همشهری آنلاین- مهدی اسماعیل پور، همراه سیداحمد علوی، رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران و وحیدرضا انارکی، شهردار منطقه۱۲، از چند خانه تاریخی این منطقه بازدید کردیم که توسط مردم و مالکان حفظ و احیا شده‌اند.
* ایستگاه اول
نام: خانه پدری جلال
نشانی: خیابان خیام، کوچه شهید کارکن اساسی
کوچه کارکن اساسی در قرق تولیدی‌ها و فروشگاه‌های کیف‌وکفش است. درِ چوبی باریکی به زادگاه و خانه پدری جلال آل‌احمد باز می‌شود. حیاط و حوض کوچک بیرونی و درادامه حیاط و حوض بزرگ‌تر اندرونی با درختان پرتقال خودنمایی می‌کنند. این خانه چندسالی متروکه و به یک فضای بی‌دفاع شهری تبدیل شده‌بود تا اینکه ۲سال پیش احیای آن آغاز شد و قرار است توسط بخش خصوصی تا پایان امسال به مرکز و پاتوق فرهنگی تبدیل شود.
* ایستگاه دوم
نام: عمارت هفت‌تن (خانه آنتیک)
نشانی: کوچه بازار مسگرها
عمارت در انتهای چند کوچه باریک و تودرتو، انتهای پاساژ قرار دارد. این ملک قاجاری نخستین سازه نوکلاسیک ایران بوده و کاملا قرینه‌سازی شده است. همچنین گچبری‌ها، آینه‌کاری‌ها، ارسی‌ها و کاشی‌کاری‌ها منظره‌ای خیره‌کننده به‌وجود آورده‌اند. عمارت بازدید عمومی ندارد و با وجود محافظت سفت و سخت مالکان، سقف و دیوارها ترک‌هایی برداشته و درها و پنجره‌ها و ارسی‌های بخش‌های مختلف این عمارت نیاز به مرمت اساسی دارد که مالکان می‌گویند از پس هزینه‌هایش برنمی‌آیند.
* ایستگاه سوم
نام: مسجد و مدرسه خازن‌الملک
نشانی: خیابان ۱۵خرداد، کوچه سیدولی، جنب امامزاده سیدولی
با عبور از مغازه‌های تک‌فروشی و عمده‌فروشی پوشاک می‌توان به مسجد و مدرسه خازن‌الملک رسید. بنایش ۱۵۰سال قدمت دارد و از طرف حاج‌محمدرحیم‌خان خازن‌الملک، صندوقدار و رخت‌دار ناصرالدین‌شاه وقف شده‌است. سنگ قبرش هم داخل مسجد است. بیرون از مسجد، ملکی قدیمی هست که محوطه‌اش انبار تولیدی کیف‌وکفش شده است. در گوشه حیاط یک خانه قدیمی قجری با دروپنجره‌های ارسی وجود دارد که درِ آن بسته است و امکان بازدید برای عموم مهیا نیست؛ اما قرار است توسط بخش خصوصی بازسازی شود.
* ایستگاه چهارم
نام: خانه کوچک ما
نشانی: سنگلج، کوچه کلیسا
«خانه کوچک ما» درواقع یک هتل سنتی است که این‌روزها با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و شخصی به مکانی تفریحی و گردشگری برای جذب توریست‌های داخلی و خارجی تبدیل شده است. در این خانه ۷۰ساله، فضایی خاطره‌انگیز با وسایل دهه۵۰ به چشم می‌آید. صندلی‌های اتاق فیلم از صندلی پیکان جوانان است و تلویزیون به درخواست مشتری یکی از کارتن‌ها، فیلم‌ها و سریال‌های قدیمی را اکران می‌کند. تنها خواسته مالک از شهرداری نصب تابلوهایی است که کمک کند تا مردم راحت‌تر «خانه کوچک ما» را بین همه کوچه‌پس‌کوچه‌ها پیدا کنند.
حمایت شهرداری از خانه‌های تاریخی دارای مالک خصوصی
سیداحمد علوی، رئیس کمیته گردشگری شورای شهر تهران:
طبق بررسی‌ها بخش زیادی از املاک میراثی شهر تهران در اختیار بخش خصوصی است؛ اما متأسفانه تصمیم‌گیران همیشه برای املاک واجد ارزش میراثی و تاریخی که در اختیار نهادها هستند، تصمیم‌گیری می‌کنند و بودجه می‌گذارند. درواقع بخش خصوصی هیچ تسهیلاتی نمی‌گیرد. با توجه به این موضوع بازدیدی داشتیم تا نظر برنامه‌ریزها و تصمیم‌سازها را به این املاک جلب کنیم. ۲۰اسفندماه سال۱۴۰۲ در شورای شهر تهران مصوبه‌ای برای مالکان خصوصی املاک تاریخی و میراثی داشتیم؛ مثلا مالک می‌تواند با هماهنگی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای ملک تاریخی خود کاربری رستوران، کافه، گالری و... تعریف کند.
ارائه امتیاز به احیاگران خانه‌های تاریخی
وحیدرضا انارکی محمدی، شهردار منطقه۱۲:
تامین اعتبار بازسازی و مرمت تمام بناهای تاریخی در توان میراث‌فرهنگی و مدیریت شهری نیست و نیازمند مشارکت بخش خصوصی هستیم. در حال حاضر مدیریت شهری برای مالکان بناهای تاریخی امتیازات ویژه‌ای قائل شده؛ به‌طوری‌که از این افراد عوارض ساخت پارکینگ در این بناها اخذ نمی‌کند و حتی به متراژ ۲۰مترمربع هم اجازه ساخت اضافه به آنها داده می‌شود. با این اقدام و همکاری احیاگران بافت تاریخی، فضای بی‌دفاع گذشته به نقطه قوتی برای مدیریت شهری تبدیل می‌شود.
آمار خانه های تاریخی:
۳۰۰ بنای تاریخی ارزشمند در محدوده منطقه۱۲ تهران، عمدتا در پهنه بازار، قرار دارند.
۱۰ خانه تاریخی تا پایان سال در منطقه۱۲ مرمت می‌شود و به بهره‌برداری می‌رسد.