قم در حال‌گذار است و به تبع آن مشکلاتی هم دارد. این را شهردار قم هم می‌گوید. در این میان شهردار به یک مسئله مهم دیگر هم اشاره می‌کند و آن انتظاراتی است که می‌تواند جنبه‌های مختلفی داشته باشد.
گفت‌وگوی همشهری استان‌ها با مهندس محسن عابدینی‌پور شهردار قم برای بازشکافی این گفته‌هاست.
- در نگاهی به وضعیت شهر شما به نظر می‌رسد در شهر قم انتظارات چندگانه از نهادهای متعدد و مخصوصا از شهرداری وجود دارد. نظر شما در این باره چیست؟ و چگونه با این انتظارات می‌سازید؟
نکته اساسی و درستی بود، اگر کسی به قم سفر کندو با نگاه علمی و دقیق نگاه کند این پرسش برایش پیش می‌آید. ما به این مسئله به‌عنوان یک فرصت و نقطه قوت نگاه می‌کنیم. فلسفه وجودی شهر قم به اعتبار وجود حرم اهل‌بیت(ع) و حضور مراجع عظام است. در مذاکراتی که با سرمایه‌گذاران داشتیم همین پرسش را از ما می‌پرسیدند، ما به آن به‌عنوان یک فرصت نگاه می‌کنیم و در برآوردهایمان هم هزینه این فرصت را لحاظ می‌کنیم.
علما، شخصیت‌ها و مراجع انتظار دارند عملیات عمرانی و طرح‌های توسعه شهری در کالبد یک شهر فرهنگی- مذهبی اجرا شود. همین الان در قم طرح‌هایی اجرا شده که بسیار زیبا هستند و نما و الگو‌های کشورهای اروپایی را دارند اما هماهنگی لازم را با مجموعه مذهبی قم و حرم اهل‌بیت ندارند، در حالی که هر سرمایه‌گذاری که در این جهت وارد می‌شود باید بداند که وارد یک شهر مذهبی با فرهنگ شیعی شده است.
مسئولان استان هم که برنامه چشم‌انداز را تدوین می‌کنند باید همین نگاه را داشته باشند و تنها در این صورت است که قم می‌تواند با ویژگی خاص خود در بین شهر‌های کشور نمود داشته باشد و بتواند از آن بهره ببرد.
در بحث آمایش سرزمین که در سازمان مدیریت راهبردی مطرح شد در تعیین ویژگی‌های هر استان، بهترین ویژگی که برای شهر قم در نظر گرفته شد همین پایگاه علم،فرهنگ، اندیشه و ویژگی‌های مذهبی‌اش بود، قم ممکن است ویژگی‌های دیگری هم داشته باشد ولی هیچ کدام به اندازه قابلیت مذهبی آن شاخص نیستند.
- از برنامه‌های توسعه‌ای شهر صحبت کردید و البته در شهر هم این موضوع قابل رویت است. در کل این برنامه توسعه شهری قم چند ساله است و کی به پایان می‌رسد و شما چه تصویری از پایان این طرح‌ها ارائه می‌دهید؟
آنچه من گمان می‌کنم باید به آن برسیم، خود نمایی شهر قم به‌عنوان قطب علمی و فرهنگی و کانون تولید علم و دانش است که طی یک دهه آینده رخ می‌دهد و ظرف این
یک دهه قم می‌تواند کمبود‌ها و کاستی‌ها را پشت سر بگذارد و در مسیر یک شهر توسعه یافته قدم بگذارد.
آنچه برای نمونه می‌توانیم مد نظر قرار دهیم شهر مارسی فرانسه است با این تفاوت که مارسی، یک شهر فرهنگی است ولی قم به سمت یک شهر فرهنگی- مذهبی حرکت می‌کند، هم تولید علم و دانش روز دنیا را خواهیم داشت و هم در بعد فرهنگی و مذهبی حرف اول را در جهان اسلام و بلکه در دنیا خواهیم زد. همه این کارها و اقدامات خوب است ولی مطمئنا شهرداری نمی‌تواند به تنهایی این برنامه‌ها را اجرا کند.
- نهادهای دیگر چقدر با شما هماهنگ هستند و این اتفاق چگونه می‌تواند آغازی بر مدیریت واحد شهری باشد؟
ما در حقیقت گرفتار فرآیندی بودیم که در آن عقب‌افتادگی قم ریشه در چند دهه گذشته داشت. در دهه‌های گذشته شهرداری بیشتر برنامه‌ریزی خودش را در سطح خدمات محدود، متمرکز کرده بود ولی در این مقطع دارد از این سطح عبور می‌کند.
در مقطع دیگر شهرداری برای این هدف (مدیریت واحد شهری) باید خودش را با بقیه دستگاه‌ها هماهنگ کند. بخش‌ها و مراکز دیگر و مراکز علمی تحت عناوین مختلف در حال فعالیت هستند که به نظر ما از ما جلو تر هستند.
امروز شهرداری است که باید با سرعت و شتاب بیشتر حرکت کند و خودش را با آنها هماهنگ کند. دستگاه‌های استانی و سایر دستگاه‌ها در حوزه دولت و مقننه، تلاش می‌کنند این هماهنگی را پیدا کنند و جلسات متعدد مشورتی و هماهنگی در سطح استان تشکیل می‌شود.
- فکر می‌کنید قم می‌تواند آغازگر مدیریت واحد شهری برای اولین بار در کشور باشد؟ این استعداد را در خود می‌بیند یا اینکه نیاز به یک سری از قوانین دارد؟
قوانین مدیریت شهری توسط مجلس طی برنامه چهارم توسعه تصویب شده که البته تدوین آیین‌نامه اجرایی آن به تعویق افتاده است. قم آمادگی‌اش را اعلام کرده و در کلانشهرها هم این بحث مطرح است.
بعضی نظرشان این است که مرحله به مرحله این مسیر را طی کنیم و بعضی معتقدند در یک مرحله کلی، خدمات شهری اجرا شود. این ناهماهنگی‌ها هم موجب سردرگمی مردم می‌شود و هم خود شهرداری به مشکل برمی‌خورد. اما در کلیت بحث، آمادگی در قم و در کلانشهرها و مراکز استان‌ها وجود دارد وهر چه این اتفاق زودتر بیفتد به نفع مردم است، اما به صورت تدریجی و آرام.
- بعضی از شهرداری‌ها مشکلاتی از نظر منابع درآمدی دارند. در شهر قم بین درآمد‌ها و هزینه‌ها ی شهرداری چه نسبتی وجود دارد؟
شهرداری عموما بودجه داخلی ضعیفی داشته است ولی در سال 87 مجموع اعتبار داخلی و اعتبارات دولتی و کمک‌ها 27 میلیارد تومان بوده است. بودجه شهرداری در سال گذشته یکصد میلیارد تومان بوده و امسال به 902 میلیارد تومان رسیده است.
با اینکه 3، 4 ماه از سال گذشته، امیدواریم این بودجه تحقق پیدا کند. روند مقدمات تحقق این بودجه انجام شده و بودجه طرح‌های بزرگ تا حدی جذب شده است. برای بحث مترو هم در ردیف بودجه 88 پیش‌بینی‌هایی شده است.
به‌عنوان مثال اعتبارات مونوریل جذب شده و در بحث حرم تا حرم 500 میلیارد تومان باید جذب شود. بقیه اعتبارات هم رقم خوبی دارند. در واقع 902 میلیارد تومان مورد نظر ما دست‌نیافتنی نیست اما نیاز به همت بیشتری دارد.
برای اینکه بتوانیم در 10سال آینده در مسیر برنامه‌ها حرکت کنیم و به اهداف پیش‌بینی شده برسیم باید این مبلغ جذب شود.
- در ارتباط با بحث حمل و نقل عمومی، کلانشهر قم چه وضعیتی دارد؟ و بر این اساس چه توصیه‌ای به مجلس و نهادهای دیگر دارید که در راستای تخصیص بودجه و امکانات دیگر برای راه‌اندازی مترو سریع تر اقدام کنند؟
همانطور که می‌دانید شرایط ترافیکی مطلوب نیست؛ به 2 دلیل: اول اینکه شوارع و معابری که در قم وجود دارند ظرفیت لازم را ندارند و دوم اینکه طرح‌های عمرانی که در هسته مرکزی انجام می‌شوند- از جمله عملیات عمرانی در صحن شمالی و رود خانه، احداث میدان امام خمینی(ره) و به فاصله نه چندان زیاد، تونل عمار یاسر- محدودیت‌های ترافیکی زیادی را بر شهر تحمیل کرده است.
در این شرایط اما بهسازی و بازسازی ناوگان اتوبوسرانی بسیار خوب اتفاق افتاد. هیات دولت 2 مصوبه داشت که می‌بایست 270 دستگاه اتوبوس به قم داده می‌شد. در نیمه اول سال گذشته اقدامی صورت نگرفت ولی در نیمه دوم سال، 250 دستگاه اتوبوس مدرن و مجهز به کولر به شهر قم داده شد و 50 دستگاه دیگر هم در حال انتقال است.
همچنین رقم قابل توجهی برای بازسازی و بهسازی اتوبوس‌ها تخصیص داده شد. در کل تاکسیرانی و اتوبوسرانی شهر قم با ظرفیت کامل در حال فعالیت هستند.
در مورد بازگشایی شوارع و معابر، کمربند شرقی قم و رینگ اول و دوم شهر قم در حال شکل‌گیری است که کمک موثری به حمل و نقل و کاهش بار ترافیکی شهر می‌کند. علاوه بر این پایانه مرکزی که هم قم و هم مناطق مجاور را پوشش می‌دهد، در حال احداث است.
- در ارتباط با توسعه شهر قم و مسجد جمکران این طور احساس می‌شود که خیلی بین داخل محدوده مسجد و خارج آن و در واقع بین نهادهای مسئول هماهنگی وجود ندارد. آیا شما اعلام همکاری کرده‌اید؟ چرا سرعت توسعه نامتوازن است؟
تا قبل از این شهرداری از سایر نهادها عقب بود اما الان این روند معکوس شده است، شهرداری به سرعت دارد پیش می‌رود ولی مسجد جمکران و حرم متناسب با این پیشرفت جلو نرفته‌اند.
در جلسات متعددی که در سطح استان و در سطح ملی برگزار شده تلاش شده از طریق ایجاد یک سری سازمان‌های مشترک همفکری و هم‌پوشانی بیشتری حاصل شود.
قم یک دهه عقب تر از کلانشهر های دیگر
در زمینه حمل و نقل عمومی انبوه که نوع مشخص آن در کشور مترو است، قم از کلانشهرهای دیگر، ازجمله کرج، شیراز و حتی اهواز یک دهه عقب است. اما با تلاش و کوششی که پارسال انجام شد جای خود را در بودجه برای تخصیص اعتبار باز کرد.
در این میان حداقل 6 میلیارد تومان برای مترو دریافت خواهیم کرد. به موازات اتوبوسرانی، مونوریل و مترو، برای احداث تراموا نیز با راه‌آهن توافقاتی شده است به گونه‌ای که در کل مسیر راه‌آهن، تعداد 8 پل به صورت مشارکتی احداث می‌شود، نیمی از پل‌ها توسط ما و نیم دیگر را راه‌آهن می‌سازد با این شرط که نیمی از حریم راه‌آهن در اختیار شهرداری قم قرار بگیرد و البته شرایط دیگری هم هست.
پل شهید منزوی هم که در حال احداث است دارای سه سطح است یک پل برای مترو، یک پل مخصوص راه‌آهن و یک پل هم مخصوص عبور تراموا است.