همشهری آنلاین – مریم سرخوش: وزیر بهداشت پیشنهادی دولت چهاردهم بالاخره رونمایی شد؛ دکتر محمدرضا ظفرقندی‌زاده، فلوشیپ جراحی عروق و تروما. خیلی از همکارانش او را به عنوان یکی از ارکان مهم تیم‌های اضطراری در جنگ ایران و عراق و جراحی‌های موفقش معرفی می‌کنند، چون برای کمک به مصدومان جنگ به عنوان جراح داوطلب به جبهه جنگ ایران و عراق اعزام شد و البته حسن سلوکی که با افراد، گروه‌ها و اقشار مختلف طی دوران مدیریتی‌اش داشته.
ظفرقندی‌زاده به اعتقاد کارشناسان نظام سلامت در صورت دریافت رای اعتماد مجلس، کار سختی در وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی خواهد داشت و نقاط ضعف و قوتش هم می‌تواند مسیر را هموار یا چالش‌برانگیز کند. کارشناسان حوزه سلامت درباره آنچه پیش روی او قرار گرفته، اظهارنظرهای متفاوتی دارند.
وزیر بهداشت پیشنهادی پزشکیان کیست؟
محمدرضا ظفرقندی‌زاده متولد ۱۳۳۷ در تهران، پزشک و فوق تخصص جراحی عروق و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران است. او در سال ۱۳۵۵ در رشته پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد و در سال ۱۳۶۲ درحالی‌که هنوز دستیار تخصصی رشته جراحی عمومی بود، به عنوان جراح داوطلب به جبهه‌های جنگ ایران و عراق اعزام شد. پس از بازگشت از جبهه‌های نبرد حق علیه باطل و اتمام دوره دستیاری جراحی در دانشگاه علوم پزشکی تهران، در سال ۱۳۶۸ به درجه استادیاری نائل و سپس در سال ۱۳۷۰، دوره فلوشیپ جراحی عروق و تروما را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی آغاز کرد.
از جمله فعالیت‌های اجرایی او می‌توان به ریاست دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴، عضو هیئت امنای مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور در سال ۱۳۷۸، عضو شورای عالی سازمان نظام پزشکی در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران (دو دوره) ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۳ و ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰، عضو شورای عالی بیمه خدمات درمانی در 1۳۷۹، مدیر گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی تهران از ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۱، رئیس مرکز تحقیقات تروما و جراحی بیمارستان سینا از ۱۳۹۲ تا کنون، رئیس شورای عالی نظام پزشکی از ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷، رئیس انجمن جراحی عروق ایران از ۱۳۹۸ تا کنون، رئیس انجمن علمی ترومای ایران از ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ و غیره اشاره کرد.
2 ویژگی مهم
یکی از مهم‌ترین نکاتی که هر فرد در پذیرش یک مسئولیت باید داشته باشد، مقبولیت است، هم در حوزه عمومی (مردم) و هم حوزه اختصاصی (ارائه‌دهندگان خدمات سلامت).
این نکته‌ای است که دکتر رضا لاری‌پور، عضو شورای راهبری دولت چهاردهم و معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی به آن اشاره می‌کند و به همشهری آنلاین می‌گوید: کسی که قرار است وزارت بهداشت را با همه مشکلات و مصائب بپذیرد باید از خودگذشتگی داشته باشد که هر دوی این ویژگی‌ها در دکتر ظفرقندی‌زاده وجود دارد. او دو دوره رئیس سازمان نظام پزشکی و بزرگترین دانشکده علوم پزشکی کشور (تهران) بوده، به همین دلیل هم در حوزه صنفی و هم دانشگاهی شخصیت برجسته و شناخته شده‌ای دارد. متدین و باخلاق است و ریاست انجمن علمی تخصصی هم نشان دهنده توانمندی او در کار علمی و حرفه‌ای است.
لاری‌پور ادامه می‌دهد: او ارتباطات زیادی در حوزه اجتماعی با اقشار مردم و در حوزه دینی، علوم سیاسی و سایر علوم دارد و این مساله سبب شده که شخصیت جامع‌الشرایط درباره او شکل بگیرد و حتی مردم هم شناخت وافی و کافی داشته باشند. با توجه به اینکه رئیس دولت چهاردهم هم خودش پزشک است، پیشتر وزیر بهداشت بوده و سابقه عضویت چند دوره‌ای در کمیسیون بهداشت مجلس را دارد، انتظار است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یک وزاتخانه کاملا موفق و هیچ نقصی در سه حوزه وجود نداشته باشد.
البته به گفته او، این موضوع میسر نخواهد شد جز با حمایت رئیس‌جمهور و فردی که بتواند از کاریزمای لازم برای اداره این امر برخوردار باشد. اما الزام است که دکتر ظفرقندی‌زاده یا هر فردی که تصدی وزارت بهداشت را برعهده می‌گیرد، یک سه‌گانه را رعایت کند؛ شامل رابطه با حاکمیت، رابطه با مردم و رابطه با ارائه‌دهندگان خدمات سلامت. در کنار اینها باید به دانشجویان این حوزه هم رسیدگی کامل باید انجام شود، بنابراین وزارت بهداشت یک وزارتخانه جامع‌الشرایط است و وزیرش باید توانمند باشد.
باید به تفاوت سنی توجه کرد
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی درباره نواقصی که در وزیر پیشنهادی دولت چهاردهم برای سکانداری وزارت بهداشت وجود دارد، بیان می‌کند: انتخاب دکتر ظفرقندی‌زاده باید سال‌ها قبل انجام می‌شد. اکنون سن او بالای 60 سال است و در افراد با سنین بالاتر میزان دوندگی و غیرمحاظفه‌کار بودن فضای دیگری دارد. تفاوت نسلی همین حالا هم در نظام سلامت وجود دارد و احتمالا وزیری که از سنین بالاتر قرار دارد، اگر گروه‌های با سنین پایین‌تر در کف نظام سلامت را دریافت نکند، می‌تواند جزو اشکالات برای دکتر ظفرقندی‌زاده یا هر فرد دیگری باشد.
لاری‌پور البته معتقد است مهم‌ترین عامل برطرف‌کننده این مساله، استفاده از یک تیم جوان، عالم، جنگنده، دونده و شجاع است. اگر در کنار وزیر بهداشت، این افراد در دانشگاه‌های علوم پزشکی، معاونت‌های وزارت بهداشت و حتی مدیران میانی استفاده شوند، نویددهنده روزهای خوب برای سلامت مردم در روزهای پیش رو خواهد بود.
گزینه‌های زیادی وجود داشت
با توجه به شرایط موجود و در نظر گرفتن روابط بین افراد، گروه‌ها و جریان‌های صنفی و سیاسی که مؤثر و در اطراف رئیس جمهور هستند، یکی از بهترین گزینه‌ها دکتر ظفرقندی بود که بر حسب سوابقو جهت‌گیری‌های صنفی و سیاسی می‌توانست انتخاب شود.
جهانپور در پاسخ به این سؤال که دکتر ظفرقندی‌زاده کارنامه خوبی در حوزه سلامت دارد و آیا می‌تواند تضمین موفقیت در وزارت بهداشت هم باشد، بیان می‌کند: در نظام سلامت مشکلات وجود دارد، برخی مشکلات خاص این حوزه و برخی دیگر هم پیامدهای حوزه‌های دیگر است، مثل اقتصاد و روابط بین‌المللی که به شکل ثانویه وزارت بهداشت و نظام سلامت را تحت تاثیر خودش قرار می‌دهد.
او با اشاره به یک اصطلاح رایج در حوزه نظام سلامت با شروع به کار هر دولت جدید عنوان می‌کند: هر دولتی که می‌آید، اینطور عنوان می‌شود که در دوره حساس کنونی قرار داریم. اما به جرات می‌گویم که درباره نظام سلامت این دوره یکی از چالش‌بارترین دوره‌های مقابل هر وزیر و هر تیمی که بخواهد تصدی وزارت بهداشت را برعهده بگیرد، وجود دارد. بخشی به مشکلات مزمن و طولانی‌شده نظام سلامت برمی‌گردد و بخشی به مشکلات اقتصادی و بین‌المللی. بخشی هم خاص این وادی به دلیل رویکردهای غلط یا سکون و رکودی است که در چند سال اخیر در حوزه سلامت رقم خورده از جمله نوع مواجهه با دارو، تجهیزات پزشکی، درمان، سلامت خانواده و کاهش تصدی‌گری‌های در این حوزه، تضغیف نقش متولی بودن وزارت بهداشت، تاخیر در یکپارچه‌سازی نظام سلامت، تاخیر در برون‌سپاری یا واگذاری و...
جهانپور معتقد است اراده لازم در این باره وجود نداشته و نوعی رکود، محافظه‌کاری یا احتیاط بیش از حد رقم خورده که باعث اجتناب از ریسک‌پذیری، خلاقیت، پذیرش راهکارهای نوین و تحول در این حوزه شده است.
شرایط سخت است
جهانپور با بیان که تمامی این موارد در ماه‌های اول بر دوش دولت جدید، وزیر جدید و تیم آن خواهد بود، ادامه می‌دهد: خروج از این شرایط دشوار است اما به هر حال دکتر ظفرقندی‌زاده بزرگترین حسنی که دارد حسن سلوک و تجربه گرانبهای بیش از 40 ساله در این صنف است. او در دفاع مقدس و دشواری‌های آن دوره در تیم‌های اضطراری هم حضور داشته که کوله‌باری از تجربه را برایش فراهم کرده است.
او ادامه می‌دهد: البته هنوز از برنامه و رویکردی که برای حل مشکلات سلامت و ایجاد ظرفیت دارند، خبر نداریم. به ویژه این که رویکرد او چه میزان با نگاه رئیس‌جمهور که برای اولین خودش هم پزشک است و هم وزیر بهداشت هم بوده؛ منطق باشد. باید منتظر انتشار برنامه‌های وزیر پیشنهادی بود.
کارنامه ربطی به عملکرد یا شخصیت افراد ندارد
او با بیان این که حوزه سلامت، بسیار مهم است و سلامت جامعه طبق تاکید مقام معظم رهبری باید در اولویت قرار بگیرد، ادامه می‌دهد: البته معتقدم در هر وزارتخانه‌ای وزیر صرفا نقش کلیدی ندارد و افرادی که در زیر مجموعه انتخاب می‌شوند، جمله مدیرکل‌ها نقش اصلی را بازی می‌کنند. البته هنوز نمی‌دانیم که در شرایط فعلی دکتر ظفرقندی‌زاده‌ها با مجلس به چه شرایطی می‌رسد و انتخاب می‌شود یا خیر، اما هر کسی که بر این مسند می‌نشیند باید پروتکل‌ها را رعایت کند.
بزرگترین مشکل وزارت بهداشت نبود مدیر کارآمد است و این مساله باعث شده همه کارها نصف و نیمه ابتر بماند، اینها ایراد است
داودیان درباره این که با توجه به کارنامه وزیر پیشنهادی آیا می‌توان نسبت به موفقیت او در صدر حوزه سلامت امیدوار بود، بیان می‌کند: کارنامه شخصی افراد ربطی به عملکرد یا شخصیت آنها ندارد. ممکن است او در انجمن‌های مختلف یا نظام پزشکی موفق بوده باشد اما تضمین این نیست که در وزارت بهداشت بتواند همان عملکرد خوب را داشته باشد. برای این که بدانیم او از پس این وزارتخانه برمی‌آید، باید منتظر ماند و دید.
رئیس بنیاد بیماری‌های خاص با تاکید بر این که مهم است چه کسی با چه تفکری یا برنامه‌ای بخواهد به این حوزه ورود کند، می‌گوید: در وزارت بهداشت حوزه‌های مختلف وجود دارد، از ارز دولتی، تجهیزات پزشکی، گرفته تا موضوع دارو و درمان بیماران نادر و صعب‌العلاج و... صرف این که یک موضوع را در نظر بگیریم که چون در نظام پزشکی کارهایی انجام شده و در وزارت بهداشت هم تکرار خواهد شد، بحث زمان حال نیست.
برای نظام سلامت پدری کنند
بزرگترین مشکل وزارت بهداشت
به گفته داودیان بزرگترین مشکل وزارت بهداشت نبود مدیر کارآمد است و در توضیح بیشتر بیان می‌کند: این مساله باعث شده که همه کارها نصف و نیمه ابتر بماند و اینها ایراد است. سؤال این است که آیا دکتر ظفرقندی‌فرد یا هر شخص دیگری می‌تواند بیاید این شرایط را جمع و جور کند یا مانند وزرای قبل فقط در حد وعده و وعید عمل خواهد کرد؟ ما در حال حاضر به کسی نیاز داریم که برای نظام سلامت پدری کند، مدیریت صحیح داشته باشد، درست تصمیم بگیرد، سلیقه‌ای رفتار نکند. به کسی که بودجه را عادلانه در نظر بگیرد و تقسیم کند.
او با تاکید بر این که باید تعاریف مشخص شود، ادامه می‌دهد: یک مثال واضح این که دو دولت قبل سند بیماری‌های نادر را ابلاغ کردند اما وزارت بهداشت آن را اجرا نکرده است. در این شرایط چه انتظاری برای ما وجود خواهد داشت؟ او یا هر فرد دیگری که قرار است در این سمت بنشیند باید بداند با چه مباحث و موضوعاتی روبه‌رو خواهد بود و چگونه می‌خواهد آنها را مرتفع کند.