چه آنکه گردباد جهانی بحران اقتصادی دست آخر به شهرداری پایتخت و مناطق بیست‌ودوگانه آن هم رسید و درآمدهای این سازمان بزرگ خدماتی و اجتماعی را به شدت کاهش داد. در این باره با جعفری گفت‌و‌گو نشسته‌ایم و از او خواسته‌ایم درباره سیاست‌های شهرداری در مقابله با این بحران توضیح دهد.
طی ماه‌های اخیر، زمزمه‌هایی مبنی بر کاهش درآمدهای شهرداری تهران به گوش می‌رسد. این درآمدها از چه منابعی باید تأمین می‌شدند؟
شهرداری تهران نزدیک به 110 بخش درآمدی دارد که 30 تا 35 مورد آن مثل عوارض زیربنا، پارکینگ، حق تشرف، تغییر کاربری، نوسازی، پیشه‌وران و... در مناطق و تعدادی دیگر مثل عوارض بنزین، نفت، گاز، تلفن، آب‌بها ... در اداره کل درآمد شهرداری تهران به صورت متمرکز وصول می‌شود. همه این پول‌هایی که روی هم جمع می‌شود، درآمد شهرداری را تشکیل می‌دهد و هزینه‌ها نیز از محل همین درآمدها انجام می‌شود. دولت، هیچگونه کمک مالی به شهرداری نمی‌کند.
یعنی همه درآمد شهرداری تهران از طریق اخذ عوارض تأمین می‌شود؟
بله. البته همانگونه که اشاره شد، همه این عوارض از مردم گرفته نمی‌شود. از محل فروش نفت، بنزین، سیگار و مانند اینها نیز درصدی به شهرداری اختصاص می‌یابد.
اینکه شهرداری، ردیف بودجه دولتی ندارد، مشکلی در اداره شهر به وجود نمی‌آورد؟
ببینید... ما تا همین امسال، با هیچ بحرانی در این زمینه روبرو نبودیم، اما رکود اقتصادی جهانی که امسال اتفاق افتاد، به شهرداری تهران هم رسید؛ به گونه‌ای که درآمدهای آن به گونه چشمگیری کاهش یافت.
این کاهش درآمدها که شما از آن حرف می‌زنید، در چه بخش‌هایی خود را نشان می‌دهد؟
در بخش ساختوسازها و عوارضی که برای صدور پروانه و فروش تراکم دریافت می‌کردیم، شدیداً با کاهش درآمد مواجهیم. طی یک سال اخیر، قیمت مسکن افت کرده و انبوه‌سازان دیگر رغبت چندانی به سرمایه‌گذاری در این بخش ندارند. همین موضوع، تأثیر مستقیمی بر درآمدهای شهرداری تهران گذاشته است.
می‌شود کمی در این باره توضیح دهید؟
میزان درآمدهای شهرداری تهران تا حدی به شرایط بازار مسکن بستگی دارد. خیلی از انبوه‌سازان، مجتمع‌های مسکونی را می‌سازند تا آنها را به فروش برسانند. وقتی قیمت مسکن کاهش می‌یابد، کمتر کسی حاضر می‌شود در این بخش سرمایه‌گذاری کند. تنها تحرکی که در بازار مسکن به چشم می‌آید، به شهروندانی مربوط می‌شود که قصد سرمایه‌گذاری ندارند و صرفاً می‌خواهند خانه قدیمی‌شان را بکوبند و از نو بسازند. فقط همین عده‌اند که برای دریافت پروانه به شهرداری مراجعه می‌کنند. انبوه‌سازان اما دست روی دست نگه داشته‌اند و بازار را رصد می‌کنند تا ببینند قیمت‌ها به چه سمتی می‌روند.
همزمان، قیمت مصالح ساختمانی هم روز به روز افزایش می‌یابد و همین باعث می‌شود تا انبوه‌سازان محتاطانه‌تر عمل کنند.
بله، انبوه‌سازان، قیمت مصالح را در نظر می‌گیرند، عوارضی را که به شهرداری می‌پردازند، در نظر می‌گیرند، قیمت تمام‌شده ساختمان و قیمت فروش آن را در نظر می‌گیرند و همه این موارد را مقایسه می‌کنند. آن وقت نتیجه می‌گیرند که فعلاً ساخت‌و‌ساز برایشان صرف نمی‌کند.
اوضاع در منطقه ما از چه قرار است؟ چقدر با کاهش درآمد مواجهیم؟
ما برای سال جاری، 55 میلیارد تومان درآمد پیش‌بینی کرده بودیم. اکنون که نزدیک به 6 ماه از آغاز سال می‌گذرد، باید حدود 50 درصد این مبلغ را به دست می‌آوردیم اما صرفاً 60 درصد درآمدهایمان وصول شده است. یعنی نسبت به زمان 40 درصد عقب هستیم.
آیا کاهش درآمدهای شهرداری منطقه هم به رکود بازار مسکن برمی‌گردد؟
قطعاً همینطور است. حدود 70 درصد درآمدهای شهرداری تهران و پیرو آن، شهرداری منطقه از محل عوارض ساختمانی تامین می‌شود. طبیعی است کاهش درخواست‌ها برای ساخت‌و‌ساز، کاهش درآمدها را نیز به دنبال داشته باشد. در چنین شرایطی شورای اسلامی شهر تهران مصوبه‌ای را به تصویب رساند که تخفیف‌هایی را برای عوارض ساختمانی در نظر گرفته است.
این تخفیف‌ها دقیقاً شامل چه مواردی می‌شوند؟
مصوبه جدید شورای شهر که به تازگی ابلاغ شده و در شهرداری مناطق دارد بر اساس آن عمل می‌شود، شهروندان را به ساخت‌و‌ساز به ویژه در بافت‌های فرسوده تشویق می‌کند. در این چارچوب، کسانی که تازه می‌خواهند پروانه ساخت و ساز بگیرند، می‌توانند از تخفیف 25 درصدی برخوردار باشند. آنها هم که قبلاً مراجعه و عوارض ساختمانی را تقسیط کرده‌اند و حالا می‌خواهند باقی‌مانده این عوارض را یکجا بپردازند، مشمول 20 درصد تخفیف می‌شوند. حتی یک عده هم که با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی، چک‌هایشان برگشت خورده و قصد دارند که بدهی خود را یکجا پرداخت کنند، از تخفیف 20 درصدی برخوردار شده‌اند.
شما فکر می‌کنید این مصوبه می‌تواند رونق تازه‌ای به بازار مسکن ببخشد؟
من فکر می‌کنم بله. ما تأثیر مثبت این تخفیف‌ها را طی هفته گذشته احساس کردیم. ضمن اینکه باید بیشتر از اینها درباره این مصوبه اطلاع‌رسانی کرد. هر چه تبلیغ بیشتری در این باره انجام شود و همچنان این تخفیف‌ها پا برجا باشد، شهروندان بیشتری از آن استقبال می‌کنند. اینکه می‌گویید این تخفیف‌ها در هفته گذشته تأثیر مثبت خودش را نشان داد.
یعنی تعداد مراجعه‌کنندگان برای دریافت پروانه ساخت و ساز در منطقه افزایش یافت؟
من متولی درآمد شهرداری منطقه هستم. بنابراین صرفاً رقم‌های ریالی را می‌بینم و با یکدیگر مقایسه می‌کنم. ما در هفته گذشته یک میلیارد و 400 میلیون تومان درآمد داشتیم. این رقم نسبت به هفته‌های گذشته که درآمدمان 400 تا 500 میلیون تومان بود، افزایش 3 برابری را نشان می‌داد. جالب آنکه هر سال، 52 هفته دارد و درآمد امسال شهرداری منطقه 55 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است. این بدان معناست که شما طی هفته گذشته از میانگین درآمد پیش‌بینی شده هفتگی نیز درآمد بیشتری داشته‌اید. البته ما هر چقدر که درآمد هفتگی بالاتر از یک میلیارد یا یک میلیارد و نیم تومان داشته باشیم، فعلاً کاهش درآمدهای هفته‌های گذشته را جبران کرده‌ایم. امیدواریم این روند به گونه‌ای پیش برود که ما صد در صد درآمد پیش‌بینی‌شده را وصول کنیم.
همانگونه که اشاره کردید، باید درباره مصوبه جدید شورای شهر اطلاع‌رسانی شود. شهرداری منطقه در این باره چه کارهایی کرده است؟
این مصوبه اخیرا ابلاغ شده که همزمان است با توزیع انبوه قبوض عوارض نوسازی و پیشه‌وران. همین باعث شده که تعداد مراجعه‌کنندگان طی روزهای اخیر افزایش یابد. با این همه، از روابط عمومی شهرداری منطقه درخواست کرده‌ایم که تابلوهایی را درباره تخفیف‌های عوارض ساختمانی در گوشه و کنار محله‌ها نصب کند.
از توزیع قبوض عوارض نوسازی و پیشه‌وران و افزایش مراجعه‌کنندگان حرف زدید. آیا درآمد هفته گذشته شما بیشتر به این دلیل بوده یا ناشی از تخفیف‌هایی بوده که به عوارض ساختمانی تعلق گرفته است؟
می‌توانم بگویم هر 2 مورد در این افزایش درآمدها دخیل بوده است. اما این نکته را هم باید در نظر داشت که شرایط بازار مسکن، به عوامل متعددی بستگی دارد.
آیا شهرداری منطقه علاوه بر این سیاست‌های تشویقی کوشیده تا به آن عوامل هم نیم‌نگاهی داشته باشد؟
بله، به عنوان مثال اداره مشارکت‌های مردمی در بخش بافت‌های فرسوده کارهای خوبی انجام داده است. این اداره با تبلیغاتی که انجام می‌دهد، از سرمایه‌گذاران دعوت می‌کند تا بیایند و بافت‌های فرسوده را به تملک دربیاورند و نوسازی کنند. منتها به اعتقاد بنده هنوز در این راه به آنجا که باید و شاید نرسیده‌ایم.
ضرورت ساختوسازها در منطقه ما بیشتر احساس می‌شود، چون بافت فرسوده قابل توجهی را در خود جای داده است.
تا آنجا که من در جریانم، اداره مشارکت‌های مردمی، لکه‌های بافت فرسوده را روی نقشه منطقه شناسایی کرده است. در این زمینه دارد کارهایی انجام می‌شود که حتماً در آینده بیشتر از آنها خواهیم شنید.
آقای جعفری، شما 30 سال است که اداره درآمد شهرداری خدمت می‌کنید. سالی را به یاد دارید که شهرداری با چنین بحرانی روبرو شده باشد؟
ببینید... در پاسخ به این سؤال نباید یک نکته را از یاد برد و آن اینکه تا سال 80 تهران نه کلانشهری به این بزرگی بود و نه شهرداری آن اینقدر درآمد داشت. از همان سال‌ها بود که هم هزینه‌های جاری و عمرانی شهر رو به افزایش گذاشت و هم درآمدهای شهر. شما تصور کنید که سال 80، شهرداری منطقه فقط 4 میلیارد تومان درآمد داشت. اکنون بعد از 8 سال، ما دنبال 55 میلیارد تومان هستیم.
یعنی در همین شرایط بحرانی هم شهرداری، درآمد بیشتری نسبت به آن سال‌ها دارد؟
بله. با این همه، همانطور که شهروندان هم به چشم می‌بینند، هزینه‌های شهرداری هم طی این مدت افزایش یافته است. برای نمونه باید به احداث تونل توحید اشاره کرد که هفته‌ای 10 میلیارد تومان به این پروژه تزریق می‌شود. این هزینه‌ها از محل درآمدهای شهرداری تأمین می‌شود.
با توجه به تجربه‌ای که دارید، فکر می‌کنید بتوانید این سال سخت را به نحو مطلوبی پشت سر بگذارید؟
با توجه به مصوبه شورای شهر و تخفیف‌هایی که لحاظ شده، چشم‌انداز خوبی تا پایان سال پیش روی ماست و بیش از 90 درصد درآمد پیش‌بینی شده محقق خواهد شد.
همشهری محله - 16