سوم شعبان به مناسبت روز تولد امام حسین (ع) و به‌دلیل وجود صفات شجاعت و از خودگذشتگی امام حسین ( ع ) در پاسدارانی که بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب و پشت سرگذاشتن وظیفه پاسداری از نیروهای انقلاب و مردم به جبهه‌های جنگ رفته و با از خودگذشتگی و ایثار جانشان، وجود چنین صفاتی را در درون خود به اثبات رساندند روز پاسدار نام گرفت.
سپاه طی 30سال حضور مستمر در صحنه‌های دفاع از انقلاب و کشور فراز و نشیب‌های زیادی را طی کرده است. سپاه علاوه بر پیشرفت در بخش‌های نظامی و ساخت سلاح و ابداع تاکتیک‌های جنگی نامنظم، در بخش‌های فرهنگی و سازندگی اقتصادی نیز فعال شد.
تاسیس 2 دانشگاه امام حسین(ع) و علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) و 4 مجتمع دانشگاهی و دیگر مراکز آموزش عالی، ساماندهی اهل قلم و بیان در شبکه‌ای با نام هادیان سیاسی برای مقابله با جریان‌های معاند و مخالف نظام، گسترش تولیدات نوشتاری، شنیداری و دیداری، راه‌اندازی سایت‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، سازماندهی نخبگان بسیجی در مهندسی افکار عمومی در عرصه‌های فرهنگی و سیاسی جامعه، تربیت هزاران بسیجی و سازماندهی آنان در مواجهه با تهاجم فرهنگی و عرصه عملیات روانی دشمن و … گوشه‌ای از توانمندی‌ها و عملکرد سپاه در عرصه فرهنگی و اجتماعی جامعه است.
درباره عملکرد سپاه و توانایی‌های آن با سیدعلی موسوی جلال از فرماندهان گردان جنگ و کارشناس مرکز مطالعات و پژوهش‌های لجستیک سپاه پاسداران به گفت‌وگو نشستیم و از او درباره اهداف تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، عملکرد آن در سال‌های دفاع مقدس، تفاوت سپاه با ارتش، مقابله با آنچه به‌عنوان براندازی نرم علیه جمهوری اسلامی خوانده می‌شود و...پرسش کردیم که می‌خوانید:
- چه مسائلی زمینه‌های تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را آماده کرد؟
در روزهای پایانی عمر رژیم شاهنشاهی، در افکار امام و برخی از بزرگان انقلاب، تشکیل نیرویی از انقلابیون که بتواند، نقش پاسداری از نهضت عظیم مردم را برعهده بگیرد، شکل گرفت. در روزهای اول پیروزی، هیچ اعتماد و اطمینانی به نیروهای انتظامی و امنیتی و نظامی باقی مانده از رژیم سلطنتی وجود نداشت. شاه آنها را در مقابل مردم و برای سرکوب نهضت اسلامی به کار گرفته بود. طبیعی است که کارکنان این نیروها، نگران سرنوشت آینده خود بوده و سازمان آنها نیز به هم ریخته بود. بنابراین وجود تشکیلات جدیدی که مورد اعتماد مردم و انقلاب باشد، ضروری بود. به همین جهت در بهمن ماه سال 57 عملاً سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل شد.
- چه کسانی فکر تشکیل سپاه را به‌صورت سازمانی مطرح کردند؟
امام(ره)، نظریه‌پرداز جمهوری اسلامی، چنین نظری داشتند که مجموعه‌ای متشکل، وظیفه دفاع از دستاوردهای نهضت اسلامی مردم را برعهده بگیرد. بر همین اساس سپاه، مأموریت دفاع از انقلاب و دستاوردهای آن را برعهده گرفت. البته بعضی از بزرگان مثل شهید آیت‌الله مرتضی مطهری و نیز شهید آیت‌الله دکتر بهشتی، نقش ویژه‌ای در این زمینه ایفا کردند.
- ارتباط و هماهنگی سپاه و ارتش به‌عنوان 2 نیروی نظامی، در اوایل انقلاب و بعدا در دوران دفاع مقدس چگونه بود؟
زمانی که رژیم بعثی عراق در شهریور 59 ، جنگ را به ما تحمیل کرد، نیروهای مسلح ما آمادگی دفاع و مقابله را نداشتند البته این عدم‌آمادگی به معنای عدم‌حضور نبود.
ارتش دستخوش تحولاتی شده بود. سران خودفروخته‌‌اش تسلیم و اعدام شدند و خیلی از فرماندهان آن نیز بازنشسته شدند. حضور بنی صدر در راس نیروهای مسلح و تدابیر نابخردانه او در نقل و انتقالات بیرونی یگان‌های ارتش باعث تضعیف این یگان‌ها شد. ضمن اینکه بعد از انقلاب موج وسیعی در کشور به‌وجود آمد که شعار انحلال ارتش را سر می‌دادند که این مسئله بر روح و روان کارکنان ارتش اثر منفی گذاشته بود.
اما پیام قاطع امام در مورد حفظ ارتش باعث شد ارتش جان دوباره‌ای بگیرد و توانست برای برقراری آرامش وارد مناطق آشوب زده آذربایجان‌غربی و کردستان بشود.
سپاه تازه تاسیس هم در روزها ابتدایی جنگ، مشکلاتی از نظر تجهیزات، تخصص و پنانسیل نیروی انسانی داشت. تا موقعی که بنی صدر بود اجازه نمی‌داد ارتش و سپاه به یکدیگر نزدیک شوند و دستور داده بود که نیروهای ارتشی به هیچ‌عنوان سلاح و مهمات در اختیار سپاه نگذارند. با رفتن بنی صدر نخستین عملیات به نام «فرمانده کل قوا خمینی روح خدا» شکل گرفت و ارتش و سپاه در کنار یکدیگر قرار گرفتند.
ارتش سازمانی بود که براساس آموخته‌های نظامی برای جنگ‌های کلاسیک شکل گرفته بود. درحالی که نیروهای سپاه یک سری جوانان پر شور انقلابی ایثارگر و از جان گذشته بودند و این دو وقتی کنار یکدیگر قرار گرفتند کارهای بزرگی انجام دادند.
- چه تفاوت ماهوی بین سپاه و دیگر نیروهای مسلح وجود داشته و دارد؟
رسالت و ماموریت سپاه متفاوت از دیگران بوده و بر این اساس سپاه به‌عنوان بازوی توانمند ولایت و رهبری آماده پاسداری از حاکمیت جمهوری اسلامی در همه عرصه‌های مورد نیاز است. انتخاب روز پاسدار از سوی بنیانگذار جمهوری اسلامی به‌دلیل اتصاف روحی و اخلاقی پاسداران به امام‌حسین(ع) بوده که در طول 3 دهه گذشته انقلاب اسلامی به‌دلیل روحیه شهادت‌طلبی و انقلابی و جان‌فشانی پاسداران برای جمهوری اسلامی، افتخار دریافت مدال ویژه اگر سپاه نبود کشور هم نبود را از بنیانگذار نظام جمهوری‌اسلامی دریافت کردند.
- علت تشکیل 2 وزارتخانه سپاه و دفاع چه بود؟
از قدیم وزارت دفاع برای تدارک ارتش وجود داشت که اقدامات لجستیکی و پشتیبانی مربوط به ارتش را انجام می‌داد. ولی برای سپاه تکلیف مشخص نبود و به همین دلیل وزارتی به نام سپاه تأسیس شد که همان نقشی را دارد که وزارت دفاع برای ارتش ایفا می‌کند،.
پس از پایان جنگ نیاز به حذف موازی‌کاری‌ها و انسجام تشکیلاتی بود. بنابراین با تشکیل ستاد فرماندهی کل قوا به دستور حضرت امام خمینی، اصلاح ساختار تشکیلاتی نیروهای مسلح در دستور کار قرار گرفت و 2وزارتخانه سپاه و دفاع در هم ادغام و بنابر مصوبه مجلس شورای اسلامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، تشکیل شد.
- تاکتیک‌های نظامی سپاه پاسداران و ارتش نیز با یکدیگر تفاوت دارند.آیا این موضوع می‌تواند یکی از علل عدم‌ادغام این دو نهاد نظامی دریکدیگر باشد؟
تجربه تاریخی انقلاب نشان می‌دهد که دشمن از آنچه خود ایجاد و تربیت کرده و آموزش داده است و در واقع به ساختار آن شکل بخشیده، نمی‌هراسد، زیرا دکترین برتر، تکنیک بالاتر و تاکتیک‌های ماهرانه‌تر و تجهیزات و تسلیحات مدرن‌تر از آن را خود در اختیار دارد. آنچه دشمن را به هراس می‌اندازد پیدایش و خلق پدیده‌ای است که با طبیعت او ناسازگار است و دشمن خود آن را ایجاد نکرده است، بلکه اصولاً برای مقابله با دشمن ظهور یافته و مجهز به دکترینی است که از دیدگاه وی ناشناخته، تحول‌پذیر، سیال و پویا بوده و دارای خصلت انعطاف پذیری است.
پس آنچه دشمن را به هراس می‌اندازد قدرتی است که از دشمن نمی‌هراسد. می‌توان گفت نسبت یک دکترین انقلابی و خلاق که تجهیزات و تسلیحات سنتی را در میدان‌های نبرد نوین به کار می‌گیرد و آن را با محیط جنگ‌های فعلی تطبیق می‌دهد به دکترینی که ابزارهای مدرن را در میدان‌های کنونی به کار می‌گیرد. یکسان است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سازمانی است که از دکترین دفاع نظامی به روش انقلابی و پویا برخورداربوده و به سرعت می‌تواند با ارائه تاکتیک‌های انقلابی، در میدان‌های نبرد ابتکار عمل را در اختیار بگیرد.
- منظور از اینکه گفته می‌شود سپاه سازمانی منعطف و فراگیر است چیست؟
این سازمان به سرعت در مقابل انواع مختلف بحران‌ها تغییر شکل و تغییر ساختار می‌دهد و سریعاً برای انجام ماموریت‌های متنوع آماده می‌شود. شرایط جغرافیایی صحنه عملیات، وضعیت جوی، عوامل سیاسی و خشونت میدان‌های جنگ، بر اثر بخشی و کارایی عملیاتی این نیرو تاثیرات اندکی دارد، زیرا سپاه متکی به یک مکتب دفاعی است که فلسفه مقاومت و منطق جهاد را از آن گرفته است. در این مکتب دفاعی که حدود و قیود جنگ و مبانی فلسفی آن مشخص است، اصل تکلیف، عنصر غالب شکل‌دهی حرکت سپاه محسوب می‌شود و شکست و پیروزی براساس میزان رعایت این اصل ارزیابی می‌شود. این مکتب دفاعی منبعث از مکتب دفاعی عاشورایی است که برای رزمندگان آن وسعت میدان نبرد قائل بوده و استعداد نیروی دشمن تعیین‌کننده نیست، بلکه عمل به تکلیف الهی حدود نبرد را مشخص می‌کند. مانور عاشورا نمونه ممتاز تحرک، سرعت عمل، انسجام، تطبیق تئوری و عمل و قدرت انعطاف پذیری سپاه را نشان می‌دهد.
- سپاه از سال گذشته استراتژی‌ای مبنی بر برخورد با «براندازان نرم» را در دستورکار خود قرار داده است.علت اتخاذ چنین استراتژی چه بود و چه فعالیت‌هایی تا‌کنون دراین زمینه انجام شده است؟
با توجه به تأکیدات مقام معظم رهبری درخصوص ضرورت توجه و مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن و همچنین گسترش روزافزون نفوذ اینترنت و ناامن شدن فضای مجازی، سپاه پاسداران به مقابله و ایستادگی در برابر ناتوی فرهنگی پرداخت. نخستین فعالیت اجرایی در این باره، انهدام باند فساد اینترنتی یا همان شبکه مضلّین بود. این ایستادگی، به‌حق، دستاوردی مهم در زمینه مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن که امروزه به‌صورت آشکار جبهه نبرد را از فاز نظامی به فاز فرهنگی کشانده است به حساب می‌آید.
- تحلیل سپاه از علت حضور آمریکا در منطقه خاورمیانه چیست؟
آمریکایی‌ها قبلا از یک استراتژی پیروی می‌کردند که مکیندر طراح آن بود. براساس نظریه مکیندر زمین موجود زنده‌ای فرض می‌شود که هرکس بر قلب آن سیطره و برتری داشته باشد می‌تواند بر دنیا حکومت و فرمانروایی کند. درحال حاضر این تئوری جای خود را به تئوری‌های ژئواکونومیک داده است؛ یعنی اینکه اگر کسی بخواهد بر دنیا آقایی کند باید بر اقتصاد دنیا مسلط شود. نبض اقتصادی هم‌اکنون در منطقه خاورمیانه می‌زند. بر این اساس نیروهای آمریکایی وارد منطقه خاورمیانه شده‌اند. افغانستان را با ترفند طالبان و عراق را به بهانه نابودی سلاح‌های کشتارجمعی مورد حمله قرار دادند، به سوریه و ایران هم نظر داشتند. آنها با این استراتژی آمدند تا بر دنیا حکمرانی کنند اما در محاسبات‌شان اشتباه کردند و حالا دنبال راهی می‌گردند که از منطقه با سربلندی بیرون بروند تا منطقه خاورمیانه، ویتنام دیگری برای آنها نباشد.