همشهری آنلاین- فاطمه عباسی: محمد غفاری ملقب به کمال‌الملک سراپا هنر بود. قد رعنایی داشت و خوش چهره و خوش لباس بود، شیرین سخن بود و دلی نازک و شوقی کودکانه داشت و شادی و غمش را نمی‌توانست پنهان کند. مهربان و منصف بود. نقاش باشی دربار و از نزدیکان ناصرالدین شاه قاجار بود؛ جمع تمام کمالات، کمال‌الملک بود.
زندگی محمد غفاری، داستان ملاقاتش با ناصرالدین‌شاه، حضورش در دربار و خلق تابلوهایی خیره‌کننده از معمولی‌ترین سوژه‌ها و منظره‌ها، از کمال‌الملک شخصیتی جذاب و دوست‌داشتنی ساخت.
کمال‌الملک قبل از اینکه به «نقاش باشی» ملقب شود ۴ سال در دربار ناصرالدین شاه مشغول خلق اثر بود و از بین همه آثار او، قدیمی‌ترین اثری که در دست است، تابلوی منظره «اردوی دولتی» به تاریخ ۱۲۹۹هجری قمری است که امضای نقاش باشی را دارد؛ از این زمان تا خلق تابلوی «تالار آینه» آثار زیادی دارد که مضمون اصلی آنها زندگی و فضای دربار قاجاریه است و درمجموع بیشتر منظره‌سازی است و کمتر پرسوناژ فعالی در آنها وجود دارد، اگر هم آدم‌هایی در آن دیده می‌شوند با مقیاس بسیار کوچک در متن منظره طبیعی قرار دارند. اما نخستین تابلوی او با امضای کمال‌الملک که بعدها به معروف‌ترین تابلوی او بدل شد، «تالار آینه» است که ۵ سال تمام روی آن کار کرد و همین تابلو باعث شد از طرف ناصرالدین‌شاه به کمال‌الملک ملقب شود.
کمال‌الملک پس از مرگ ناصرالدین‌شاه به اروپا رفت و از موزه‌های فلورانس، لوور و ورسای دیدن کرد. او سال‌هایی از عمر خود را در اروپا گذراند و به مطالعه آثار معروف موزه‌های دنیا پرداخت. یکی از مهم‌ترین کارهای او تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه بود. بسیاری از هنرمندان معاصر که به وزنه‌هایی در هنر نقاشی تبدیل شدند، در این مدرسه تعلیم دیدند و معروف شدند.
او ۲۷ مردادماه ۱۳۱۹ در حسین‌آباد نیشابور درگذشت و آثارش برای همیشه در تاریخ هنر ایران جاودانه شد. روی هم رفته ۱۷۰اثر از این هنرمند به جای مانده که هر یک به نوبه‌خود بسیار برجسته، زیبا و منحصر به فرد است. آثار کمال‌الملک را می‌توانید در موزه کاخ گلستان، موزه ملی ملک، گنجینه هنرهای تجسمی موزه‌های آستان قدس رضوی، موزه مجلس شورای اسلامی و موزه هنرهای زیبای کاخ سعدآباد ببینید. به بهانه فرارسیدن هشتاد و چهارمین سالگرد درگذشت این نقاش نامی ایران، مروری داریم بر بخشی از معروف‌ترین تابلوهای او.
تالار آینه
کمال‌المک ۵ سال روی این اثر هنری کار کرد و این نقاشی از تالار آینه واقع در کاخ موزه گلستان گسترده‌تر از آن چیزی است که در واقعیت دیده می‌شود. درواقع نقاش آن را طوری کشیده که این اتاق وسیع‌تر و با شکوه‌تر از واقعیت به‌نظر برسد.
سلف پرتره نقاش در میانسالی
این نقاشی کمال‌الملک از خود، در سنین ۵۰ سالگی او کشیده شده و در سال ۱۲۷۸خورشیدی به اتمام رسید. این نقاشی در موزه ملک نگهداری می‌شود.
باغ شاه
این اثر روی کرباس و در سال ۱۲۶۷ خورشیدی کشیده شده است. نقاشی، منظره‌ای از میدان باغشاه را نشان می‌دهد که تندیس ناصرالدین شاه سوار بر اسب، در میان آن است.
تکیه دولت
تصویر بی‌نظیر تکیه دولت را که اکنون اثری از آن به جا نمانده است، تنها در نقاشی کمال‌الملک می‌بینیم که در سال ۱۲۷۱نقاشی شده است. تکیه دولت از معدود بناهایی بود که علاوه بر تأثیر بسزایی که در تاریخ تعزیه داشت، به‌عنوان یک شاهکار معماری عصر قاجار نیز مطرح بود.
پیرمرد مشغول مطالعه
این تابلو در سال ۱۳۱۰روی بوم نقاشی شده است اما کمال‌الملک به‌دلیل نابینایی و مشکل چشمی نتوانست آن را به اتمام برساند.
خیابان دوشان تپه
این اثر در سال ۱۲۷۸ خورشیدی کشیده شده است. نقاشی، منظره‌ای از خیابان دوشان تپه در تهران را نشان می‌دهد. در میانه نقاشی زنی در حال قدم زدن است.
گربه و قفس قناری
تابلوی «گربه و قفس قناری» اثر محمد غفاری، معروف به کمال‌الملک در سال ۱۳۰۸ هجری قمری در ابعاد ۶۱ در ۴۷ سانتی‌متر، با رنگ‌روغن روی بوم اجرا شده است و هم‌اکنون در کاخ گلستان تهران نگهداری می‌شود.
میدان کربلا
این نقاشی در زمان اقامت نقاش در کربلا کشیده شده است.
زرگر بغدادی
زرگر بغدادی یکی دیگر از آثار معروف کمال‌الملک است. تابلویی که مانند «خیابان دوشان‌تپه» با تکنیک رنگ روغن روی کرباس خلق شده است. کمال‌الملک این اثر را در سال ۱۲۸۰ خلق کرد. این اثر در اختیار موزه مجلس شورای اسلامی تهران است.
حوضخانه عمارت گلستان
کمال‌الملک این اثر هنری را در سال ۱۳۰۷ هجری قمری با تکنیک رنگ روغن روی بوم خلق کرد. در این اثر، حوض و فواره با هنرمندی خاصی به تصویر کشیده شده است.
رمال
کمال‌الملک زمان سکونت در کربلا، تابلوی رمال را خلق کرد. تابلوی رمال با رنگ روغن روی کرباس کار شده و ۲ بانو با پوشش قاجاری و مردی رمال را نشان می‌دهد. برای تماشای این اثر بدیع، باید به کاخ موزه سعدآباد بروید.