به گزارش همشهری آنلاین، «برنج شالی گیلان/ تو دیگی از مس کرمان/ رو شعله گاز خوزستان/ توی یه خونه نقلی/ داره قل می‌زنه قل قل/ مثل قلبم واسه ایران/ مثل قلبت واسه ایران»؛ این‌ها شعرهای سعید انصاریان است که نگاه شاعرانه‌اش به وطن را دلیل زندگی در روستای الگن در کهگیلویه و بویراحمد می‌داند؛ روستایی در دل زاگرس. او بعد از پایان تحصیل در رشته سینما در بوشهر و تجربه چند سال زندگی در تهران، راهی زادگاهش شد تا هم کاری برای نجات بلوط‌های زاگرس انجام دهد و هم با فن سینما، قصه‌ها و افسانه‌های زاگرس را روایت کند. انصاریان بنیاد الگن را راه‌اندازی کرده است که رویکردی ۲۰ ساله به حفاظت از زاگرس دارد و به کمک مردم بومی اداره می‌شود. آنان خودشان را سرایدار زاگرس می‌دانند.
مردمی‌ترین منطقه محافظت شده
بیشتر اشعار سعید انصاریان که خودش را سرایدار زاگرس و سرایدار وطن می‌داند درباره ایران است. او علت این نگاه را به زندگی در روستا می‌داند و به همشهری می‌گوید: «کودکی من در فضای پر از اسطوره و قصه زاگرس گذشت. خوش شانس بودم که علاقه به زاگرس در من تداوم پیدا کرد و با جهان‌بینی من درآمیخت و حالا بیش از هر چیز دیگر سرزمینم برای من اهمیت دارد. گاهی از دیدن جادوی حیرت‌انگیز زاگرس بغض می‌کنم.»
او از سال ۱۳۹۸ با بازگشت به روستا بنیاد الگن را راه‌انداخته. می‌گوید که اهالی روستای الگن همگی خود را سرابازانی می‌دانند که وظیفه حفظ و حراست از زاگرس را به عهده گرفته‌اند. وقتی درباره حال و روز زاگرس از او می‌پرسیم، می‌گوید که حال زاگرس اصلا خوب نیست و به مرحله بحرانی رسیده. انصاریان ادامه می‌دهد: «آتش‌سوزی‌ها و چرای بی‌رویه دام، کشاورزی سنتی، کاوش برای معدن و راه‌سازی سبب شده تا مهم‌ترین پهنه رویشگاهی و قوی‌ترین زیستگاه جانوری ایران که نیمی از آب‌های شیرین را تولید می‌کند، رو به زوال برود. »
بنیاد الگن به همت مردم روستا و طرحی از سعید انصاریان کار خود را آغاز کرد و حالا فاز دوم آن هم انجام شده. در فاز اول هزار هکتار از پهنه زاگرس از چرای دام قرق و در فاز دوم کشت گسترده بر اساس اقلیم با همراهی پیر و جوان از اهالی روستای الگن و مراقبت نیروهای محیط بانی مردمی انجام شد. انصاریان می‌گوید: «بعد از بازدید یکی از زاگرس‌شناسان ایران در اردیبهشت ۱۴۰۳ از این منطقه گفته شد که ۴ هزار جوانه جدید بلوط، بنه (پسته وحشی) و انجیر وحشی در هر هکتار دیده شده و گونه‌هایی مثل گربه وحشی و پلنگ به منطقه بازگشته‌اند و در واقع احیای رویش زاگرس در حال انجام است.»
جامعه محلی پای کار است
موفقیت چنین طرح‌هایی در گرو همدلی جامعه محلی است. انصاریان می‌گوید: «اولین مولفه بنیاد الگن همراهی جامعه محلی است. نخست اینکه بنیاد الگن چشم‌انداز ۲۰ ساله دارد و تا پایان فاز دوم بر عهده من بود. از اینجا به بعد بر عهده اهالی بنیاد الگن که همان روستاییان هستند، پیش می‌رود. یکی از همراهی‌های آنان این است که پذیرفته‌اند اقتصادشان را با مشاغل جایگزین بچرخانند. برای این منظور باید اقتصاد دامپروری محور به گردشگری مسئولانه تغییر کند. بومی به سراغ توسعه گردشگری ایمن می‌روند که احتیاج به زیرساخت اقامتی دارد. با آموزش‌ها در حال یادگیری ایجاد ارزش افزوده به صنایع دستی خود هستند.»
هر چند این مسیر صبوری می‌خواهد و به این زودی‌ها به نتیجه دلخواه نمی‌رسد، اما انصاریان تاکید می‌کند: «شعار ما این است: آهسته، چون بلوط! ما هیچ‌گاه در سایه بلوط‌هایی که می‌کاریم نخواهیم نشست. هدف ما این است که الگن به روستایی سبز، عاری از پلاستیک و مدیریت صحیح منابع طبیعی تبدیل شود.»
آموزش در حوزه‌های کیفیت زیست مسئولانه، مراقبت از زیستگاه و ایجاد مدرسه طبیعت از اهداف بنیاد الگن است. برای اینکه الگن به روستای سبز تبدیل شود، با کمک اهالی کانال‌کشی برای هدایت روان‌آب و شیرابه‌ها به سایت تصفیه‌خانه طبیعی در پایین‌دست روستا، نصب سطل زباله خشک و تر، سنگفرش معابر، ساخت آبشخور مجزا برای دام، ایمن‌سازی دره‌ها از سیلاب و فرسایش، احیای بافت و مرمت ابنیه تاریخی روستا نیز در حال اجراست.
انصاریان می‌گوید: «ده‌ها بنیاد همچون الگن برای نجات زاگرس لازم است و تداوم این مسیر فقط با همراهی مردم بومی میسر است. اهالی روستای الگن هم با عشقی که زاگرس دارند، در این مسیر گام گذاشته‌اند.»
روایتی سینمایی از زاگرس
سعید انصاریان، مسئول بنیاد الگن می‌گوید: «حالا بعد از ۵ سال بنیاد الگن با همراهی مردم روستا اهدافش را پیش می‌برد. من هم فن و هنر سینما را به خدمت این ماجرا می‌آورم. سینما خواندم که افسانه‌ها و قصه‌های این سرزمین را روایت کنم و به شکل دیگری به خودش برگردانم.» از همین حالا مهاجرت معکوس در الگن رقم خورده و خانه‌های در حال ساخت حکایت بازگشت اهالی از شهر به روستا دارد.
بومیان زاگرس دست به کار شده‌اند
علاوه بر بنیاد الگن، نیروهای مردمی دیگری هم آستین همت بالا زده‌اند و برای نجات جان زاگرس و محافظت از بلوط‌ها دست به کار شده‌اند. یکی از آنان هم بنیاد زاگرس است که به همت کمال محمدی شهرستان بهمئی در کهگیلویه و بویر احمد راه‌اندازی شده و حفاظت از ۵۰۰ هکتار جنگل و مرتع این منطقه را از آبان ۱۴۰۲ با همراهی جامعه محلی آغاز کرده. به گفته او، ۷ سال قرق یا حفاظت از 500 هکتار زاگرس ادامه خواهد داشت. انجمن ناجی بلوط زاگرس هم یک سازمان مردم نهاد محیط زیستی است که از سال 1394فعالیت خود را شروع کرد. این انجمن در محدوده شمالی استان ایلام و بخش‌هایی از استان کرمانشاه؛ در زمینه مبارزه با آفات جنگل‌های بلوط، مبارزه با آتش سوزی‌های جنگلی، خدمات رسانی به حیات وحش و ساخت آبشخور در طبیعت و فرهنگ‌سازی زیست محیطی فعالیت می‌کند. اعضای انجمن را عمدتا جوانان تحصیل‌کرده و روستایی هستند. علاوه بر این فعالیت‌ها پویش مردمی بذرکاری برای احیای جنگل‌های زاگرس به همت مردم محلی متکی است و بذرها با همکاری بومیان زاگرس کاشته می‌شود. درباره اینکه چرا باید جنگل‌های زاگرس حفظ و احیا شود، دلایل زیادی وجود دارد که مهم‌ترین آن این است که جنگل‌های زاگرس با قدمتی بیش از 5500 سال، 40 درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند و در بیش از 11 استان کشور پراکنده‌اند. در دهه‌های گذشته حدود یک ششم مساحت این جنگل‌ها به دلیل آتش‌سوزی‌های پیاپی از بین رفته‌اند. جنگل‌های زاگرس، زیست‌بوم جمعیتی بالغ بر۱۰ میلیون نفر و 80 درصد عشایر ایران، زیستگاه بیش از نیمی از دام کشور و همچنین حیات وحش کم نظیر ایران است. علاوه برآن جنگل‌های زاگرس تامین کننده ۴۰ درصد آب شیرین تولیدی در کشور هستند و درختان بلوط جزو شاخصههای این اقلیم به حساب می‌آیند.
فیلمی از روستای الگن را اینجا ببینید:
فیلمی از شعرخوانی سعید انصاریان درباره ایران را اینجا ببینید: