همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: این زیرگونه، سوسمار خاردم مصری لِپتینی (با نام علمی Uromastyx aegyptia leptieni) نام دارد که در کشورهای جنوب خلیج فارس گزارش شده است. در جزایر ایرانی خلیج فارس نیز انواع سوسمارها زندگی می‌کنند و این تحقیق چشم‌انداز دقیق‌تری از حیات وحش جزایر ایرانی خلیج فارس در اختیار می‌گذارد.
خزندگان ایران در پنج راسته لاک‌پشت‌ها، کروکودیل‌سانان، سوسمارها، کرم‌سوسمارها و مارها تقسیم می‌شوند و تاکنون ۲۲۵ گونه مورد شناسایی از آنها در کشور شناسایی شده است. سوسمارها یا همان مارمولک‌ها یک راسته بزرگ از خزندگان هستند که به دلیل اقلیم متنوع ایران انواع زیرگونه های آن در کشور زندگی می‌کند. البته سوسمارها به جز در قطب شمال و قطب جنوب در بقیه مناطق دنیا یافت می‌شود. ۱۸ گونه سوسمار خاردم در دنیا شناخته شده‌آند که سه گونه آن در ایران زندگی می‌کنند. همه سوسمارهای خاردم (آگامای دم تیغی) روزگرد و گیاهخوارند. چشم‌های آنها دارای پلک متحرک و مردمک گرد است. سوسمارهای خاردم تنها مارمولک‌های گیاهخوار ایران هستند.
- خاردم ایرانی
- خاردم بین‌النهرین
- خاردم مصری
سوسمارها به مانند سایر خزندگان موجوداتی خونسرد هستند. این بدان معنی است که دمای بدن آنها تابع درجه حرارت محیط بوده و با هر تغییری در درجه حرارت محیط اطراف تغییر می کند. لذا در درجه حرارت های پایین به ویژه در پاییز و زمستان به خواب زمستانی و در روزهای گرم تابستان به خواب تابستانی فرو می روند. گونه خاردم مصری بر اساس اطلاعات فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) در وضعیت «آسیب‌پذیر» (VU) طبقه‌بندی شده است و از جمله تهدیدات مهم آن، تخریب زیستگاه به‌دلیل توسعه ساخت‌وساز در زیستگاه‌های ویژه این خزنده و در برخی مناطق نیز برداشت از جمعیت آن برای خوراک انسان است. سوسمارهای خاردم از دم خاردار خود برای دفاع از جانشان و دور کردن حیوان مهاجم استفاده می کنند به نحوی که بلافاصله داخل سوراخ خود فرار کرده و با حرکت دادن دم تیغ دارشان و ایجاد ضربات محکم، جانور شکارچی و یا حتی انسان را از خود دور می‌کنند.
زیستگاه : نواحی نیمه بیابانی یا بیابانی، در دشتهای خشک، اطراف نهرهای خشک با پوشش گیاهی نسبتا اندک
ویژگی‌های زیستی:
در اواسط روزهای بسیار گرم فعالیت می‌کنند
لانه هایی تا عمق یک متری در توده های ماسه ای حفر می‌کنند
شب ها در عمق لانه می‌خوابند
با کاهش گرما عمق بیشتری را برای خواب زمستانی حفر می کنند
گیاه خوار هستند
۳ تا ۴ سالگی بالغ، و قادر به جفت گیری می شوند
۸ تا ۱۷ تخم در هر سال می گذارند
عمر ۱۱ تا ۱۵ سال
طول بدن: ۴۰ تا ۸۰ سانتیمتر