به گزارش همشهری آنلاین، مای ساتو، به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران به‌تازگی با انتشار پیامی از آغاز ماموریت خود خبر داد.
ساتو با اعلام خبر آغاز به‌کار خود در سمت ادعایی یادشده، از آنچه تلاش خستگی‌ناپذیر شش ساله جاوید رحمان، سلف خود یاد کرد، تشکر کرد و ادعا کرد: من متعهد به مشارکت در گفت‌وگوی سازنده با هدف تقویت ظرفیت کشور جهت رعایت تعهدات حقوق بشر برای همه ایرانیان هستم؛ متعهد می‌شوم که به تمام نقض‌های حقوق بشر به‌صورت بی‌طرفانه رسیدگی کرده و از منابع معتبر در ارزیابی‌هایم استفاده کنم.
ارزیابی این وعده‌ها اگرچه منوط و مشروط به گذشت مدت زمانی از آغاز کار او است، اما با در نظر داشتن روندها و واقعیت‌های موجود در این زمینه نیز قابل دسترسی است.
ایران همواره با تعیین گزارشگر ویژه سازمان ملل مخالف بوده و این مخالفت را در مسیرهای دیپلماتیک اعلام کرده است؛ از دیدگاه ایران، تبدیل موضوع حقوق بشر به‌عنوان یک موضوع و یک ابزار سیاسی برای تحمیل سیاست‌های تحمیلی به دولت‌ها و کشورهای مستقل اقدامی نادرست است و حقوق بشر نباید تحتالشعاع اهداف و رویکردهای سیاسی دولت‌های مشخص برای تحمیل سیاستها و خواستههای نامشروع نسبت به دولت‌های مستقل مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
مای ساتو کیست؟
مای ساتو، به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران، اهل ژاپن و کارشناس حقوق کیفری عنوان شده است.
طبق اطلاعات منتشرشده از سوی سازمان ملل، ساتو در حال حاضر دانشیار دانشگاه موناش استرالیاست و پیش از این به‌عنوان محقق و دانشیار دانشگاه ملی استرالیا و مدرس و دانشیار دانشگاه ریدینگ و عضو تحقیقاتی آکسفورد – هاروارد و عضو فوق دکترا دانشگاه آکسفورد فعالیت کرده است.
شورای حقوق بشر سازمان ملل به ریاست عمر زنیبر، در ۱۲ جولای ۲۰۲۴ (۲۲ تیر ۱۴۰۳)، آخرین روز از پنجاه‌وششمین نشست خود، مای ساتو را از میان ۱۱ گزینه اولیه و سه گزینه نهایی، به‌عنوان جانشین جاوید رحمان معرفی کرد و اعلام کرد که او در پایان دومین دوره سه ساله ماموریت رحمان در اول آگوست فعالیت خود را آغاز می‌کند.
دلیل انتخاب ساتو به‌عنوان به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران چیست؟
انتخاب مای ساتو به‌عنوان به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران از جهات مختلفی مانند حوزره تخصصی کاری جای بحث دارد؛ این موضوع به‌ویژه در چند سال گذشته به محل اظهارنظرها، موضع‌گیری‌ها و رویکردهای مداخله‌جویانه کشورهای غربی تبدیل شده است.
مداخله‌جویی‌های یادشده با واکنش جدی ایران مواجه شدند.
سخنگوی وزارت امور خارجه به‌تازگی درباره مواضع و اظهارات مداخله‌جویانه کشورهای غربی از جمله آمریکا و آلمان درباره احکام قضایی در ایران به میزان گفت: دوگانگی کاملا آشکاری در رویکرد کشورهای غربی وجود دارد.
ناصر کنعانی با تاکید بر اینکه این دوگانگی رویکرد ناشی از تناقض، دورویی و نفاق کشورهای غربی و در حقیقت تناقض میان شعارهای رنگین و پرزرق‌وبرق و در عمل اتخاذ چنان رویکردی در حوزه پاسداشت ارزش‌های حقوق بشری و رعایت حقوق شهروندی است، گفت: طبیعتا جمهوری اسلامی ایران هرگونه اظهارنظر مداخله‌جویانه این دسته از کشورها را در امور داخلی خود به‌ویژه در ارتباط با مسائل و پرونده‌های قضایی مردود شمرده و آن‌ها را رد می‌کند.
در عین حال، یکی از وجوه قابل بحث انتخاب یک زن به‌عنوان هفتمین به اصطلاح گزارشگر سازمان ملل در امور ایران است؛ به نظر می‌رسد بانیان قطعنامه‌های ضد ایرانی که پیشتر در انتخاب اعضای به‌اصطلاح کمیته بین‌المللی حقیقت‌یاب در ایران با سوار شدن بر موج ناآرامی‌های ۱۴۰۱ ایران سه زن را انتخاب کرده بودند، همچنان برای حفظ ویترین زنانه تلاش‌های خود علیه ایران تلاش می‌کنند.
از منظر عاملان تعیین به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران، قرار دادن یک زن در جایگاه تهیه‌کننده گزارش‌های ضد ایرانی در موضوع حقوق بشر به باورپذیری بیشتر گزارش‌های از پیش تعیین و دیکته‌شده منجر می‌شود.
چه کسانی از انتخاب مای ساتو استقبال کردند؟
انتخاب به‌اصطلاح هفتمین گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران در چارچوب مخالفت آشکار و مستدل ایران با این روند، با انتقاد و اعتراض مواجه شد؛ با وجود این، شماری از شخصیت‌ها، رسانه‌ها، گروه‌ها و کشورها با اهداف خاص از این انتخاب استقبال کردند.
نگاهی به فهرست استقبال‌کنندگان از انتخاب مای ساتو، می‌تواند در کنار توجه به دیگر موارد تا حد زیادی چشم‌اندازی از روند آتی کار این به‌اصطلاح گزارشگر را آشکار کند.
شبه‌رسانه اینترنشنال، گروهک تروریستی منافقین، چهره‌های معاند ایران از جمله نام‌های موجود در فهرست استقبال‌کنندگان از تعیین مای ساتو بودند.
در عین حال، برخی از گزارش‌ها از تلاش منافقین برای برقراری ارتباط با مای ساتو حکایت دارند؛ رویه‌ای که این گروهک تروریستی در قبال جاوید رحمان اتخاذ کرده بود تا اهداف ضد ایرانی خود را پیش برند.
سیاسی‌کاری؛ وجه مشترک همه گزارشگران ویژه سازمان ملل
نگاهی به کارنامه شش به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران، روندی مشترک را آشکار می‌کند: سیاسی‌کاری و دوری گزینی از اصول بنیادین گزارشگری سازمان ملل.
به‌اصطلاح گزارشگران ویژه سازمان ملل در موضوع حقوق بشر ایران در مسیر سیاسی‌کاری و سیاست‌زدگی خود که نتیجه انتخاب آن‌ها به دستور کارفرمایانی مشخص بود، دست به تدوین گزارش‌هایی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران بر مبنای گزارش‌های دروغین و خبرپراکنی‌های رسانه‌های ضد ایرانی، گروهک‌های تروریستی و البته منویات کارفرمایان خود زدند.
نقطه اوج این روند در کار جاوید رحمان و البته گزارش نهایی آن آشکار شد که ادعانامه‌ای برای تبرئه گروهک تروریستی منافقین از جنایت قتل‌عام ۱۷ هزار شهروند ایرانی بود؛ گزارشگری که پیشتر مخدوش بودن منابعش به رسوایی منجر شده بود.
آشکار است که تاکید ایران بر موضع خود درباره به رسمیت نشناختن به‌اصطلاح گزارشگر ویژه سازمان ملل همچنان به مذاق کارفرمایان گزارشگران تعیین شده خوش نمی‌آید و تلاش می‌کنند به جای در پیش گرفتن رویه‌ای واقع‌بینانه به تهی کردن مفاهیم و اصول حقوق بشری برای رسیدن اهداف نامشروع خود ادامه دهند.
یک پرسش مهم
مای ساتو در پیامی که به مناسب آغاز به‌اصطلاح ماموریت خود منتشر کرد، از «تعهد به مشارکت در گفت‌وگوی سازنده، رسیدگی بی‌طرفانه و استفاده از منابع معتبر در ارزیابی‌ها» سخن گفت.
در بهترین حالت می‌توان به تعهدهای اعلام‌شده از سوی مای ساتو به‌عنوان نتیجه درک کامل از روند اشتباهی یاد کرد که اسلاف او در پیش گرفتند و باید متوقف شوند.
گزارش‌های اسلاف مای ساتو درباره ایران همگی مجموعه‌ای از ادعاهای بی‌اساس و بی‌سند و مدرکی بودند که گروه‌ها و چهره‌های معاند ایران به‌عنوان خوراک در اختیار به‌اصطلاح گزارشگران سازمان ملل قرار می‌دادند تا کارفرمایان غربی به موقع بتوانند از این به‌اصطلاح گزارش‌ها به‌عنوان مبنای تصویب قطعنامه‌ها و تحریم‌ها علیه ایران استفاده کنند.
اکنون پرسش این است که آیا مای ساتو حاضر به خواندن گزارش آلنا دوهان در موضوع تاثیر اقدام‌های یک‌جانبه بر بهره‌مندی از حقوق بشر، شنیدن رنج‌های بیماران خاص ایرانی از کمبود داروها، مشاهده دادگاه در جریان رسیدگی به جنایت‌های منافقین در ایران، ... به‌عنوان گام نخست اجرای «تعهد به مشارکت در گفت‌وگوی سازنده» است، یا خیر.