همشهری آنلاین – گروه سیاسی: این آیین در شرایطی از ساعت ۱۶ سه‌شنبه آغاز می‌شود که طی یکی دو روز اخیر هیات‌های خارجی متعددی در سطوح گوناگون به‌منظور حضور در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران وارد تهران شده‌اند. براساس گزارش‌های موجود، نمایندگانی از حدود ۸۰ کشور برای شرکت در مراسم تحلیف وارد تهران خواهند شد؛ آیینی که حدود ازسوی ۶۰۰ خبرنگار داخلی و خارجی در سطح رسانه‌ها منعکس می‌شود.
پزشکیان در شرایطی براساس اصل ۱۲۱ قانون‌اساسی با حضور رئیس قوه قضاییه و اعضای شورای‌نگهبان سوگندنامه مربوطه را امضاء خواهد کرد که این، چهاردهمین مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری ایران خواهد بود؛ آیینی که برای نخستین‌بار در تاریخ ایران، در آخرین روز تیرماه ۱۳۵۹ و در مجلس اول شورای‌اسلامی برگزار شد و طی آن ابوالحسن بنی‌صدر به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور ایران سوگند یاد کرد. در ادامه ضمن بررسی ویژگی‌های مراسم تحلیف رئیس‌جمهور، به بررسی تاریخچه این آیین طی حدود ۴۵ سال گذشته می‌پردازیم.
روند قانونی مراسم تحلیف
- تشریح مراسم تحلیف در اصل ۱۲۱ قانون‌اساسی
- برگزاری تحلیف پس از تنفیذ حکم ازسوی رهبرمعظم‌انقلاب
- ادای سوگند و امضای سوگندنامه ازسوی رئیس‌جمهور جدید
مهمانان ویژه
- رئیس قوه‌قضاییه
- رئیس مجلس
- اعضای شورای‌نگهبان
مفاد سوگندنامه رئیس‌جمهور
- ادای سوگند به خداوند قادر متعال در پیشگاه قرآن کریم و در برابر ملت ایران
- پاسداری مذهب رسمی و نظام جمهوری‌اسلامی و قانون اساسی
- به‌کارگیری همه استعداد و صلاحیت در راه ایفای مسئولیت‌های برعهده گرفته شده
- وقف کردن خود در راه خدمت به مردم و اعتلای کشور
- ترویج دین و اخلاق
- پشتیبانی از حق و گسترش عدالت
- پرهیز از هرگونه خودکامگی
- حمایت از آزادی و حرمت اشخاص و حقوقی که قانون‌اساسی برای ملت شناخته‌است
- دریغ نکردن از هیچ اقدامی در حراست از مرزها و استقلال سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کشور
- نگاهداری از قدرتی که ملت به‌عنوان امانتی مقدس به رئیس‌جمهور سپرده‌است
جزئیات مراسم تحلیف
- نواختن سرود جمهوری‌اسلامی ایران
- تلاوت آیاتی از قرآن‌کریم (سوره مبارکه نحل آیات ۸۹ تا ۹۱)
- ادای خیرمقدم و بیانات رئیس مجلس
- سخنرانی رئیس قوه قضائیه
- انجام مراسم تحلیف رئیس و ادای سوگند رئیس‌جمهور
- سخنرانی رئیس‌جمهور
- نطق پایانی رئیس مجلس
روند پس از تحلیف چگونه است؟
- براساس آیین‌نامه رئیس‌جمهور پس‌از تحلیف، دو هفته برای معرفی کابینه به مجلس فرصت دارد.
- پس از پایان مهلت دو هفته‌ای، فهرست کابینه و برنامه وزرا باید به مجلس ارائه شود.
- پس از اعلام وصول فهرست در مجلس، نمایندگان به‌مدت یک هفته برای ارزیابی وزرا و برنامه‌های آنان فرصت دارند.
- پس از پایان مهلت یک هفته‌ای، نشست‌های علنی مجلس برای رای‌اعتماد به وزرا آغاز می‌شود.
۱
ابوالحسن بنی‌صدر
تاریخ: ۳۱ تیرماه ۱۳۵۹
رئیس مجلس: علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی
رئیس دیوان‌عالی کشور: سید محمد بهشتی
نکته ویژه: عدم سخنرانی بنی‌صدر دراین مراسم حاشیه‌هایی را میان مجلس و دولت به‌دنبال داشت.
۲
محمد علی رجایی
تاریخ: ۲۶ مردادماه ۱۳۶۰
رئیس مجلس: علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی
رئیس دیوان‌عالی کشور: سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که حدود یک سال از آغاز جنگ‌تحمیلی صدام علیه ایران می‌گذشت و ازسوی دیگر منافقین به تازگی وارد درگیری مسلحانه با نظام شده بودند.
۳
سیدعلی خامنه‌ای
تاریخ: ۲۱ مهرماه ۱۳۶۰
رئیس مجلس: علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی
رئیس دیوان‌عالی کشور: سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که شهید رجایی تنها حدود یک ماه در مسند ریاست‌جمهوری بود و با ترور منافقین به شهادت رسید و انتخابات زودهنگام برگزار شد. ازسوی دیگر آیت‌الله خامنه‌ای در شرایطی در مراسم تحلیف حاضر شد که تنها چیزی در حدود سه ماه از سوءقصد ناکام منافقین به ایشان در ۶ تیرماه ۱۳۶۰ در مسجد ابوذر تهران می‌گذشت.
۴
سیدعلی خامنه‌ای
تاریخ: ۱۸ مهرماه ۱۳۶۴
رئیس مجلس: علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی
رئیس دیوان‌عالی کشور: سیدعبدالکریم موسوی‌اردبیلی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که حدود یک سال از آغاز فعالیت مجلس دوم می‌گذشت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی مراسم تحلیف، به موضوع ابزارهای مصرح در قانون‌اساسی برای عمل رئیس‌جمهور به سوگند خود پرداخت.
۵
علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی
تاریخ: ۲۶ مردادماه ۱۳۶۸
رئیس مجلس: مهدی کروبی
رئیس قوه قضاییه: محمد یزدی
نکته ویژه: این مراسم، نخستین آیین تحلیف پس از رحلت امام‌خمینی(ره) و برخی تغییرات در قانون‌اساسی به‌حساب می‌آمد.
۶
علی‌اکبر هاشمی‌رفسنجانی
تاریخ: ۱۳ مردادماه ۱۳۷۲
رئیس‌مجلس: علی‌اکبر ناطق‌نوری
رئیس قوه قضاییه: محمد یزدی
نکته ویژه: هاشمی‌رفسنجانی در شرایطی دومین آیین تحلیف خود را انجام داد که اکثریت مجلس چهارم با نمایندگان موسوم به «راست سنتی» بود و پیوندهایی با جامعه روحانیت مبارز داشتند و از حامیان هاشمی‌رفسنجانی به شمار می‌آمدند.
۷
سید محمد خاتمی
تاریخ: ۱۳ مردادماه ۱۳۷۶
رئیس‌مجلس: علی‌اکبر ناطق‌نوری
رئیس قوه قضاییه: محمد یزدی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که ترکیب اصلی مجلس پنجم را راست‌ها تشکیل می‌دادند و ناطق‌نوری به‌عنوان رئیس مجلس در رقابت‌های انتخاباتی از خاتمی شکست خورده بود. حضور پررنگ مهمانان خارجی، از دیگر نکات این آیین بود.
۸
سید محمد خاتمی
تاریخ: ۱۷ مردادماه ۱۳۸۰
رئیس مجلس: مهدی کروبی
رئیس قوه قضاییه: سید محمود هاشمی‌شاهرودی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که چیزی بیش‌از یک سال از آغاز به‌کار مجلس ششم می‌گذشت؛ مجلسی که اکثریت آن را اصلاح‌طلبان تشکیل می‌دادند.
۹
محمود احمدی‌نژاد
تاریخ: ۱۵ مردادماه ۱۳۸۴
رئیس مجلس: غلامعلی حدادعادل
رئیس قوه قضاییه: سید محمود هاشمی‌شاهرودی
نکته ویژه: این آیین در شرایطی برگزار شد که اکثریت نمایندگان مجلس هفتم را اصولگرایان تشکیل می‌دادند و نخستین آیین تحلیفی بود که در ساختمان جدید مجلس برگزار می‌شد.
۱۰
محمود احمدی‌نژاد
تاریخ: ۱۴ مردادماه ۱۳۸۸
رئیس مجلس: علی لاریجانی
رئیس قوه قضاییه: سید محمود هاشمی‌شاهرودی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که فضای سیاسی کشور تحت‌تاثیر حوادث پس از انتخابات ۱۳۸۸ قرار داشت. ازسوی دیگر اکثریت ترکیب مجلس هشتم را اصولگرایان تشکیل می‌دادند.
۱۱
حسن روحانی
تاریخ: ۱۳ مردادماه ۱۳۹۲
رئیس مجلس: علی لاریجانی
رئیس قوه قضاییه: صادق آملی لاریجانی
نکته ویژه: این مراسم در شرایطی برگزار شد که اکثریت مجلس نهم را اصولگرایان تشکیل می‌دادند.
۱۲
حسن روحانی
تاریخ: ۱۴ مردادماه ۱۳۹۶
رئیس مجلس: علی لاریجانی
رئیس قوه قضاییه: صادق آملی لاریجانی
نکته ویژه: سلفی‌گرفتن برخی نمایندگان مجلس دهم با فدریکا موگرینی، مسئول وقت سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا از پررنگ‌ترین حاشیه‌های این مراسم بود که بازتاب گسترده‌ای در افکارعمومی داشت و انتقادهایی را متوجه رفتار نمایندگان دراین مراسم رسمی کرد.
۱۳
سید ابراهیم رئیسی
تاریخ: ۱۴ مردادماه ۱۴۰۰
رئیس‌مجلس: محمدباقر قالیباف
رئیس قوه قضاییه: غلامحسین محسنی‌اژه‌ای
نکته ویژه: این آیین در شرایطی برگزار شد که اکثریت نمایندگان مجلس یازدهم را اصولگرایان تشکیل می‌دادند و روسای قوای مقننه و قضاییه نیز تغییر کرده بودند.
۱۴
مسعود پزشکیان
تاریخ: ۹ مردادماه ۱۴۰۳
رئیس مجلس: محمدباقر قالیباف
رئیس قوه قضاییه: غلامحسین محسنی اژه‌ای
نکته ویژه: این آیین در شرایطی برگزار می‌شود که به دنبال شهادت آیت‌الله رئیسی، انتخابات زودهنگام برگزار شد و رئیس مجلس از جمله رقبای انتخاباتی رئیس‌جمهور بود.