به گزارش همشهری آنلاین بنای تاریخی و ثبت جهانی شده گنبدقابوس از شاهکارهای معماری اسلامی با بیش از هزار سال قدمت و عنوان‌دار بلندترین بنای تمام آجری جهان در شهرستان گنبدکاووس در استان گلستان است.
گنبدقابوس، بلندترین برج و گنبد آجری جهان و مقبره «قابوس بن وشمگیر»، بنایی بازمانده از سده چهارم هجری است که بر فراز تپه‌ای خاکی با ارتفاع ۱۵ متر در مرکز شهر گنبدکاووس بنا شد.
قابوس بن وشمگیر، چهارمین امیر زیاری در سال ۳۹۷ هجری قمری (برابر با سال ۳۷۵ خورشیدی) دستور داد این بنا را بسازند تا پس از مرگش در آنجا دفن شود. این شاهکار معماری اسلامی از کف تپه‌ای که روی آن واقع شده تا زیر قاعده مخروط، ۳۷ متر و ارتفاع گنبد مخروطی آن نیز از کف قاعده تا راس آن ۱۸ متر است که روی هم رفته ارتفاع آن به ۵۵ متر می‌رسد. البته با احتساب ارتفاع تپه، ارتفاع نهایی گنبدقابوس از سطح زمین تا نوک آن ۷۰ متر است.
بدنه خارجی مدور این بنا دارای ۱۰ ترک (مانند ستاره ۱۰ پر) است که به فواصل مساوی از یکدیگر قرار دارند و در هر ترک آن عبارتی آجری و کتیبه‌ای شکل با خط کوفی نوشته شده و ورودی بنا دارای سردر هلالی و گلویی مقرنسی است که یکی از نخستین مقرنس کاری‌ها در معماری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
کتیبه‌های گنبد قابوس با خط کوفی بنایی در عین سادگی کامل خوانا و برجسته هستند که در ۲ ردیف در بدنه بنا در قاب‌های مستطیلی به طور قرینه در بالا و پایین تکرار شده‌اند که برگردان پارسی این کتیبه‌های عربی چنین است که «به نام خداوند بخشنده مهربان، این است کاخ باشکوه، امیر شمس معالی، امیر پسر امیر، کاووس فرزند وشمگیر، فرمان داد به ساخت آن در دوران زندگی اش، سال ۳۹۷ هجری قمری و سال سیصد و هفتاد و پنج خورشیدی.» این برج پانزدهمین پانزدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی است.
مرمت و بازسازی
رطوبت، وجود سوسک بال‌آتشین، ترک‌خوردگی در اثر عبور وسایل نقلیه سنگین، ساخت‌وساز در حریم برج، گلسنگ، فضولات کبوترها و گرده گیاهان، باران‌های اسیدی، پرواز بالگرد بر فراز برج که باعث ارتعاش سازه می‌شود، نشست موضعی و رانش جزئی از معضلات مرمت و نگهداری برج قابوس هستند. از سال ۱۳۹۸ پروژه‌ای برای مرمت برج آغاز شد که همچنان ادامه دارد. ۱۵ شهریور امسال «عبدالمجید نورتقانی» مدیر پایگاه میراث جهانی گنبدقابوس خبر داده که عملیات مرمت و بازسازی برخی قسمت‌های آسیب دیده بویژه قسمت رک (مخروطی) با اعتبار ۵۰ میلیارد ریال درحال انجام است.
بیشتر بخوانید:
ماجرای مسافرانی که اشتباها به جای بیرجند به بجنورد می‌روند !