همشهری آنلاین – مریم سرخوش: آزار و اذیت برای دستگاه‌های امدادی که به عنوان تماس‌های مزاحم یا شوخی با اورژانس معروفند نه تنها در ایران که در بسیاری از کشورها یک مشکل مهم به شمار می‌رود. کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه هم ندارد، از آمریکا و کانادا گرفته تا استرالیا و آلمان یا ژاپن، چین، فیلیپین، اندونزی، ایران و...
مزاحمانی که گاهی ماموریت‌های کاذب رقم می‌زنند و شاید لحظه‌ای خوشحالی برای خودشان ایجاد شود اما به دلیل درگیر کردن نیروهای امدادی، افراد بی‌گناه را از دریافت خدمات به موقع امدادی محروم می‌کنند و چه بسا جانشان به خطر بیفتد. در ایران هم تقریبا چیزی حدود ۴ تا ۵ درصد تماس‌های اورژانس را مزاحمت‌های تلفنی است، چیزی حدود ۷۰۰ تا ۷۵۰ تماس روزانه که این سازمان را درگیر خود می‌کند.
هر چند به گفته اسماعیل فراهانی، معاون فنی و عملیات اورژانس استان تهران به همشهری، اورژانس یک الگوریم تریاژ تلفنی دارد که بر اساس آن غربالگری انجام و بخشی از تماس‌های مزاحم شناسایی می‌شود، اما به طور کلی تنها برای شماره‌هایی پرونده تشکیل می‌شود که آمار مزاحمت‌های آن بالاست.
یک قانون برای همه مزاحمان
درباره مجازات مزاحمان برای نهادهای امدادرسان از جمله اورژانس، آتش‌نشانی و پلیس در ایران قوانین خاصی وجود ندارد اما دو ماده برای جرم‌انگاری مزاحمت تلفنی در کشور لحاظ شده، اولی ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی که بر اساس آن ۶ماه حبس در انتظار مزاحمان تلفنی است. مخابرات هم بر مبنای مقررات ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تاسیس شرکت مخابرات، می‌تواند یک هفته تلفن مزاحم را قطع کند. تکرار این اتفاق برای سومین بار، می‌تواند به جمع‌آوری دائم خط تلفن مشترک منجر شود.
نکته‌ای که معاون فنی و عملیات اورژانس استان تهران هم آن را تایید می‌کند و در پاسخ به این سؤال که چه موانعی برای کنترل مزاحمان تلفنی اورژانس وجود دارد، می‌گوید: در قوانین برای مزاحمت‌ها، مجازات‌هایی که در نظر گرفته شده، بازدارندگی ندارد و مساله اصلی اینجاست که تفاوتی میان فردی که برای دستگاه‌های امدادی مزاحمت ایجاد می‌کند با کسی که این شرایط را برای مغازه، فروشگاه یا یک خانه رقم می‌زند، وجود ندارد. در قوانین باید جرائم شدیدتر و بازدارنده‌تری برای آزار و اذیت و تماس‌های مزاحم با دستگاه‌های امدادی در نظر گرفته شود.
فراهانی البته از پیگیری سازمان اورژانس در این باره خبر می‌دهد و تاکید می‌کند: ماموریت دستگاه‌های امدادی و خدمات‌رسان به ثانیه و دقایق متصل است و امیدواریم با تصویب قانون در مجلس، مجازات‌ها و جرائم سختگیرانه‌تری برای این مزاحمان، در نظر گرفته شود. فردی که مزاحم می‌شود اگر بداند که با جریمه سنگین مواجه خواهد شد، قطعا جرئت چنین کاری را به خود نخواهد داد.
فقط برای این افراد پرونده تشکیل می‌شود
فراهانی درباره این‌که برای کدام مزاحمت‌ها پیگیری‌های قانونی انجام می‌شود، می‌گوید: مانعی برای پیگیری مزاحمت‌ها نداریم، اما فقط شماره‌های مزاحم پرتکرار استخراج و از سوی دفتر حقوقی درباره آنها شکوائیه تنظیم می‌شود. حوزه قضایی هم همکاری خوبی با ما دارد و پس رسیدگی‌های لازم در این باره حکم صادر می‌کند.
برخی تماس‌ها با اورژانس منجر به اعزام نیروهای امدادی و آمبولانس است و در نهایت مشخص می‌شود که ماموریت ناشی از مزاحمت بوده. در چنین شرایطی ممکن است فرد دیگری از دریافت خدمات محروم شود. فراهانی در پاسخ به این سؤال که درباره چنین تماس‌هایی آیا سختگیری بیشتری برای ردیابی و شناسایی مزاحمان نباید صورت بگیرد، بیان می‌کند: ما به طور متوسط روزانه ۷۰۰ تا ۷۵۰ تماس مزاحم داریم و اگر بخواهیم همه آنها را به دلیل یکبار تماس مزاحم به دستگاه قضایی ارجاع دهیم سیل عظیمی از پرونده‌ها تشکیل خواهد شد و روند رسیدگی به آنها را مختل می‌کند. به همین دلیل قدم اول پرتکرارهاست و مزاحمت‌هایی که به دفعات زیاد تکرار می‌شود. در گام‌های بعدی درباره سایر مزاحمت‌ها هم تصمیماتی گرفته خواهد شد تا کاهش پیدا کند.
باید کار فرهنگی انجام شود
معاون فنی و عملیات اورژانس استان تهران بر ضرورت ارتقای فرهنگی تاکید می‌کند و می‌گوید: درباره آسیب‌های مزاحمان تلفنی اورژانس رسانه‌ها به خوبی کار می‌کنند اما لازم است که دیگر دستگاه‌های متولی در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی هم به این مساله ورود کنند تا منجر به ارتقای فرهنگ شود. یکی از این نهادها، وزارت آموزش و پرورش است که می‌تواند اهمیت و ارزش کارهای امدادی را از همان سنین پایین در مهدهای کودک و مدارس آموزش دهد. کودکانی که چنین آموزش‌هایی می‌بینند و به ارزش این خدمات آگاه شود یا بداند که این قبیل کارها چه جرائمی برای او به دنبال دارد قطعا در زمره مزاحمان تلفنی قرار نمی‌گیرند.
مزاحمان در محیط شرایط سخت را درک می‌کنند
چندی پیش یک جریمه متفاوت برای ۲مزاحم اورژانس در نظر گرفته شد، شستشوی آمبولانس. بر اساس اعلام اورژانس تهران این دو نفر ۱۳ بار با اورژانس تماس گرفته بودند و در تماس‌هایشان به دروغ می‌گفتند که بیمار دارند، آدرس غلط به اپراتور اورژانس می‌دادند، خواستگاری می‌کردند و یا لیست خرید ارائه می‌کردند. رفته‌رفته این تماس‌ها باعث اختلال در ارائه خدمات‌رسانی و در نهایت منجر به تشکیل پرونده برای آنها شد.
فراهانی درباره این که چنین جرائم اجتماعی چقدر می‌تواند در کاهش مزاحمت‌ها اثر داشته باشد، بیان می‌کند: با هماهنگی مسئولان دستگاه قضا مجازات مزاحمان اورژانس به سمت دادن خدمات اجتماعی رفته است. این جریمه هم به ابتکار حوزه قضایی صورت گرفت و بسیار خوب بود. البته انتظار نداریم که چنین جرائمی بازدارندگی قابل توجهی ایجاد کند اما از این نظر اهمیت دارد که فرد در محیط کار اورژانس قرار می‌گیرد و اهمیت و ضرورت دقایقی که این سیستم می‌تواند جان یک نفر را نجات دهد به چشم خود می‌بینند.
او تاکید می‌کند: این جرائم می‌تواند منجر به متنبه شدن مزاحمان شود و چیزی که ما مشاهده کردیم این بود که ۱۰۰درصد این افراد بعد از گذراندن این دوران ابراز ندامت می‌کنند. چون در همین بازه زمانی با امدادرسانی‌هایی مواجه می‌شوند که برای نجات یک فرد تصادفی، سکته قلبی یا مغزی و حتی مادر باردار و... صورت می‌گیرد و اهمیت و حساسیت کاری که نیروهای اورژانس انجام می‌دهند را به چشم می‌بیند.
بیشتر بخوانید
به خاطر ماموریت سرکاری، یک نفر فلج شد
با یک آهنگ جدید مزاحم اورژانس می‌شوند
آمار عجیب از مزاحمان تلفنی روی خط اورژانس
کدام استان ها بیشترین و کمترین مزاحمت های تلفنی را برای اورژانس دارند؟
مزاحمان در تعطیلات هم دست از سر اورژانس برنمی‌دارند
چرا شماره مزاحمان مسدود نمی‌شود؟
فراهانی با بیان این که بیشترین مزاحمت‌ها با اورژانس به شکل فوت‌کردن، اعلام آدرس اشتباه و ناسزا رقم می‌خورد، عنوان می‌کند: سال ۹۶ یک نفر به تنهایی ۱۷۰ بار برای سامانه ۱۱۵ ایجاد مزاحمت کرده بود. سال گذشته هم پرتکرارترین مزاحمت‌های تلفنی را شناسایی کردیم و حدود ۱۸ پرونده قضایی برای آنها تشکیل شده که در حال پیگیری است. پرونده قضایی برای تمامی مزاحم‌های تلفنی تشکیل و در ابتدا خطوط آنها مسدود و مالک خط فراخوان می‌شود اما اگر تعداد دفعات مزاحمت بسیار باشد مشمول جریمه و تعهد می‌شوند.
این مسئول درباره این که چرا شماره مزاحمان از سوی این سازمان مسدود نمی‌شود، عنوان می‌کند: ما می‌توانیم این کار را انجام دهیم اما استنباط ما این است که هیچ شماره‌ای نباید مسدود شود. چون ممکن است فرد مزاحم هم در یک بازه زمانی با مشکل یا حادثه مواجه شود و نباید راه ارتباطی او با اورژانس مسدود شود.
کشورهای سختگیر با مزاحمان اورژانس
آمریکا شاید شناخته‌شده‌ترین کشور درباره تماس‌های مزاحم باشد که گاهی منجر به عواقب جدی و مرگبار هم شده است. اما آنها مجازات‌های سنگینی هم برای این مساله در نظر گرفته‌اند، از جریمه‌های قابل توجه، زندان تا تشکیل پرونده توسط قربیانیان علیه مزاحمان.
در کانادا هم تماس‌های مزاحم به ویژه در شهرهای بزرگ‌تر بیشتر است اما گزارش نادرست به دستگاه‌های امدادی پنج سال زندان دارد. در آلمان جریمه متخلفان این حوزه جریمه نقدی و حبس است.
در استرالیا هم کمپین‌های فعالی برای آموزش عمومی درباره پیامدهای چنین تماس‌های مزاحمی وجود دارد.