همشهری آنلاین-لیلا شریف:«از یه کامنت گذاشتن شروع شد، حالا امروز عقدمونه»، «چندین‌ماه بود داشتیم همدیگه رو رصد می‌کردیم تا کم‌کم از هم خوشمون اومد و قرار گذاشتیم و حالا ازدواج کردیم.» روایت‌های جدیدی از شیوه آشنایی در ازدواج که حالا زیاد شنیده می‌شود. این تغییر الگوی ازدواج مخصوص ایران نیست و در دنیا نیز فضای مجازی گوی سبقت را از خانواده ربوده است.
خانواده‌ها کمرنگ شده‌اند
کاهش نقش خانواده‌ها در جوش دادن ازدواج دخترها و پسرها موضوعی نیست که در کوتاه‌مدت اتفاق افتاده باشد. نیم‌نگاهی به پژوهش‌هایی که در سال‌های گذشته انجام شده است، نشان می‌دهد الگوی آشنایی زوج‌ها در ایران تغییر کرده است. پیمایش ملی خانواده در سال 98دریچه جدیدی از تغییر الگوی ازدواج جوانان ارائه کرد، در بخشی از این پژوهش سؤالی مطرح شد که این تغییرات را عیان می‌کند:«در ازدواج شما تصمیم‌گیرنده اصلی چه کسانی هستند؟» ۴۲درصد از افراد تصمیم مشارکتی، ۲۴ درصد خانواده و ۳۳ درصد نیز خود را به‌عنوان تصمیم‌گیرنده اصلی اعلام کردند. در همین پیمایش حوزه اعمال قدرت والدین از نگاه فرزندان مجرد با سؤال «چه‌کسی در خانواده درخصوص ازدواج فرزندان تصمیم‌گیری می‌کند؟» مورد بررسی قرار گرفته که حدود ۷۷درصد از پاسخگویان تصمیم‌گیری مشارکتی را انتخاب کردند.
تغییر الگوی ازدواج، جهانی است
ایران تنها کشوری نیست که جوانانش در گذر زمان به راه‌های دیگری برای انتخاب همسر روی آورده‌اند. جدول زمانی روند چگونگی نخستین ملاقات و آشنایی زوج‌ها با یکدیگر، از سال 1930تا 2024پژوهشی است که در روزهای اخیر سر و صدای زیادی به پا کرده است. این پژوهش براساس یک نظرسنجی از بزرگسالان آمریکایی رقم خورد و نشان می‌دهد که اینترنت حتی زندگی عاشقانه مردم جهان را تحت‌تأثیر قرار داده است. آشنایی‌های منجر به ازدواج دیگر از دست خانواده‌ها خارج و به فضای مجازی سپرده شده است.
چرا ازدواج مجازی با ریسک بیشتری همراه است؟
1- احتمال دروغگویی از سوی دو طرف
2- سخت شدن راستی آزمایی
3- احتمال استفاده از هویت‌های جعلی
4- ناتوانی در شناخت صحیح
تأثیر فناوری‌های جدید بر نحوه آشنایی زوج‌ها غیرقابل انکار است
شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس در گفتگو با همشهری از تغییر الگوی ازدواج در میان ایرانی‌ها خبر داد و گفت: الگوی واسطه‌های ازدواج در ایران هم تحت‌تأثیر فناوری‌های جدید و شبکه‌های اجتماعی دستخوش تغییرات جدی شده است. در ایران مطالعات زیادی پیرامون این موضوع انجام شد و این مطالعات نشان می‌دهند که در گذشته آشنایی زوج‌ها به وسیله خانواده‌ها انجام می‌شد اما در گذر زمان این مسئولیت بر عهده دایره دوستان افراد گذاشته شد که دایره وسیعی از همکارها و هم‌دانشگاهیان را شامل می‌شود.
او افزود: در دهه اخیر با تغییرات تکنولوژی و میانداری گوشی‌های هوشمند، شاهد تغییرات اساسی در الگوی ازدواج جوانان هستیم و فضای مجازی به شکل آهسته جای سایر گزینه‌ها را گرفته است. بنابراین تغییر در الگوی آشنایی ازدواج قابل نفی نیست و باید با قطعیت گفت که تغییر رخ داده است اما مانند بسیاری از تغییرات باید این روند را مدیریت کرد. همانطور که فضای مجازی و گوشی‌های هوشمند در هر موضوعی منافع و ضررهایی دارند، در این موضوع هم باید با چنین نگاهی دست به تحلیل زد.
به گفته کاظمی‌پور«در واقع نمی‌توان با نگاه سیاه و سفید این موضوع را موشکافی کرد چرا که وارد شدن فضای مجازی به آشنایی زوج‌ها، اتفاق کاملا مثبت یا منفی نیست و باید مدیریت شود. برای مدیریت این موضوع نیازمند آگاه شدن جوانان هستیم تا مبادا با یک عکس و چند جمله در فضای مجازی برای ازدواج تصمیم نهایی را بگیرند، این شیوه نیز نیازمند استفاده از مشاوره روانشناسان خانواده، مشورت اعضای خانواده و مطالعه است. از نکات مثبت این شیوه آشنایی می‌توان به افزایش گزینه‌های آشنایی ازدواج و محدود نماندن افراد به دایره دوستان و آشنایان اشاره کرد اما در سوی دیگر، آشنایی‌هایی مجازی با چالش‌های بیشتری همچون احتمال طرح داستان‌های دروغین، ایجاد چهره غیرواقعی و.... روبه‌رو هستند.»