همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: تعداد مناسبت‌های مذهبی که همراه با جشن و سرور شیعیان است، کم نیست اما در میان این روزهای عزیز و مقدس، نهم ربیع‌الاول آغاز امامت امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و نویدبخش حکومت عدل جهانی موعود و بشارت‌دهنده جامعه زیبای معنوی است. آرمان‌شهر الهی که با تولد و به امامت رسیدن امام مهدی عجل‌الله تعالی فرجه الشریف وارد فاز عملیاتی شده است. غیبت آن حضرت به معنای انقطاع و دوردست بودن این جامعه نیست؛ بلکه به این معنا است که بشر باید خود را آماده کند. به همین دلیل است که هر سال این روز را گرامی می‌داریم؛ روز شکرانه ولایت و نعمت بزرگ الهی که در مساجد و محافل مذهبی ویژه‌نامه‌هایی به همین مناسبت برگزار می‌شود. درباره جایگاه و ویژگی‌های روز مبارک ۹ ربیع با حجت‌الاسلام خدامراد سلیمان، پژوهشگر و نویسنده حوزه مهدویت گفت و گو کرده‌ایم. او معتقد است: «انقلاب اسلامی امتداد ناگریز حرکت به سوی کمال در زمان غیبت است.» مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانیم.
- مسئله بیعت چه جایگاهی در تاریخ اسلام و آموزه های مهدویت دارد و برای انسان امروزی این مفهوم به چه شکلی بازاندیشی می شود؟
بیعت و جایگاه بیعت در آموزه های مهدویت جایگاه ویژه ای است؛ اینکه انسانی خود را خودش را نسبت به حضرت حجت(عج) متعهد بداند و خودش را ملزم به انجام مسئولیت هایی بداند. البته بیعت در دوره های گذشته و حتی قبل از اسلام تحت عناوین مختلف وجود داشته است. انسان‌هایی با حکمرانان، حاکمان و حکومت ها بیعت می کردند. بیعت می بستند که در حمایت از آن حاکمیت و حکمران مسئولیت هایی را به دوش بگیرند. حضورهایی پیدا کنند در جاهایی که نیاز هست نقش ایفا کنند. مشخصا بیعت در دوره اسلامی ویژگی های خاص خود را دارد. در دوران پیامبر اسلام هم مسلمانان در مواردی با آن حضرت بیعت کردند که در موارد لازم حضور پیدا کنند؛ در جنگها، در حمایت از حکومت اسلامی، در دفاع از حریم حاکمیت اسلامی با تمام وجود بایستند. این بیعت در دوران غیبت به نوعی متفاوت شده و به لحاظ اینکه حضور ظاهری امام معصوم را نداریم، این بیعت شاید حساس‌تر و مهم‌تر شده است. حالا چگونگی این بیعت متفاوت است.
- اگر بخواهیم از مصداق های بارز بیعت در زندگی روزمره مثالی بزنیم، شما به کدام یک از این مصداق‌ها اشاره می کنید؟
یکی از مصادیق این بیعت برای ما در دعای عهدی که توصیه شده در صبحها بخوانیم مطرح می شود. مفاد و مضامین این بیعت‌نامه حائز اهمیت است. در دوران ما که الان دوران غیبت و انشاالله در آستانه ظهور است، این بیعت را تحت عناوین مختلف از جمله دعای عهد مطرح می‌کنیم. البته این بیعت‌نامه‌ای که ما با حضرت حجت(عج) در این روزها و روزهای عمرمان مطرح می‌کنیم، الزامات و مسئولیت‌هایی را به گردن ما می‌آورد و آن عبارت است از دفاع مستمر و تمام عیار از اهداف و آرمان‌هایی که وجود مقدس حضرت حجت(عج) قرار است آنها را بر کل کره زمین عملیاتی کند. یعنی صِرف اینکه من با حضرت بیعت می کنم و پیمان می بندم کفایت نمی کند. قطعا این بیعت و پیمانی که ما با حضرت می بندیم بایستی در کارها، رفتار و حمایت‌کردن‌های ما از اهداف حضرت حجت(عج) بروز و ظهور داشته باشد. بنابر این، الزامات بیعت ما با حضرت مهدی(عج) حائز اهمیت است.
- در خصوص تبیین فلسفه، شرایط و الزامات بیعت با امام زمان عج و بیان برخی مصادیق عملی و به روز همانند موضوع حمایت از فلسطین و غزه که از مظاهر بیعت عملی با امام زمان عج در عصر حاضر هست، شما چه نظری دارید؟
یکی از اهداف ویژه حضرت حجت(عج)، دفاع از مظلوم، سرکوب ظالم و نابود کردن ستم بر کل کره زمین است. خب، اگر ما بیعت می بندیم با چنین امامی که قرار است چنین هدفی را دنبال کند، باید در زندگی خودمان نسبت به آن توجه داشته باشیم. نمی‌شود با امام بیعت کنیم و پیمان ببندیم که هدف اصلی ایشان مبارزه با ستمگر است اما امروز در زندگی خودمان هیچ عکس‌العملی درباره ستم‌هایی که به انسان می‌شود نداشته باشیم. یکی از مصداق بارز بالاترین ظلم به بشریت، امروز رژیم غاصب صهیونیستی است که روزانه انسان‌های فراوانی از کودک و زن و پیر و جوان و کلا مظلومان را به خاک و خون می کشد. خب اگر ما بیعت می بندیم با امام که قرار است بیاید با امثال این جرثومه‌های فساد در روزی زمین مبارزه کند و آنها را از بین ببرد، باید امروز در مواجه با این موضوع واکنش نشان دهیم. حالا یک وقتی امکان حضور در جبهه مواجه با ستم هست، آن موقع انسان حضور پیدا می کند اما اگر امکان حضور فیزیکی در آن شرایط نیست، به هر نحوه ممکن و با هر وسیله و ابزاری که می شود در برابر این ستم و ستمگر بایستی باید کاری انجام داد. امروزه فضای مجازی دست مواجه با ستمگران را باز گذاشته است. با استفاده از ابزار رسانه برای اعلان مظلومیت انسان‌های مظلوم می‌توان اقدام کرد. متاسفانه بسیاری از مسلمانان نسبت به این مسئله هیچ‌گونه احساس تعهدی نمی‌کنند در حالی که برای ما مسلمانان یک واجب قطعی و شرعی است که واکنش نشان بدهیم.
- طبعا رسیدن به اهداف متعالی از جمله حکمرانی مهدوی، به پیش‌زمینه‌هایی هم نیاز دارد، در این خصوص، چه مواردی برجسته است؟
یکی از نمودهای آمادگی برای فراهم کردن زمینه‌ها برای رسیدن به اهداف، اقتدار است. ما مأمور و موظف هستیم در زندگی دینی خودمان تمام امکانات و شرایط خودمان را فراهم کنیم بلکه بتوانیم در برابر دشمنان با اقتدار بایستیم. الحمدولله در پرتو هدایت‌های امامین انقلاب اسلامی و تلاش های شهیدانی که در این مسیر به اقتدار کشور یاری رساندند، ما شاهد یک نظام مقتدری هستیم که هیچ یک از سردمداران کفر و استکبار لحظه‌ای به خودشان اجازه نمی دهند فکر کنند که به ایران حمله کنند. الحمدولله در پرتو رشادت سرداران بزرگ امروز شاهد این اقتدار هستیم که نیروهای نظامی و انتظامی ما خودشان را نسبت به حضرت مهدی(عج) متعهد می‌دانند.
- موضوع برجسته سازی و بازخوانی مراسم حضور نظامیان و فرماندهان ارشد کشور در قالب مراسم صبحگاه «عهد سربازی» برای بیعت با امام زمان عج درآستان مقدس مسجد جمکران به عنوان یکی از بالاترین و برجسته ترین نمادهای بیعت با امام زمان عج در جمهوری اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بله، یکی از نمودهای زیبایی که این روزها شاهد آن هستیم، پیمان‌نامه ای است که نیروهای نظامی و فرماندهان و فراماندهان ارشد ما به همین مناسبت ۹ ربیع گرد هم جمع می شوند و تجدید پیمان می کنند با حضرت مهدی(عج). این مسئله از زیبایی های عالی ترین مصداق بیعت با حضرت حجت(عج) است. اینها با تمام وجود عرض می کنند ای حجت الهی اگر شما ظهور کنید، شما اذن ظهور پیدا کنید، ما در رکاب شما با تمام وجود شما را یاری خواهیم کرد. درود می فرستیم به روح و روان بلند همه شهیدان به ویژه سردار شهید سلیمانی که می توان گفت مصداق بارز یاری حضرت حجت (عج) در این دوران هست.
- به نظر شما، تبیین و تبلیغ لزوم و شرایط بیعت خانوادگی با امام عصر عج با محوریت نقش مادر در روز نهم ربیع، چه نقشی در تبیین فرهنگ مهدویت در جامعه دارد؟
در کنار نیررهای نظامی که عنصر کلیدی در ظهور و قیام حضرت حجت (عج) به شمار می آیند، از نقش خانواده ها هم نباید غفلت کرد. قطعا پدرها، مادرها و هسته خانواده در پیوند و بیعت با حضرت حجت (عج) نقش ویژه ای دارند. متاسفانه امروز جهان غرب با نادرست‌اندیشی‌هایی که در دوره های گذشته انجام داده‌اند، آسیب های فراوانی به اقتدا و اهمیت خانواده زده اند. الحمدولله آموزه های اسلامی نسبت به خانواده تأکیدهای فراوانی دارد. نقش خانواده در هدایت‌گری برای انسان، نقش بی‌بدیلی است و ما می توانیم این بحث بیعت خانوادگی با حضرت حجت (عج) را با مرکزیت پدر و مادر ترویج بدهیم. چقدر زیباست که در این روز مبارک خانواده ها در یک مراسم جشن‌گونه‌ای خودشان را با حضرت حجت (عج) و اهداف ایشان آشناتر کنند و با خودشان عهد کنند که با اهداف حضرت مهدی(عج) و قیام جهانی آن حضرت همسو هستند. فراموش نکنیم که ما امروزه در پرتو انقلاب اسلامی می توانیم به راحتی و روشنی از آموزه های مکتب اهل‌بیت(ع) سخن بگوییم.
- انقلاب اسلامی به عنوان یکی از بسترهای حمکرانی مهدوی چه شرایطی را برای تسهیل در این زمینه فراهم کرده است؟
انقلاب اسلامی امتداد ناگریز حرکت به سمت کمال در زمان غیبت حجت الهی است. در این دوران شاهد این هستیم که زمینه ها و بسترهای این پیمان بندی با حضرت حجت (عج) فراهم شده است. اما خب، این مطلوب نیست، این صددرصد آن چیزی نیست که بایستی ما به آن رسیده باشیم. ما امروز بایستی تمام آن چه را که به عنوان اهداف قیام جهانی حضرت حجت(ع) در آموزه های اسلامی آمده را در زندگی خودمان ساری و جاری کنیم. نمی شود بگوییم ما منتظر امام هستیم که برپا کننده عدل و قسط است، اما در زندگی خودمان اهتمام به عدل و قسط نداشته باشیم. بنابر این، ما می توانیم از بستری که به واسطه انقلاب اسلامی فراهم شده در این که ما خودمان را همسو و هم‌پیمان کنیم با حضرت حجت (عج)، بایستی نهایت بهره را ببریم.
- به نظر ما در سیستم آموزش رسمی کشور به حد لازم به مسئله مهدویت و جایگاه آن در حکمرانی مهدوی پرداخته شده است؟
ما می توانیم امروز به عنوان یک حکمرانی متعالی و حکمرانی مهدوی را مطرح کنیم. متاسفانه ما آن گونه که باید و شاید به بحث مهدویت نپرداختیم یا کمتر پرداختیم. جای بسی تاسف است که ما در سیستم آموزشی رسمی خودمان چندان جایگاهی برای مهدویت قائل نشدیم. اگر کسی مدعی است می تواند دلیل بیاورد. ما درطول دوران دانش آموزی آموزش پرورش آن گونه که باید و شاید به مسئله مهدویت نپرداخته ایم. در دوره های مختلف دانشگاهی به بحث مهدویت نپرداختیم یا آن گونه که شایسته است و باید باشد نپرداختیم. امید هست که در این زمینه ما در رابطه با این وظیفه و مسئولیتی که گردن همه ما هست، یک اهتمام بیشتری داشته باشیم. قطعا امروز مسئله حکمرانی مسئله مهمی است. تبیین حمکرانی متعالی و مهدوی می تواند امروز چشم‌انداز روشنی را فرا روی ما برای ادامه استمرار نظام مقدس اسلامی قرار بدهد. در این میان، نقش نخبگان و فرهیختگان در این زمینه نقش بسیار کلیدی و اساسی هست و بایستی آنها بیش از گذشته وارد میدان شوند و با تبیین هایی که انجام می دهند، نیازها را برجسته کنند وکسانی که متولی و مسئول این امور هستند را نسبت به مسئولیت خودشان حساس کنند. چه زیباست در متون درسی‌مان، در کنار همه درس هایی که دارد مطرح می شود که بسیاری از آنها هم لازم و واجب است، مسئله حضرت حجت (عج)، حمکرانی متعالی، حکمرانی مهدوی و مانند این ها را ما یک تبیین های جدی داشته باشیم.