همشهری آنلاین – مجید جباری: ابعاد بحران فرونشست که زمین شناسان از آن به عنوان زلزله خاموش یاد می کنند، هر روز گسترده تر می شود؛ به طوری که بر اساس آخرین آمار سازمان زمین شناسی، بیش از ۴۹ درصد جمعیت کشور یعنی ۴۲ میلیون ایرانی روی پهنه های فرونشستی سکونت دارند.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری وزارت راه، مسکن و شهرسازی به بحران فرونشست زمین در کشور اشاره کرد و گفت: «درباره پدیده فرونشست زمین آنچه اهمیت دارد این است که جمعیت بیشتری را در مقایسه بازلزله در معرض خطر و آسیب قرار داده است. بر اساس نقشه های پهنه بندی فرونشست زمین در کشور، گزارش ملی تهیه کرده ام که آمار آن آخرین مطالعه روی خطرات ناشی از فرونشست زمین را نشان می دهد.»
علی بیت اللهی در گفت‌وگو با همشهری آنلاین افزود: «با اینکه پهنه های فرونشستی ۱۱ درصد مساحت سرزمینی ایران را در بر می گیرد، اما همین مساحت به دلیل اینکه ساکنان زیادی را در خود جا داده، نیمی از جمعیت ایران را شامل می شود که روی پهنه های فرونشستی و یا مجاور زون های فرونشست کشور ساکن هستند. براساس آمار جهانی، ایران رتبه نخست فرونشست جهان را از نظر گسترش و خطر فرونشست دارد و اصفهان بحرانی ترین شهر ایران است که به طور کامل روی پهنه فرونشستی واقع شده است.»
ترک خوردگی تاسیسات شهری و آثار تاریخی
او با بیان اینکه فرونشست زمین شهرهای بزرگ کشور را تهدید می کند، ادامه داد: «آثار این پدیده به مرور زمان به صورت ترک خوردگی ساختمان ها، آسیب دیدگی لوله های انتقال سوخت، آب و فاضلاب، آسیب پذیری مستحدثات و آثار تاریخی نمایان شده است. تفاوت خطر فرونشست با زلزله در این است که فرونشست تدریجی است و اثرات آن مثل زلزله ناگهانی نیست اما این پدیده خطرناک، بسیار فراگیر و گسترده تر است و می تواند دربخش های وسیعی از ایران تاثیربگذارد.»
زمین فوتبال، بلعیده شده | بچه ها خوش شانس بودند!
۳ بحران بزرگ در کمین ۷۵ میلیون ایرانی
زنگ خطر فرونشست برای زیرساخت‌های شهری | کدام مناطق تهران و اصفهان وضعیت بحرانی دارند؟
مهاجرت داخلی ۲۵ میلیون ایرانی طی ۲۴ سال! | این مناطق تهران سالانه ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر نشست دارند | ۷ استان که بدترین وضعیت فرونشست زمین را دارند
فرونشست زمین که دلیل اصلی آن برداشت بیش از حد از سفره های آب زیر زمینی است، روز به روز در حال پیشرفت است و آسیب پذیری شهرها و روستاها علاوه بر تلفات انسانی جبران ناپذیر، هزینه‌های زیادی را به دولت تحمیل می کند. آنطور که محمدحسن نامی رئیس سازمان مدیرت بحران می گوید، حوادث و بحران‌ها سالانه بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد و بخش قابل توجهی از توان دولت را مصرف می‌کند. در حالی که این رقم می تواند در طرح های عمرانی و زیرساختی کشور و برای رفاه مردم هزینه شود.
گستره وسیع فرونشست در ایران
براساس آمار دفتر زمین‌شناسی، مهندسی و زیست‌محیطی سازمان زمین‌شناسی کشور، آخرین وضعیت فرونشست استان های ایران را به شرح زیر است:
- فرونشست در برخی استان‌ها مثل استان یزد نرخ فرونشست کاهش پیدا کرده است
- در استان های خراسان‌رضوی، تهران، قزوین، کرمان، فارس و اصفهان فرونشست با نرخ بالا مشاهده می‌شود
- در برخی استان‌ها مثل استان گلستان که دارای منابع آب مناسبی است، بیشتر پهنه‌های آبرفتی آن درگیر مسئله فرونشست شده است
- در بخش کوچکی از شرق استان مازندران پدیده فرونشست با نرخ پایین مشاهده می‌شود
- بعضی دشت‌های سمنان و دامغان نیز دچار فرونشست شده‌اند که در طول زمان نرخ فرونشست در آن‌ها دارای تغییرات زیادی بوده است و دلیل این امر به ماهیت آبخوان و نوع لایه‌های زیرزمینی بستگی دارد.
- تصور می شد در استان خوزستان فرونشست روی ندهد اما در زمان کم‌آبی، ساخت سدها و فشار به منابع آب زیرزمینی باعث می‌شود حتی در این استان هم پدیده فرونشست مشاهده شود
- گیلان تنها استانی است که فعلاً می‌توان گفت که تاکنون هیچ نرخی از فرونشست در آن مشاهده نشده است
- براساس اندازه‌گیری‌هایی که به‌تازگی در استان سیستان و بلوچستان انجام شده، نشانگر این است که فرونشست با نرخ بالایی در این استان نیز در حال روی دادن است