به گزارش همشهری آنلاین، نگهداری حیوانات خانگی در همه کشورهای جهان رواج دارد و در هر گوشه دنیا، بسته به حیات وحش بومی آن کشور، حیواناتی را برای نگهداری در خانه انتخاب می‌کنند. این موضوع در کشور ما به واسطه انتخاب گونه نامناسب برای نگهداری به عنوان پت (حیوان خانگی) باعث بروز مشکلاتی شده که از یک‌سو سلامت صاحب حیوان و دیگر شهروندان و از سمتی نیز حیات وحش کشور را تهدید می‌کند.
در سال‌های اخیر نگهداری لاک‌پشت فراتی، لاک‌پشت پوزه عقابی، برخی گونه‌های مار، سمندر لرستانی، سنجاب، پرنده‌های وحشی و... باعث شده تا جمعیت این گونه‌های بومی در طبیعت کشور آسیب ببیند. همچنین نگهداری گونه‌هایی ازجمله میمون رزوس، لاک‌پشت گوش قرمز، راکون و... نیز باعث شده تا گونه‌ای مهاجم و غیربومی وارد طبیعت کشور ما شود.
در پاسخ به این سؤال که حیوان مناسب برای نگهداری در خانه چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد، دکتر مهیار مرعشی؛ دامپزشک متخصص حیات وحش می‌گوید: حیوانی که می‌خواهیم در خانه نگه داریم، باید چند شرط را داشته باشد؛ نخست اینکه گونه‌ای در حال انقراض نباشد. متاسفانه در سال‌های اخیر در کشور ما "سمندر لرستانی" در سفره هفت‌سین و به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شود. سمندر لرستانی یک گونه در خطر انقراض و بسیار مهم است که اصلاً نمی‌توان آن را حیوان خانگی دانست.
وی ادامه داد: دومین مورد این است که بیماری‌های مشترک این حیوان با انسان (بیماری‌های زُئونوز) کم و قابل کنترل باشد. به عنوان مثال نگهداری میمون رزوس در ایران رایج شده که بیماری‌های بسیار زیاد و غیرقابل کنترلی با انسان دارد که از جمله آنها هرپس ویروس است. این بیماری قابلیت کنترل نداشته و هیچ واکسنی برای آن وجود ندارد. تنها واکسنی که به میمون زده می‌شود، واکسن هاری است که این واکسن نیز مخصوص میمون رزوس ساخته نشده و لذا بی‌اثر است.
دامپزشک حیات وحش بیان کرد: مدتی پیش شیوه‌نامه‌ای را با همکاری سازمان دامپزشکی برای واکسیناسیون حیات وحش تنظیم می‌کردیم و حین این کار متوجه شدیم که در ایران بسیاری از واکسن‌های لازم را برای حیوانات وحشی نداریم. برخی کشورها مانند آفریقای جنوبی واکسن‌ها را در دانشگاهایشان می‌سازند اما ما فعلاً این امکان را نداریم و واکسن‌هایی که به طور محدود برای یوزپلنگ و برخی گونه‌ها داریم نیز از کشورهای دیگر بوده است.
مرعشی با تأکید بر اینکه هر واکسن باید مناسب گونه مدنظر باشد، گفت: در کشورهای خارجی واکسن دیستمپر(یک بیماری ویروسی قابل انتقال از سگ‌سانان) مخصوص سگ را برای کفتار به کار بردند که چون مناسب این گونه نبود، باعث فلج شدن آن شده است.
وی، هدف از نگهداری حیوان خانگی را نگهبانی در باغات و یا احساس همدم بود برای انسان دانست و تصریح کرد: رایج‌ترین حیوانات خانگی در کشورمان سگ و گربه هستند که بیماری‌های آنها قابل کنترل است واکسیناسیون لازم برای آنها در داخل کشور انجام می‌شود اما درخصوص میمون رزوس این امکان را نداریم. رزوس را زمانی که کوچک است، نگهداری می‌کنند اما بعد از اینکه بزرگ می‌شود و رفتارهای تهاجمی از خود نشان می‌دهد، دیگر قابلیت نگهداری ندارد. در چنین شرایط صاحبان رزوس دو راه را پیش می‌گیرند؛ یا آن را به محیط زیست تحویل می‌دهند و یا در جنگل رهاسازی می‌کنند.
دامپزشک کلینیک حیات وحش پردیسان، رهاسازی رزوس در طبیعت را آفتی برای حیات وحش قلمداد کرد و افزود: یکی از آفات رزوس این است که تخم پرنده‌های دیگر را می‌خورد و همچنین باعث رواج برخی بیماری‌های خطرناک در بین سایر حیوانات می‌شود. پیش‌تر در مواردی دیده بودیم که همکاران ما این گونه را به سختی از جنگل‌ها گیلان و مازندران جمع کردند.
مرعشی اظهار کرد: راکون یکی‌دیگر از گونه‌هایی است که به عنوان حیوان خانگی استفاده می‌شود که متاسفانه آن را هم در جنگل رهاسازی می‌کنند. این دو گونه به هیچ وجه حیوان خانگی نیستند و اصلاً نباید از آنها در منازل نگهداری کرد و باید به سازمان حفاظت محیط زیست تحویل داده شوند.
وی گفت: مسئله دیگر درخصوص حیوانات خانگی این است که این حیوانات در شرایط اسارت تکثیر شده باشند و نه اینکه آنها را از طبیعت زنده‌گیری کرده باشیم و برای نگهداری استفاده کنیم. متاسفانه به این دلیل که برای برخی گونه‌ها تقاضا وجود دارد، افراد سودجو آنها را از طبیعت می‌گیرند و در بازارهای مختلف به شکل قاچاق می‌فروشند و مردم نیز از آنها نگهداری می‌کنند. این مورد را در خصوص گربه‌سانان بزرگ نیز داشتیم که افرادی به دلیل چشم و هم‌چشمی و یا فخرفروشی آنها را خرید و فروش کرده و دیده‌ایم که شیر، ببر و پلنگ را در خانه نگهداری می‌کنند.
دامپزشک متخصص حیات وحش تأکید کرد: همین مشکل را با لاک‌پشت گوش قرمز هم داریم که بعد از مدتی که بزرگ می‌شود، در طبیعت رهاسازی و مشکلاتی را برای لاکپشت‌های بومی کشورمان ایجاد می‌کنند. پرنده‌های شکاری نیز دیگر قربانی این جاهلیت هستند و نگهداری آنها در خانه مشکلات فراوانی را برای جمعیتشان در طبیعت ایجاد می‌کند.
مرعشی خاطرنشان کرد: امیدوارم که مردم حیواناتی که می‌خواهند در منزل نگهداری کرده و یا در باغ از آنها استفاده کنند، با عقلانیت بیشتری انتخاب کنند. اگر یک خانواده می‌خواهد از حیوانی در داخل خانه خود نگهداری کند باید بتواند به عنوان یکی از اعضای خانواده به آن نگاه کند و نه اینکه تنها به خاطر سرگرمی خودش گونه را در خانه حبس کند. نگهداری حیوان نامناسب ضرر بسیار سنگینی به حیات وحش کشور وارد می‌کند و همچنین بیماری‌های خطرناکی را به صاحبش و سایر افراد خانه منتقل می‌کند که بسیار خطرناک است و ممکن است جلوگیری کردن از آن ممکن نباشد.