همشهری آنلاین - الهام مصدقی راد : پروژه های آبخیز داری و آبخوان داری کمک بزرگی به آب و خاک کرده و رواناب ها را با هدایت به سمت سفره های آب زیرزمینی هدایت مِی‌کند تا هم این منابع تغذیه شوند و هم از بروز سیلاب های شدید و تخریبات ناشی از آن جلوگیری شود . از طرفی این اقدام از فرسایش و شسته شدن خاک نیز جلوگیری خواهد کرد، زندگی و معیشت ساکنان حوضه های آبخیز را نیز حفظ کرده و تعادل اکوسیستمی این مناطق را برقرار می‌کند. برنامه هفتم و هشتم توسعه ،اجرای پروژه های آبخیز داری را در ۳۳ نقطه بحرانی آبخیز در دستور کار قرار داده و قرار است با تخصیصی اعتبار این اقدامات در طی این برنامه اجرایی شود . بر اساس برنامه هفتم ، ۲۰ میلیون هکتار از اراضی کشور طی ۵ سال تحت اجرای پروژه های آبخیز داری و آبخوان داری قرار مِی گیرند که این میزان بیش از ۴ برابر بالاترین برنامه ریزی های سالانه گذشته است.در صورت تخصیص اعتبارات در نظر گرفته و همچنین افزایش اعتبارات مورد نیاز برای مطالعه و اجرای پروژه ها ، بخشی از نگرانی موجود در خصوص سفره های آب زیرزمینی نیز مرتفع می‌شود. بهره برداری بیش از اندازه از آبخوان ها و سفره های آب زیرزمینی ، موجب ایجاد دشت های بحرانی در کشور شده و این سفره ها را با کم آبی ،تخریب و در نهایت خطر فرونشست مواجه کرده است. طبق اعلام وزارت نیرو هم اکنون آبخوان های کشور ۱۴۰ میلیارد متر مکعب کسری دارند .
رواناب هایی که سهم دریا می‌شود
محمد فرامرز ، مدیرکل کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان منابع طبیعی : از مهمترین اقدامات در آبخوان داری ، تغذیه مصنوعی است که تاکنون تقریبا معادل ۴۳۸ مورد اجرا شده که طی آن بخشی از رواناب هایی که از دسترس خارج می‌شوند ،مهار شده و به منابع آب زیرزمینی هدایت می‌شوند تا به جبران کسری آب کمک کند. رواناب ها شامل حوضه های شهری ، دشت ها ، ساحلی و مرزی هستند . در حوضه شهری به جلوگیری از بروز سیلاب و کاهش خسارات سیل تاکید می‌شود و در حوزه مرزی و ساحلی نیز تلاش می‌شود بخشی از رواناب هایی که از مرز خارج می‌شوند یا به دریا می ریزند، در داخل کشور حفظ شوند. ایران نزدیک به ۲۵ میلیون هکتار حوزه آبخیز مرزی و ۳۶ میلیون هکتار حوزه آبخیز ساحلی دارد که ۵۲ درصد از این مساحت به حوزه مرکزی می‌رود. متأسفانه در مواقع بارندگی به دلیل اینکه رخدادهای بارشی شدیدی در کشور اتفاق می‌افتد بخش عمده بارش‌ها به شکل روان‌آب‌ها از دست می‌رود زیرا به سمت فلات مرکزی و کویر جاری می‌شود و در بخش ساحلی به دریا می‌ریزد. همچنین در قسمت‌های مرزی که حوزه مرزی مشترک داریم، این آب از کشورمان خارج می‌شود. طبق آمار اعلام شده سالانه حدود ۱۷ میلیارد مترمکعب رواناب از داخل کشور به دریای عمان و خلیج فارس می ریزد اما با برنامه ریزی های صورت گرفته قرار است طی عملیات آبخوان داری ، رواناب های سیلابی که به دریای جنوب وارد می‌شوند به سفره های آب زیرزمینی در داخل مرزها هدایت شوند .به عنوان مثال استان سیستان و بلوچستان در سال گذشته شاهد بارندگی های شدیدی بود به گونه ای که میانگین بارندگی در دشت دشتیاری چابهار حدود ۸۰ میلیمتر است اما سال گذشته حداکثر بارندگی حدود ۳۰۰ میلیمتر در یک بازه اتفاق افتاد و بیش از ۲ میلیارد مترمکعب آب از دست داده‌ایم و همگی به دریای عمان و خلیج فارس ریخت.
۵۳۰ متر مکعب آب ، در نتیجه اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری حفظ می‌شود
۱۷ میلیارد مترمکعب رواناب ،سالانه از ایران به دریای عمان و خلیج فارس می‌ریزد
مزایای پروژه های آبخیزداری و آبخوان داری :
کاهش فرسایش خاک تا ۹ تن در هکتار
تولید ۱۲۰ کیلوگرم علوفه در هر هکتار
کاهش خسارت سیلاب تا ۷۰ درصد
بیشتر بدانید :