همشهری - سعیده مرادی:کافی است در یک برنامه شمیران‌گردی، کوچه‌ها و خیابان‌های این محدوده را قدم بزنید تا بناهای تاریخی را از نزدیک ببینید.
کوشک احمدشاهی
کوشک احمدشاهی کوچک‌ترین کاخ مجموعه نیاوران است که بالغ بر ۸۰۰ مترمربع وسعت دارد. این کوشک آخرین بنایی است که در دوره قاجار ساخته شد.
کوشکی با سقف شیروانی و تزئینات آجری
کوشک احمدشاهی در ۲ طبقه بنا شده و سقف شیروانی و تزئینات آجری اصلی‌ترین مشخصه‌های معماری آن محسوب می‌شود. در سالن مرکزی در طبقه اول، یک حوض با سنگ مرمر وجود دارد که اتاقها دور آن قرار گرفته‌اند. در یکی از اتاقها عکس‌های احمدشاه و نامه نگاری‌های او به نمایش درآمده است. در سمت غرب سالن نیز اتاق مطالعه پهلوی اول قرار دارد. بین این دو اتاق ویترینی وجود دارد که مجموعه‌ای از فسیل‌ها و سنگ‌های ارزشمند را به نمایش می‌گذارد.
نشانی: میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: نیاوران
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: تجریش
امکانات: کافه رستوران، نیمکت، سرویس بهداشتی، آبسردکن، نمازخانه، فروشگاه صنایع دستی
کاخ نیاوران
کاخ نیاوران در شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. این کاخ سال ۱۳۳۷ به دستور پهلوی دوم ساخته شد.
ساده اما مدرن
کاخ نیاوران در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد، اما زمانی که دقیق‌تر به آن نگاه کنید متوجه طراحی مدرن آن می شوید. طراحی کاخ نیاوران ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است. این کاخ در ۹۰۰۰ مترمربع زمین بنا شده و دو طبقه و نیم دارد. در داخل این کاخ گچ‌بری و آینه‌کاری‌های زیبایی به چشم می‌خورد که هنر دست استادان چیره‌دست است. سقف کاخ متحرک بوده و در ساخت آن از آلومینیوم استفاده شد. کاخ نیاوران سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تجمل در خانه درباری
در طبقه اول کاخ سرسرای بزرگی وجود دارد. در این سرسرا اشیای گرانقیمتی دیده می‌شود که از کشورهای مختلف به این ساختمان آورده شده‌اند. در این طبقه همچنین اتاق پذیرایی، اتاق غذاخوری، اتاق نشیمن و یک سینمای اختصاصی به مساحت ۴۰۰ متر مربع وجود دارد. در ضلع شمالی کاخ نیاوران و درست روبه‌روی اتاق پذیرایی تالار آبی قابل بازدید است که دیوارها و پرده‌های آن به رنگ آبی تزئین شده‌اند. بعد از طبقه اول به نیم طبقه‌ای خواهید رسید که در میان دو طبقه واقع شده و از نظر وسعت نصف آنهاست. در این بخش تعدادی اتاق خواب و اتاق کار قرار گرفته‌اند. طبقه آخر کاخ نیز به اتاقها و فضای خصوصی اعضای خانواده پهلوی اختصاص دارد. اتاق‌های این بخش با سرسراهایی به هم متصل شده‌اند و در آنها اشیاء مختلفی برای بازدید قرار داده شده‌اند. طراحی کلی و اجرای دکوراسیون و مبلمان داخلی کاخ نیاوران توسط یک گروه فرانسوی انجام شد. این گروه سعی کرده‌اند در بخش‌های مختلف ساختمان از رنگ‌های متناسب برای کف و پرده‌ها استفاده کرده و گوشه گوشه کاخ را با فرش‌های نفیس ایرانی و ظروف و اشیای ارزشمند تزئین کنند. ظروف پذیرایی در این سالن به سده ۱۹ فرانسه تعلق دارند و فرش‌های ایرانی در این کاخ توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند.
نشانی: میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه تاریخی فرهنگی نیاوران