همشهری آنلاین-لیلا شریف: حسرت حرف زدن به زبانی دیگر با استفاده از کتاب مدرسه، سال‌هاست که بر دل دانش‌آموزان نشسته است و فرقی نمی‌کند دهه شصتی باشند یا دانش‌آموز امروزی. این روزها همه می‌دانند که از مسیر کتاب‌های درسی قرار نیست که به اندوخته زبان‌های انگلیسی و عربی مدرسه نکته خاصی اضافه شود.
یادگیری زبان از مسیر آموزشگاه
زبان‌آموزی برای متولدان دهه ۶۰به یک هیولای شکست‌ناپذیر تبدیل شده بود؛ هر چند سبک زندگی نسل جدید آنها را بیشتر با زبان انگلیسی آشنا کرده، اما هنوز هم حرف زدن به زبان انگلیسی برای بسیاری از دانش‌آموزان چالش است. بهار نشاط‌دوست، معلمی شاغل در یک آموزشگاه زبان که چند سالی هم به‌عنوان معلم زبان در مدرسه دولتی مشغول فعالیت بود، در مورد مشکل آموزش زبان انگلیسی در مدارس گفت: «ساختار کتاب آموزش زبان مدرسه ایراد دارد. هر درس خیلی طولانی است و چندین مبحث سخت را در داخل آن جا داده‌اند؛ بدتر اینکه موضوعات هر فصل با هم ارتباط کمی دارند.» به‌گفته این معلم که ۱۷سال سابقه تدریس دارد « کتاب زبان پایه هفتم یک‌دفعه از یک مکالمه شروع می‌شود. بچه‌هایی که تا قبل از متوسطه اول هیچ کلاس زبانی نرفته‌اند، وقتی با این کتاب روبه‌رو می‌شوند، برای اینکه خودشان را به کلاس برسانند، مجبور می‌شوند که در آموزشگاه‌های زبان ثبت‌نام کنند.» او افزود: « از سویی این کتاب برای دانش‌آموزانی که در سنین پایین کلاس زبان رفته باشند هم نامناسب است، یعنی نوجوانان زیادی هستند که به پایه هفتم رسیده‌اند اما زبانشان خیلی خوب است در حالی که این کتاب در حد دانش‌آموزان مبتدی است . پس باید قبول کنیم که هم طراحی کتاب از اساس ایراد دارد و هم سن آموزش زبان در حال حاضر استاندارد نیست.»
ضعف در آموزش زبان عربی
این موضوع مختص به آموزش زبان انگلیسی نیست؛ دانش‌آموزان با اینکه از پایه هفتم یا همان اول راهنمایی قدیم، آموزش زبان عربی را هم داشته و دارند و تا پایه دوازدهم یعنی ۶سال این پروسه آموزش ادامه دارد، اما به این زبان هم مانند زبان انگلیسی مسلط نمی‌شوند. ویدا رحیمی‌نژاد، استادیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در رابطه با برنامه‌های تدوین‌شده برای یادگیری زبان دانش‌آموزان، توضیح داد: «ساعت آموزشی زبان در متوسطه اول ۲ساعت در هفته و برای پایه دهم و یازدهم ۳ساعت است و در پایه دوازدهم به ۴ساعت در هفته می‌رسد که بخشی از زمان کلاس به مسائلی غیر از درس و تدریس می‌گذرد. در مقیاس جهانی برای رسیدن به سطح ۲ در CEFRL بین ۴۰۰تا ۴۹۰ساعت آموزش نیاز است. از طرفی میانگین دانش‌آموزان ما در یک کلاس چیزی حدود ۲۵تا ۳۰نفر است که این موضوع بر سطح آموزش اثر می‌گذارد.»
تجربه کشورهای دیگر در زبان‌آموزی
در نوامبر سال ۲۰۰۱ شورای اتحادیه اروپا تصمیم گرفت سیستم جدیدی را برای یکپارچه‌سازی مدارک زبان در اروپا و جهان معرفی کند و در همین راستا CEFRL را به‌عنوان یک ملاک ارزشیابی سطح زبان افراد تعریف کرد. محمدرضا عنانی‌سراب دارای دکتری زبان انگلیسی از دانشگاه لیدز انگستان و عضو هیأت علمی دانشگاه شهیدبهشتی گفت: یکی از اقدام‌های خوب در راستای یاددهی زبان در اروپا از سوی حدود ۵۰کشور انجام شد. این کشورها با هدف ایجاد مرجع زبانی مشترک -به‌عنوان چند کشور با زبان، فرهنگ و مرزهای مختلفی که نیاز به مراوده دارند-CEFRL را بنیان گذاشتند. طبق این مقیاس، مؤلفه‌های زبان مشخص شده‌اند و اگر با توجه به بافت و فرهنگ موجود نیاز به تغییر حس شود، از سوی همان تیم اجراکننده اتفاق خواهد افتاد. آموزش زبان دوم به دانش‌آموزان ایرانی در گذر زمان به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و نیم‌نگاهی به شرایط زبان‌آموزی دانش‌آموزان این واقعیت را عیان می‌کند که کتاب‌های درسی قافیه را به آموزشگاه‌های زبان باخته‌اند و نباید امید داشت که نوجوان‌های ایرانی با تکیه بر کتاب‌های مدرسه به زبانی دیگر صحبت کنند.