد.»
او که از ورود مواد اولیه مصنوعی و رنگ‌های مصنوعی در دنیای فرش ناراضی است، ادامه می‌دهد: «با وجود همه کجی‌ها و ناراستی‌های وارداتی به هنر فرش ایرانی، من معتقدم هنر همیشه راه اصالت را می‌رود و به بقای خود ادامه می‌دهد.» آرزوی ملفوظی بافت طرح برجسته فرش «بهارستان» یادگار ایوان مدائن و بزرگترین فرش دست‌بافته دوره ساسانیان است.
ملفوظی درباره بهترین راه برجسته‌سازی فرش که به بهترین نتیجه می‌رسد، می‌گوید: «حرفه‌ای‌ترین روش این است که طراح فرش بافنده فرش باشد و با ذهنیت نقش‌های برجسته، شروع به طراحی کند، رنگ و متریال (پشم و ابریشم) را نیر هنگام طراحی در ذهن داشته‌باشد. برجسته‌سازی با ابریشم حدود ۴ برابر بیشتر مواد اولیه می‌خواهد و بافت آن بیشتر طول می‌کشد.»
فرشی که دوبار برجسته‌سازی شد
ملفوظی جالب‌ترین خاطره خود را به دیدن فرشی می‌داند که حدود ۲۰ سال پیش برجسته‌سازی کرده‌بود. می‌گوید: «آن زمان این فرش به آمریکا رفت. نمی‌دانم چه مسیری را گذراند و دوباره برای من آوردند که برجسته‌سازی آن را با مهارتی که الان دارم، انجام دهم. با دیدن این فرش به خنده افتادم و باورم نمی‌شد فرشی که با مهارت‌های ابتدایی برجسته‌سازی کرده‌بودم، دوباره زیر دستم بیاید.»
کارنامه آقای فرش‌باف
- عضو انجمن علمی فرش ایران
- حضور در بیست و ششمین نمایشگاه فرش دستبافت ایران (۱۳۹۶)
- ثبت اثر برگزیده فرش ظل‌السلطان در مجموعه آثار برگزیده هشتمین جشنواره فرش برتر (۱۳۷۳)
- مدرس کارگاه‌های آموزشی دانشکده فرش تبریز
- غرفه برتر در نمایشگاه لمللی فرش دستباف تبریز (۱۳۹۸)
- کسب جایزه بین المللی صنایع دستی ستی‌تویوما ژاپن (۲۰۱۰)
- کسب رتبه اول در رشته فرش گلیم و حاجیم در سومین جشنواره بین المللی خلاقیت و نوآوری تبریز در هنرهای اسلامی و صنایع دستی
- چاپ اثر محراب ستون‌دار در آلبوم آثار برگزیده سومین جشنواره بین المللی خلاقیت و نوآوری تبریز در هنرهای اسلامی و صنایع دستی
- اثر برگزیده فرش شکارگاه سرمه‌ای در مجموعه آثار برگزیده هفتمین جشنواره فرش برتر (شهریور ماه ۱۳۹۶)
بیشتر بخوانید:
شهر اکسیژن خالص در ایران کجاست؟ | تصاویر دیدنی از ۲ منطقه اکسیژن خالص