به گزارش همشهری، بر اساس آخرین آمار اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران که ۱۰ مهر سال جاری اعلام شد، از ۸۵ میلیون و ۹۶۱ هزار نفر برآورد جمعیت ایران، ۶۶ میلیون و ۲۰۷ هزار نفر ساکن نقاط شهری (۷۷ درصد شهرنشین) و ۱۹ میلیون و ۷۵۴ هزار نفر ساکن نقاط روستایی (۲۳ درصد روستانشین) هستند. همچنین آخرین آمار جامعه عشایری که بر اساس سرشماری جمعیت عشایری در سال ۱۳۹۹ اعلام شد ۱.۴ درصد جمعیت ایران را عشایر تشکیل می‌کند. با وجود نسبت حدود ۲۵ درصد عشایر و روستاییان این دو قشر سهم مهمی در تولید کشور ایفا می‌کنند. آمارها نشان می‌دهد ۲۷.۵ درصد از تولید ناخالص ملی در روستاها صورت می‌گیرد و عشایر هم که سهم قابل توجهی در تولید گوشت قرمز و سایر محصولات دامی و همین‌طور صنایع‌دستی بر عهده دارند. به این بهانه به برخی از جوامع روستایی و عشایری که حالا برای خود قطب تولید محسوب می‌شوند سر زده‌ایم.
رتبه نخست عشایر آذربایجان‌غربی در تولید شیر
آذربایجان غربی یکی از استان‌های عشایر خیز کشور محسوب می‌شود که از دو میلیون و ۶۰۰ هزار هکتار عرصه مرتعی، یک میلیون و ۶۵۰ هزار هکتار در قلمرو عشایری استان است به طوری که عشایر این استان در تولید شیر و صنایع دستی دارای رتبه اول کشوری هستند. طبق سرشماری اخیر جمعیت عشایری استان ۱۸ هزار و ۷۰۸ خانوار توسط مرکز آمار کشور تایید شده است و عشایر آذربایجان غربی با ۱۲ ایل و ۲۱ طایفه در تمامی شهرستان ها به جز تکاب پراکنده هستند. نزدیک به ۲ میلیون راس واحد دامی در اختیار عشایر استان است و عشایر استان سالانه با تولید ۵۰ هزار تن شیر رتبه یک کشوری را در اختیار دارد، در حالی که تولید سالانه شیرخام عشایر ۴۵۰ هزار تن است یعنی بیشتر از ۱۱ درصد از تولید شیر جامعه عشایری متعلق به عشایر استان آذربایجان غربی است. همچنین آذربایجان غربی با تولید ۱۵ هزار تن گوشت قرمز، رتبه۳ جایگاه کشوری را دارد. جالب اینکه ۲۵ درصد نیازهای پروتینی آذربایجان غربی را عشایر این استان تولید می کنند.
کرمانشاه، قطب گردشگری عشایری کشور
کرمانشاه با داشتن ۱۴هزار خانوار عشایر کوچ رو و داشتن ایل راه های متعدد یکی از قطب های گردشگری عشایری کشور به حساب می آید. در گستره رشته کوه‌های زاگرس سنتی عشایر از رونق برخوردار بوده و وجود قلل سترگ و برفگیر، دره‌های عمیق، رودخانه‌های خروشان، چشمه‌سارها و مراتع غنی محیط مساعدی برای عشایر کوچ رو فراهم کرده است. رشته کوه زاگرس از استان کرمانشاه عبور کرده و بخش عشایرنشین را تبدیل به یک منطقه زیبا کرده است. کوچ و نوع معیشت عشایر همواره یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری محسوب می شود. البته جامعه عشایری کرمانشاه به طور کامل از حضور گردشگران به رونق اقتصادی نرسیده است، اما یکی از سیاست های مسوولان گردشگری و عشایری این استان جذب حداکثری گردشگران در مناطق عشایرنشین است.
روستای شیرین آباد، قطب تولید کفش بچگانه
روستای شیرین آباد در شهرستان فراهان استان مرکزی قطب تولید کفش بچگانه است. برخی از مردمان این روستا در دهه های گذشته وارد این کسب و کار در تهران شدند و بیش از یک دهه است که با راه اندازی تولیدی کفش بچگانه در شیرین آباد، کم کم این روستا را تبدیل به قطب کفش بچگانه کرده اند. این روستا در ۳۰ کیلومتری شهرستان فراهان قرار دارد و در حال حاضر بیشتر از ۴۰ کارگاه تولیدی کفش بچگانه در شیرین آباد فعال است. از اواخر دهه ۸۰ تا به امروز کسب و کار تولیدکنندگان در شیرین آباد به قدری رونق گرفت که مهاجرت معکوس به روستا هم اتفاق افتاد. حالا تولیدکنندگان کفش بچگانه روستا محصولات خود را به سراسر استان مرکزی و همچنین برخی از استان های کشور عرضه می کنند.
روستای کوریجان، قطب صادرات محصولات گلخانه ای
کوریجان یکی از روستاهای توابع کبودرآهنگ در همدان با جمعیت ۳۶۰۰ نفر است که با فعالیت چشمگیر اهالی آن در تولید محصولات گلخانه ای توانسته سالانه بیش از ۶۰۰ تن انواع محصولات گلخانه‌ای به کشورهای مختلف به ویژه روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان صادر کند. استفاده از شیوه های نوین آبیاری از جمله آبیاری قطره ای و ایجاد گلخانه از راه های کاهش مصرف آب و افزایش بهره وری در محصولات کشاورزی را ممکن کرده است.
سال ۱۳۸۶ نخستین گلخانه در روستای کوریجان با هدف تولید بیشتر محصول تاسیس شد و همچنان فعال است. در این گلخانه و گلخانه های دیگر روستا انواع فلفل دلمه صادراتی کشت می شود. در هر متر مربع تا ۱۵ کیلوگرم در سال محصول در این روستا برداشت می شود و در مجموع ۶۰۰ تن برداشت محصول دارد.
۴ طرح برای توسعه کسب و کار عشایر
رئیس سازمان امور عشایری ایران همزمان با روز ملی روستا و عشایر از آخرین برنامه‌های عمرانی صورت گرفته برای جامعه عشایری خبر داد و به همشهری گفت: «۱۹۵ طرح و پروژه در مناطق عشایری کشور با اعتبار ۲۳۷ میلیارد تومان افتتاح و به بهره‌برداری می‌رسد و ۲۹ هزار خانوار عشایری از مزایای آنها برخوردار می‌شوند.»
شایان نادری با بیان اینکه سازمان امور عشایر ایران در راستای توسعه کسب و کار و تنوع بخشی به اشتغال و درآمد جامعه عشایری، چهار طرح توسعه زنجیره تولید گوشت قرمز، توسعه کشت گیاهان دارویی، توسعه صنایع دستی و توسعه گردشگری در مناطق عشایری را در دست اجرا دارد، افزود: «تولید قرادادی دام عشایر نیز از اقدامات و طرح‌های شاخص سازمان امور عشایر ایران در یک سال گذشته بوده است که همچنان ادامه دارد.»
او عنوان می‌کند: «باتوجه به اهمیت اجرای طرح زنجیره تولید گوشت قرمز در مناطق عشایری و از آنجا که زندگی عشایر وابسته به دام و دامداری است، یکی از برنامه‌های مهم سازمان، اجرای طرح توسعه زنجیره تولید گوشت قرمز است که علی رغم وقوع خشکسالی‌های پیاپی در چند سال گذشته، حمایت‌های ویژه‌ای از سوی دولت، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان از جامعه عشایری به ویژه در توزیع نهاده دامی و تولید قراردادی دام صورت گرفت.»
نادری همچنین مهم‌ترین اجرای پروژه‌های عمرانی در مناطق عشایری در یک سال اخیر را آبرسانی سیار به ۱۵۶ هزار خانوار عشایری، ۱۹۸.۲ کیلومتر لوله کشی آب آشامیدنی، ۱۷۹ کیلومتر خط انتقال آب کشاورزی، ۶۷.۳ لیتربرثانیه ایستگاه پمپاژ آب، ۵۸ حلقه حفر و تجهیز چاه، احداث ۲۸۹ کیلومتر راه، اجرای ۳۷ کیلومتر آسفالت راه، نگهداری ۲۶۰۰ کیلومتر راه و ۳۹.۸ کیلومتر شبکه برق فشار متوسط اعلام کرد.