همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: آبی که باید از رودخانه‌های کر و سیوند برای تالابهای سه‌گانه تامین شود ده‌ها کیلومتر آنطرف‌تر توسط قانونی و غیرقانونی برای کشاورزی ناپایدار بلعیده می‌شود. چند سالی است به این فصل از سال که می‌رسیم از میان این سه تالاب بین‌المللی، بختگان و طشک کاملا خشک می‌شوند. اما کمجان حکایت دیگری دارد. از سال ۱۳۸۸ مردم محلی در یک حرکت خودجوش با استفاده از ظرفیت‌های محلی، اندک آب موجود در تالاب کمجان را برای زیستمندان حفظ می‌کنند. امسال نیز این تالاب در این فصل که دیگر جوجه‌ها بال و پر گرفته‌اند هنوز آب دارد. تالاب کمجان از معدود تالابهای کوچک یا میکروتالاب‌هایی است که حیاتش به اندک جمعیت‌های پرندگان مهاجر پناه می‌دهد. تالاب بین المللی کمجان با مساحتی در حدود ۵۲۰۰ هکتار در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شمال شرق شیراز در شهرستان خرامه قرار دارد.
طی سالهای اخیر از طریق دو کانال زهکش، تنها پساب آلوده زمینهای کشاورزی بالادست وارد تالابهای سه‌گانه می‌شوند و از سوی دیگر یخبندان و ریزش برفهای سنگین به ندرت در منطقه اتفاق می‌افتد و متوسط بارندگی سالانه در این منطقه حدود ۲۳۰ میلیمتر است. دریاچه طشک و بختگان از بزرگترین و پر آب‌ترین دریاچه‌های کشور محسوب می‌شدند که در سالاهای اخیر با کاهش ورودی رودخانه کر و خشکسالی‌های متوالی از حجم و محدوده مساحت آنها کاسته شده است.
سیروس زارع، دبیر گروه احیاکنندگان تالاب بین‌المللی کمجان: امسال یکی از بهترین سالهای کمجان در ۱۶ سال گذشته بود. با وجود اینکه در زمستان بارش نداشتیم، تقریبا زون احیا شده، آبگیری شد. بیش از ۴ هزار هکتار از تالاب و پوشش گیاهی آن احیا شد. گونه به شدت در معرض انقراض گونه کفچه نوک امسال در این تالاب ۱۲۰ جوجه و گونه اردک مرمری که بسیار نادر است در این تالاب ۱۵۰ جوجه آوردند و آنقدر تالاب آب داشت که به مرحله پرواز رسیدند. علاوه بر این‌ها گونه‌های دیگری که حساسیت‌های حفاظیتی درمورد آنها زیاد است نیز به تالاب آمدند. از جمله حواصیل، درنا، فلامینگو، خوتکا و... تالاب کمجان سه نوع ماهی مختلف دارد که آفانیوس‌ها مهمترین آنهاست چرا که این ماهی سه‌سانتی‌متری در کنترل حشرات بخصوص بیماری سالک بسیار تاثیرگذارند و مانع از طغیان این بیماری می‌شوند. احیای کمجان نشان می‌دهد که می‌توان ۶۰ تا ۷۰ درصد تالابهای کوچک کشور را با همان منابع محدود محلی، درون منطقه‌ای و مجاور احیا کرد به شرط آنکه انگیزه‌ای در سازمان حفاظت محیط زیست وجود داشته باشد. کمجان را در دمای ۵۰ درجه سانتی‌گراد با روان‌آب، زهاب، پساب و بارش های مستقیم احیا کردیم. اکثر تالابهای کوچک دسترسی به این منابع دارند. ضمن اینکه می‌توان زون‌های امن تالابهایی مثل هامون ارومیه، گاوخونی و بختگان را که جزو رامسر سایت‌های ایران هستند با هدف حفاظت از بانک ژن این تالابها احیا کرد. شاید نتوانیم هامون ۶۰۰ هزار هکتاری را احیا کنیم ولی می‌توانیم ۱۰۰ هزار هکتار از زون حیاتی آن را با منابع آب منطقه‌ای با هدف حفاظت از ژن زیستمندان آن احیا کرد.
۱۳۵ گونه
۲۵ هزار بال پرنده
۲۵ پستاندار از جربیل تا گراز
پرنده‌های شاخص: اردک سرسبز، خوتکا، فلامینگو، کفچه نوک، اردک مرمری
رودخانه های کر و سیوند و سه رشته زهکش در بخش غربی مهمترین منابع تأمین کننده آب تالابهای سه‌گانه هستند
حقابه تالابهای سه‌گانه به میلیون متر مکعب
| تالاب |
حقابه زیستی |
تعادل اکولوژیکی |
پایداری اکولوژیکی |
وسعت تالاب در زمان پرآبی |
| بختگان |
۳۰۰ |
بیش از ۴۵۰ |
۷۰۰ |
۸۱ هزار هکتار |
| کمجان |
۷۵ |
بیش از ۱۰۰ |
۱۷۰ تا ۲۰۰ |
۴۸ هزار هکتار |
| طشک |
۱۵۰ |
بیش از ۲۰۰ |
۳۰۰ |
۱۰ هزار هکتار |
بیشتر بخوانید: