و به‌گفته مهندس کریمیان، شهردار این منطقه، قرار است جمعیت ساکنان آن از 350هزار نفر بیشتر نشود. در طرح تفصیلی این منطقه، 84درصد از سطح منطقه به‌عنوان سطوح خدماتی، گردشگری، رفاهی و آموزشی لحاظ شدهاست. بر‌همین‌اساس بزرگ‌ترین مجموعه گردشگری در ارتفاعات لتمال کن تا پایان سال در غربی‌ترین نقطه تهران به بهره‌برداری می‌رسد. در گزارش این صفحه همشهری‌مسافر به جزییات این طرح پرداخته‌ایم.
اولین تصوری که بعد از شنیدن خبر ساخت یک‌مجموعه گردشگری در دل طبیعت به ذهن هردوستدار طبیعت می‌رسد، احتمال تخریب اکوسیستم طبیعی و به‌جا گذاشتن رد‌پای انسانی است.اما شاید باورتان نشود؛ در این مجموعه بزرگ گردشگری که به‌مساحت 100هکتار در دل دامنه‌های غربی رشته‌کوه البرز و مکانی معروف به لتمال‌کن ساخته می‌شود، قرار نیست هیچ آسیبی به محیط‌زیست وارد شود.
مهندس کریمیان، شهردار منطقه22 این قول را به دوستداران محیط‌زیست می‌دهد که حتی یک‌قطره آسفالت هم در این مجموعه ریخته نشود: «این مجموعه یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های گردشگری شهر تهران در ارتفاعات البرز است که تا پایان فاز نخست دو‌برکه آب، دو‌آبشار، باغ‌های پله‌ای و آبشارهای آن، پیست دوچرخه‌سواری به‌طول یک‌و‌نیم‌کیلومتر، محدوده بازی کودکان شامل دریاچه، انواع زمین‌های بازی، محدوده آشنایی خانواده‌ها با حیوانات اهلی و ماهی‌ها، زمین اسکیت، مسیر کالسکه‌سواری، دو پارکینگ به ظرفیت مجموعاً 500خودرو، سرویس‌های‌بهداشتی، نمازخانه و دفتر مدیریت مجموعه احداث خواهد‌شد.
مسیرهای پروژه آبشار البرز به‌صورت طبیعی طراحی شده و ورود وسایل نقلیه به داخل آن ممنوع است. ما با فراهم کردن کمترین شیب در مسیر، امکان دسترسی خانواده‌ها به ویژه سالمندان را به ارتفاع 1520متری و بیش از آن فراهم کرده‌ایم. پروژه آبشار البرز از سوی شرکت پیمانکار در مساحت 100هکتار اجرا خواهد‌شد و پیش‌بینی می‌شود فاز نخست آن با اعتبار 4میلیارد تومان تا پایان سال88 به بهره‌برداری برسد.
فاز دوم پروژه لتمال‌کن شامل باغ گیاهان و درختان کویری، باغ گیاهان ناحیه گرم و مرطوب و باغ سرپوشیده گیاهان گلخانه‌ای به ارتفاع حدود 15متر است که کف برکه‌ای، ریزش آب، استخر ماهی با صخره سنگی و درختان بزرگ در این باغ‌ها واقع شده است». در این پروژه حتی پارکینگ‌ها هم آسفالت نمی‌شوند و به شیوه خاصی که مهندس سمنانی، مدیر و طراح پروژه برنامه‌ریزی کرده است، با خاک کوبیده‌‌شده آماده می‌شود.
به‌گفته مهندس سمنانی این پروژه در راستای احیای کوهستان است، نه تخریب آن: «وقتی مردم به محیط کوهستان می‌آیند، انتظار ندارند روی آسفالت کوه‌پیمایی کنند. به‌همین‌دلیل نه مسیر باغ‌راه‌ها و نه مسیر دوچرخه‌سواری و حتی پارکینگ خودروها آسفالت نمی‌شود و از مصالح ساختمانی بسیار سبک برای سرویس‌های بهداشتی در آن استفاده می‌شود. حتی رستوران‌های تعبیه‌شده هم کاملاً چوبی و سنگی هستند و همه‌چیز شکل طبیعی خود را حفظ خواهد کرد».
استفاده از باتری خورشیدی
یکی از مظاهر طبیعی بودن طرح مجموعه بزرگ گردشگری غرب تهران، استفاده از باتری‌های خورشیدی برای روشنایی باغ‌راه‌هاست. مهندس برات‌چی، مدیر ناظر این پروژه و طراح فضای سبز آن در این باره به همشهری‌مسافر می‌گوید: «روشنایی این مجموعه به‌وسیله سیستم سولار انجام می‌شود. به این صورت که در طول روز باتری‌ها نور خورشید را ذخیره می‌کنند تا در طول شب روشنایی پارک تامین شود.
تلاش ما این است که حتی برای روشنایی رستوران‌ها هم از همین سیستم استفاده کنیم تا نیازی به کابل‌کشی در مجموعه نباشد». به گفته مهندس سلیمانی، مدیر پروژه، هدف از طراحی این مجموعه بازگرداندن خانواده‌ها به دل طبیعت است. بنابراین از ارتفاع 1400متری تا ارتفاع 1520متری، شیب مسیر به گونه‌ای طراحی شده که حتی افراد سالخورده هم می‌توانند در آن راه بروند:
«دسترسی این ارتفاعات از طریق 35متری آزادراه شهید‌همت امکان‌پذیر است. بعد از ضلع شمالی شهرک شهید امید دژبان، یک دسترسی برای شهروندان ایجاد می‌شود که از طریق آن می‌توانند وارد این مجموعه شده، خودروهای خود را پارک کنند و در مسیر باغ‌راه‌ها تا ارتفاع 1520متری پیاده‌روی داشتهباشند».
سرویس بهداشتی، مستتر در طبیعت!
احتمالاً از دیدن امکانات سرویس‌های بهداشتی این مجموعه شگفت‌زده خواهید‌شد! به گفته طراح این پروژه، سرویس‌های بهداشتی طوری طراحی شده‌اند که با طبیعت هماهنگ هستند: «استفاده از سنگ‌های طبیعی در سرویس‌های بهداشتی و هم‌چنین استتار آن به‌وسیله گلها و گیاهان باعث می‌شود از دور، نمای هیچ ساختمانی دیده نشود و شما وقتی نزدیک می‌شوید، می‌توانید درهای ورودی آن را ببینید.
هدف از این طراحی، حفظ شکل طبیعی محیط است، به‌طوری که هیچ ساختمانی در آن خودنمایی نکند. درحالی‌که داخل ساختمان‌ها خدمات لازم را ارایه می‌دهند، باید از نمای بیرون قسمتی از طبیعت دیده شود». مهندس شیخانیان، مشاور ارشد شهردار منطقه22 معتقد است با اجرای این طرح وضعیت کوهستان تا حدی به اقلیم گذشته خود نزدیک می‌شود:
«شهرداری در نظر دارد تمام ارتفاعات شمال‌غرب تهران را از رودخانه کن تا وردآورد، به یک قطب گردشگری تبدیل کند. برای این منظور، مهم‌ترین نکته‌ای که وجود دارد محافظت از طبیعت و حفظ بافت طبیعی آن است. به‌طوری که نه‌تنها هیچ آسیبی به آن وارد نشود، بلکه با آبیاری به اندازه، مقداری از خشکی اقلیم آن هم کاسته شود».
برکه اول؛ درست کنار پارکینگ
از آن‌جایی که این مجموعه برای همه اقشار و سنین طراحی می‌شود، دو‌برکه هر کدام به‌مساحت 2هزار مترمربع یکی در پایین‌ترین محل دسترسی یعنی درست بعد از پارکینگ و دیگری در بالاترین ارتفاع ساخته خواهد‌شد.به گفته مهندس سلیمانی، مدیر این پروژه، برای هر کدام از این برکه‌ها آبشاری به ارتفاع تقریبی 8متر هم طراحی شدهاست:
«این آبشارها به‌صورت صخره‌ای ساخته می‌شوند تا بیشتر طبیعی به‌نظر برسند. دریاچه پایینی تمام امکانات دریاچه بالا را دارد و عمق هر دوی آن‌ها نهایتاً 50سانتی‌متر در‌نظر گرفته شدهاست تا کمترین خطر را برای خانواده‌ها و فرزندان‌شان به‌همراه داشته‌باشد». به‌گفته مهندس برات‌چی، آب خام سد کرج هم که برای حفاری تونل تهران‌شمال استفاده می‌شود، سرریزی دارد که از آن برای پرکردن برکه‌های این مجموعه گردشگری استفاده می‌شود:
«ما برای ایجاد آبشارهای مصنوعی باید آب را تا ارتفاع 1520متر پمپاژ کنیم. به‌همین‌منظور حوضچه‌های رسوب‌گیر و آرام‌کننده‌ای تعبیه کرده‌ایم که آب سرریز از تصفیه‌خانه شماره6 را جمع‌آوری می‌کند. این آب برای آبیاری فضای سبز مجموعه هم استفاده می‌شود».
5هکتار باغ پله‌ای
یکی از جاذبه‌های این مجموعه گردشگری وجود 5هکتار باغ‌های پله است که از میان آن‌ها آبشارهای کوچک به سمت پایین سرازیر می‌شود و در تابستان هم هوای منطقه را خنک می‌کند. مهندس سلیمانی در این باره به همشهری‌مسافر می‌گوید: «بیش از 30قطعه باغ پله‌ای در 7طبقه احداث می‌شود که در آن‌ها آلاچیق‌های متفاوتی با استفاده از سنگ‌و‌چوب ساخته خواهد‌شد.
آب برکه بالایی در میان باغ‌راه‌های آن جاری خواهد‌بود. این کار جلوه‌ای متفاوت به مجموعه می بخشد». مهندس برات‌چی، طراح فضای سبز این پروژه درباره انواع گونه‌های گیاهی کاشته‌شده در این باغ‌ها می‌گوید: «با توجه به نوع اقلیم رشته‌کوه البرز سعی شده است از گونه‌های سازگار با ارتفاع و آب‌و‌هوای منطقه استفاده شود.
این درختان باید در برابر سرما، کم‌آبی و خاک سفت منطقه مقاوم باشند. انواع درختان میوه، داغداغان، بنه، زالزالک، بید و زرشک زینتی از جمله این گونه‌هاست. البته سن درختانی که در مجموعه بزرگ گردشگری غرب تهران کاشته می‌شود، قطعاً بالای 6سال خواهد‌بود تا در زمان افتتاح طرح هم جلوه زیبایی داشتهباشند».
پیست دوچرخه‌سواری و زمین بازی کودکان
یک پیست دوچرخه‌سواری به‌طول 1400متر در این محوطه طراحی شده که ورودی جداگانه خواهد داشت. مهندس سلیمانی وجود آلاچیق‌های چوبی در کنار این پیست را امکانی برای استقرار خانواده‌ها در کنار دوچرخه‌سواران می‌داند: «این پیست با شیب استانداردی در ارتفاع حرکت می‌کند و به صورت یک‌طرفه طراحی شده تا امکان برخورد دوچرخه‌سواران با یکدیگر به‌حداقل برسد.
هم‌چنین در کنار این پیست آلاچیق‌هایی وجود دارد که از کنار آن‌ها آبریز‌های صخره‌ای عبور می‌کند. عرض مسیر حدود 2متر‌و20سانتی‌متر است و انواع درختان توت و سردسیری هم در مسیر وجود خواهد‌داشت». یک زمین بازی مخصوص کودکان هم به‌صورت محصور طراحی شده است که یک‌زمین اسکیت و 2زمین بازی مخصوص کودکان 3تا6سال و 6تا12سال دارد:
«در این محوطه تندیس‌هایی برای کودکان در کنار زمین‌های بازی وجود خواهد داشت تا علاوه‌بر پر کردن اوقات فراغت خلاقیت آن‌ها را نیز بالا ببرد. فرم وسایل بازی کودکان هم متفاوت از وسایل بازی عادی پارک‌ها خواهد‌بود و از پستی‌بلندی‌های زمین برای طراحی آن‌ها استفاده خواهد‌شد. هم‌چنین یک آمفی‌تئاتر کوچک و سرویس بهداشتی مخصوص کودکان هم در این محوطه طراحی شده است».
رستوران‌های ارگانیک!
می‌توانید غذاخوردن روی آب را تصور کنید؟ در رستوران‌های طراحی‌شده محل‌هایی برای پذیرایی روی آب برکه در‌نظر گرفته شدهاست. این مجموعه در فاز اول 2رستوران دارد؛ یکی در کنار برکه پایینی و دیگری در کنار برکه بالایی که مشرف به ورزشگاه آزادی بوده و امکان پذیرایی در فضای سرپوشیده را هم دارد. مهندس سلیمانی، استفاده از سنگ‌های طبیعی در داخل رستوران و آبریزهایی در فضای سرپوشیده آن را گامی برای هرچه طبیعی‌تر جلوه دادن محیط رستوران‌ها می‌داند:
«کل مجموعه رستوران‌های متفاوت از رستوران‌های شهری خواهد‌بود. در بخش‌های مختلف این رستوران‌ها غذاهای سنتی مختلف و یا سرویس‌های پذیرایی سبک عرضه می‌شود». یک مسیر کالسکه‌رو هم در این پروژه طراحی شده که در صورت اتصال بخش غربی و شرقی لتمال‌کن شهروندان می‌توانند به‌مدت یک‌ساعت در این مجموعه کالسکه سواری کنند. به گفته مهندس شیخانیان‌پور برای انجام این کار باید معارضان پروژه رفع شوند:
«مجموعه گردشگری تعریف‌شده در قسمت غربی لتمال‌کن است که در‌حال‌حاضر در قسمت شرقی آن‌هم یک مجموعه تفریحی دیگر وجود دارد. اما بخش مرکزی آن معارضی دارد که اگر رفع شود می‌توانیم این دو قسمت را با استفاده از مسیر کالسکه‌رو به همدیگر متصل کنیم».
فاز دوم: 3گلخانه 3500متر‌مربعی
تمام این مجموعه به‌گفته مهندس کریمیان، شهردار منطقه22 تا پایان سال‌جاری به بهره‌برداری می‌رسد. اما فاز دومی هم در کار است(!): «3گلخانه سرپوشیده مخصوص گیاهان مناطق مختلف جهان در ارتفاعات لتمال‌کن احداث می‌شود. یکی مخصوص گلها و گیاهان گرم و خشک مثل انواع کاکتوس‌ها، دیگری مخصوص گیاهان گرم و حاره‌ای مثل موز، نخل و... و در‌نهایت یک گلخانه هم مخصوص گیاهان آپارتمانی
. ارتفاع هرکدام از این گلخانه حدود 15مترمربع خواهد‌بود و در آن‌ها محل‌هایی مخصوص پذیرایی و برگزاری کلاس‌های آموزشی تعبیه می‌شود». به‌گفته مهندس سلیمانی طراح این پروژه، برای احداث این گلخانه‌ها از موقعیت‌های طبیعی زمین و پستی و بلندی‌های آن استفاده خواهد‌شد:
«دیواره‌های این گلخانه‌ها به صورت طبیعی و صخره‌ای طراحی شده است. به‌طوری که پله‌هایی روی آن‌ها وجود دارد که بازدید‌کنندگان می‌توانند از آن‌ها بالا رفته و از ارتفاع بالاتری درختان و گونه‌های جدید گیاهی را ببینند. هم‌چنین کف این گلخانه‌ها برکه وجود خواهد داشت که از روی دیواره‌ها به داخل آن آب سرریز می‌شود. هدف از احداث این گلخانه‌ها آشنایی مردم با انواع گیاهان موجود در جهان است».
باغ گیاهان دارویی
بخش دیگری از فاز دوم مجموعه بزرگ گردشگری غرب تهران، احداث یک باغ مخصوص گیاهان دارویی است. هم‌چنین باغ گلها هم به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری ارتفاعات لتمان‌کن در کنار آن احداث خواهد‌شد. به گفته مهندس کریمیان، کلاس‌های آموزشی برای دانشجویان و شهروندان، انتشارات گلخانه و باغ‌های گل در محوطه سرباز از دیگر مشخصات فاز دوم پروژه لتمال‌کن است که در صورت تامین اعتبار تا پایان سال89 به‌بهره‌برداری خواهد‌رسید:
«گلخانه‌های این فاز در واقع باغ‌هایی هستند که به‌منظور کنترل رطوبت و دمای داخل آن‌ها به‌وسیله ورقه‌های پلی‌کربنات سرپوشیده می‌شوند. این گلخانه‌ها سیستم را از اقلیم نامناسب بیرون جدا می‌کنند و در عین حال هیچ آسیبی به محیط کوهستان وارد نمی‌کنند، زیرا دره‌های موجود در این کوه تعدادی از اضلاع گلخانه‌ها را تشکیل می‌دهند و برای ساخت آن‌ها جایی تخریب نمی‌شود.
در‌واقع، این گلخانه‌ها جزیی از کوهستان هستند که سرپوشیده شده است»! در کنار این باغ‌ها فضایی برای فروش گلها و گیاهان مورد‌نیاز شهروندان هم وجود خواهد داشت. هم‌چنین یک‌کلینیک گیاه‌پزشکی برای شناسایی و درمان بیماری‌های گیاهان آپارتمانی احداث می‌شود.