به گزارش همشهری آنلاین تابستان از نیمه گذشته و دانش‌آموزان برای تهیه کتاب‌های درسی ثبت‌نام کرده‌اند. کمتر از یک‌ماه دیگر و از ۱۰شهریور توزیع کتاب‌های درسی از سوی آموزش و پرورش منطقه بین مدارس آغاز می‌شود و از ۲۴شهریور دانش‌آموزان کتاب‌های درسی سال تحصیلی جدید را از مدارس تحویل می‌گیرند. به همین بهانه، کتاب‌های درسی را تورق کردیم تا ببینیم سهم شهرها و استان‌ها در کتاب‌های درسی چقدر است و دانش‌آموزان چطور با نام استان‌ها و داشته‌های آنها آشنا می‌شوند.
آغاز سفر از شالیزار
درس ۱۳ کتاب فارسی با عنوان «نارنج و برنج» اولین مواجه کلاس اولی‌ها با اسم شالیزار است که یاد می‌گیرند شالیرازهای برنج در شمال کشور قرار دارد. درس «میهن ما» هم نخستین باری است که نقشه ایران را با تصاویری نمادین از هر استان برای بچه‌ها معرفی می‌کند. آشنایی با استان‌ها در کتاب علوم اولی‌ها کمی بیشتر از کتاب فارسی است.
آنها در درس «زمین خاکی ما» با ارگ بم کرمان آشنا می‌شوند و درس «دنیای سرد و گرم» با عکس‌هایی از نخلستان جنوب، خانه‌های برف گرفته اردبیل و طبیعت سرسبز گیلان تفاوت زندگی در سرزمین پهناور ایران را بهشان یاد می‌دهد.
جدول ایران
دومی‌ها آماده آشنایی با اقوام ایرانی هستند. در کتاب علوم‌شان تصاویری از پخت نان محلی در عشایر اطراف سردشت در آذربایجان غربی، عشایر اطراف دره شهر استان ایلام، میمه در استان اصفهان را می‌بینند. سفر به نقاط مختلف ایران از درس ۱۳ کتاب فارسی دوم با تصاویری از آرامگاه فردوسی در طوس، حرم امام رضا (ع) در مشهد، کندوان در تبریز، آرامگاه حافظ در شیراز، سی و سه پل اصفهان، ماسوله، ارگ بم، بیستون کرمانشاه، برج میلاد تهران، تخت جمشید مرودشت فارس آغاز می‌شود و دانش‌آموزان با تهیه جدول از اماکن دیدنی، طبیعی و تاریخی شهرها بیشتر با سرزمین ایران آشنا می‌شوند.
سومی‌ها در کتاب مطالعات اجتماعی با بررسی تفاوت شکل خانه‌های روستایی و عشایری در مناطق گرمسیر و سردسیر ایران از روی تصاویر اسم چند شهر مختلف را تمرین می‌کنند. در کتاب نگارش هم در جدولی که به شکل نقشه ایران طراحی شده سوالاتی از جمله شهر حرم حضرت معصومه (س)، بلندترین قله ایران، پایتخت ایران، از محصولات کشاورزی شمال و نام دریای شمال را پاسخ می‌دهند.
سفرهای آقای امیری
نگاه به استان‌ها برای چهارمی‌ها جدی‌تر می‌شود و در کتاب مطالعات اجتماعی درباره زیر و بم زندگی در کلانشهرهای تهران، اهواز، اصفهان، کرج، مشهد تبریز و شیراز با بررسی جمعیت هر شهر روبه‌رو می‌شوند. در همین فصل کتاب نقشه ایران با تقسیمات استانی را فرامی‌گیرند. درس بعدی، آقای امیری و خانواده‌اش به شهر باستانی همدان سفر می‌کند. بچه‌ها هم با او همسفر و با قدمت ۳ هزار ساله تپه همگتانه آشنا می‌شوند و از موزه همگتانه و گنج‌نامه بازدید می‌کنند.
سفر آقای امیری از همدان به تخت جمشید فارس و بعد به کرمانشاه ادامه پیدا می‌کند. از بادگیرهای یزد، نیروگاه بادی کهک استان قزوین و رصد خانه شهر ری در کتاب علوم چهارم نام برده شده.
صنایع استان‌ها
رد نام استان در کتاب مطالعات اجتماعی پنجمی‌ها پر رنگ‌تر می‌شود. پراکندگی رودهای ایران که به خلیج فارس و دریای خزر می‌ریزد و گذر آن از شهرها، نقشه ایران صنعتی و داشته‌های صنعتی اراک، اصفهان، خوزستان و تبریز، نمودار میله‌ای ۳۱ استان و تعداد کارگاه‌های صنعتی، نقشه راه آهن سراسری ایران، نقشه فرودگاه‌های ایران اطلاعات جامع‌تری از استان‌ها در اختیار دانش‌آموزان می‌گذارد.
سفر به بوشهر هم برای بچه‌ها دیدن موج‌های خروشان خلیج فارس و مرور زندگینامه رئیس‌علی دلواری در مبارزه با انگلیسی‌ها خلاصه می‌شود.
لباس اقوام
ششمی‌ها که آخرین مقطع دوره ابتدایی را می‌گذارنند در کتاب تفکر و پژوهش، با جزئیات بیشتری از اماکن دیدنی و تاریخی شهرها آشنا می‌شوند. در کتاب علوم هم سراغ صنایع استان‌ها می‌روند. در کتاب مطالعات اجتماعی بچه‌ها با نقشه‌های مختلف که یک بار اسم استان‌های تولید کننده گندم و برنج و یک بار اسامی پالایشگاه‌ها و منابع گازی را دارد، اسم استان‌ها را مرور می‌کنند. اصفهان زیبا و دیدنی که در کتاب درسی سال‌های پیش هم بود، بار دیگر با جزئیاتی از فرهنگ و هویت تکرار می‌شود. جالب اینکه بچه‌ها در درس آب و هوا تصاویری از انواع لباس‌های محلی اقوام ایران از جمله کرد، ترکمن، بلوچ و گیلک و شهرهای مربوطه را می‌بینند.
ماسوله کردستان
مطالعات اجتماعی هفتم با پرسش من کجا زندگی می‌کنم؟ آغاز می‌شود و دانش‌آموزان در طول درس جواب مهدیه از شهر سمنان را می‌خوانند و با معرفی کامل استان سمنان از نظر جمعیت، تعداد شهرها، دیدنی‌ها و بازار آشنا می‌شود. هفتمی‌ها در ادامه این کتاب با تماشای عکس‌های هوایی به روستای پالنگان معروف به ماسوله کردستان و جنگل ارسباران در آذربایجان شرقی سفر می‌کنند.
علوم هفتمی‌ها هم از پل ورسک استان مازندران می‌گوید و اطلاعاتی درباره دریاچه ارومیه و دریاچه سبلان به بچه‌ها می‌دهد. سفرنامه اصفهان برگرفته از کتاب «قصه‌های مجید» هوشنگ مرادی کرمانی دوباره بچه‌ها را در کتاب فارسی با خود همسفر می‌کند و همراه مجید از کرمان به اصفهان می‌روند و در مسیر از یزد و اردکان هم بازدید می‌کنند.
گلیم ورنی
در علوم هشتمی‌ها و آموزش کانی‌ها صحبت از نیشابور، شـهر فیروزه و قندیل‌های غار کتله‌خور زنجان است. دانش‌آموزان از کلاس هفتم در کتاب فرهنگ و هنر شهرهای کشور را با صنایع دستی‌شان می‌شناسند مثل سفالینه‌های شهر سوخته سیستان و بلوچستان، گلیم آذربایجان، کاشی‌کاری مسجد کبود تبریز، قالی کرمان و گلیم ورنی اردبیل. کتاب فرهنگ و هنر هشتمی‌ها با لباس محلی از جمله چوقای بختیاری ادامه پیدا می‌کند و به آواهای محلی مثل آواهای کردی، بلوچی، لری، آذری، بختیاری، قشقایی، گیلکی، خراسانی، ترکمنی، کرمانی و بوشهری می‌رسد.
آشنایی با بزرگان خوشنویسی مثل استاد کاوه در شیراز، آموزش پته‌دوزی کرمان، تمرین هنرهای نمایشی مثل بوشهری، مولودی‌خوانی کردستان در پایه نهم تمرین می‌شود.
آسبادهای خواف
مطالعات اجتماعی نهمی‌ها با بررسی شکوفایی صنعت در عصر صفوی به کارگاه‌های بافندگی کاشان سفر می‌کند. خرده فرهنگ شهرها مثل مراسم سنتی عروسی در روستاهای گیلان و موزه لباس محلی خراسان جنوبی نیز در همین کتاب بررسی می‌شود. جای تهران هم بین استان‌ها خالی است و بچه‌ها در کتاب نگارش نهم به برج میلاد می‌روند و زندگینامه جهان‌پهلوان تختی را می‌خوانند. در کتاب آزمایشگاه علوم «عرفان و خانواده‌اش» در مسیر رفتن به شهر ارومیه و دیدن دریاچه یخ نزده، روش علمی رسیدن به جواب را از طرح پرسش تا تایید فرضیه دنبال می‌کنند.
داستان زاینده‌رود، آلودگی هوا در کلانشهرهای تهران اصفهان و مشهد، آسبادهای (آسیاب بادی) خواف در استان خراسان رضوی، نیروگاه بادی منجیل، نیروگاه بادی کهک استان قزوین، نیروگاه زمین گرمایی مشگین‌شهر اردبیل و سرانه تولید زباله در شهرهای گردشگری گیلان مواردی است که یازدهمی‌ها در کتاب انسان و محیط با آن آشنا می‌شوند.
کوه‌های مریخی
جغرافیای دهم بیشترین آشنایی دانش‌آموزان با استان‌ها را در خود دارد. از سازه‌های آبی شوشتر در استان خوزستان تا کوه‌های مریخی و گل فشان در استان سیستان و بلوچستان. بچه‌ها در کتاب نگارش نیز با نوشتن درباره زعفران خراسان و موزه آذربایجان تبریز.
از باستان تا معاصر
تاریخ معاصر پایه یازدهم از شهر سوخته استان سیستان و بلوچستان آغاز می‌شود. جغرافیای تاریخی در شهرها را می‌خوانند مثل رصد خانه مراغه و گنبد سلطانیه زنجان.