به گزارش همشهری آنلاین، یکی از طلایی‌ترین عبارات شهید مطهری در کتاب حماسه حسینی این جمله است: «اگر اشکی که ما برای او (امام حسین علیه‌السلام) میریزیم، در مسیر هماهنگی روح ما باشد، روح ما پرواز کوچکی با روح حسینی بکند، ذرهای از همت او، ذرهای از غیرت او، ذرهای از حریت او، ذرهای از ایمان او، ذرهای از تقوای او، ذرهای از توحید او در ما بتابد و چنین اشکی از چشم ما جاری شود، آن اشک هرچه دلتان بخواهد قیمت دارد. اگر گفتند به اندازه یک بال مگسش هم یک دنیا ارزش دارد، باور کنید.» این تعبیر که در پاسخ به برخی شبهات عنوان شد، بیان‌کننده یک اصل و معیار است. اگر بخواهیم اقدام و مناسک حسینی خود را در بوته نقد بگذاریم، با این معیار ـ یعنی حسینی شدن و شبیه حسین شدن ـ می‌توان سلامت و کمال آن را مورد بررسی قرار داد.
اداره پژوهش همشهری در نظرسنجی اخیر خود، نگرش زائران اربعین را در زمینه دست‌آوردهای این سفر سنجیده است. پیش از بررسی نتیجه جالبِ توجه این نظرسنجی، لازم است معنای واژه نگرش را در این پروژه مرور کنیم. با وجود تعاریف بسیار و متنوع این واژه، در این‌جا تعریف آن از دیدگاه روانشناسی اجتماعی به معنای (روش نسبتاً ثابت در فکر، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه‌ها، و موضوعات اجتماعی) مدنظر است؛ در این معنا، نگرش واجد سه ساحت و مؤلفه می‌شود: شناخت و باور، گرایش و احساس و تمایلات رفتاری؛ بنابراین وقتی صحبت از نگرش و یا تغییر آن می‌شود، باید هر سه مؤلفه را سنجید و از نظر گذراند.
حال برگردیم به نتایج نظرسنجی. بررسی نگرش زائران اربعین حسینی نشان می‌دهد، مناسک پیاده‌روی اربعین حسینی، از همان ویژگی مطرح‌شده توسط شهید مطهری به صورت تمام و کمال برخوردار است و بیش از هر برنامه و مراسمی توانسته است، در ایجاد تجربه زیست حسینی و تجلی مؤلفه‌های نگرشی حسینی اثرگذار باشد. در این نتایج که ناظر به هر سه سطح صورت گرفته است، درصد بسیار بالایی از مخاطبان پس از بازگشت از این مراسم، تلقی ارتقای مؤلفه‌های یادشده را به صورت معناداری نشان می‌دهند؛ به بیانی دیگر، زائران اربعین پس از بازگشت از این سفر معنوی، در ابعاد مختلف خود را نزدیک‌تر به ویژگی‌های حسین بن علی‌علیه‌السلام می‌دانند.
این نظرسنجی که تفصیل آن ارائه خواهد شد، از سه بخش تشکیل شده بود، بخش اول به انگیزه‌شناسی و چرایی حضور در این مراسم اشاره داشت که غالباً شرکت در همایش ملیونی شیعیان و استفاده معنوی را مورد تأیید قرار دادند. بخش دوم به مؤلفه‌های سبک زندگی حسینی پرداخت که ساحت‌های مختلف شناختی، گرایشی و رفتاری را موردنظر قرار داده بود و بخش سوم به هدف‌شناسی و تطبیق زمانی واقعه کربلا اشاره دارد. پاسخ‌های این بخش نیز شگفت‌انگیز است که اکثریت مخاطبان نظرسنجی اعلام کردند در صورت فراهم شدن شرایط، پس از شرکت در مراسم اربعین حسینی، برای حرکت به سمت قدس شریف برای یاری مردم مظلوم فلسطین آمادگی دارند و این نشان از درک صحیح آن‌ها از صحنه کربلای امروز که شاهد یک عاشورای تمام عیار است، دارد.
سید حیدر هاشمی