همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: با مشارکت دادن مردم محلی در فعالیت‌های اقتصادی پایدار، مانند گردشگری پایدار، صنایع دستی و کشاورزی ارگانیک، می‌توان از بهره‌برداری ناپایدار از منابع جلوگیری کرد به شرطی که آنها را در تصمیم‌گیری‌ها شریک کرد و تعلقات سرزمینی را از آنها نگرفت.
به کجا ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره می‌گویند؟
ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره (Biosphere Reserves) مناطقی هستند که تحت برنامه‌ای به نام «برنامه انسان و کره زیستی» (Man and the Biosphere Programme) از سوی یونسکو تعیین و مدیریت می‌شوند. این مناطق شامل اکوسیستم‌هایی با تنوع زیستی بالا و اهمیت جهانی‌اند که هدف اصلی آنها حفاظت از تنوع زیستی، پشتیبانی از توسعه پایدار و پژوهش در زمینه‌های مختلف علمی است.
کارکردهای اصلی ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره
حفاظت: حفظ منابع طبیعی، گونه‌های گیاهی و جانوری و اکوسیستم‌های حساس.
توسعه پایدار: کمک به ایجاد الگوهای زندگی و فعالیت‌های اقتصادی که با حفاظت از محیط‌زیست هماهنگ باشد.
پژوهش و آموزش: فراهم کردن شرایطی برای پژوهش‌های علمی، پایش تغییرات محیطی و آموزش در زمینه مسائل زیست‌محیطی.
قانون جدید تدوین خواهد شد
علیرضا نجیمی، مدیر کل دفتر مدیریت زیستگاه ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست: قوانین متعدد در کشور برای حفظ محیط زیست داریم ولی قانونی ویژه ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره نداریم. قصد داریم در کارگاه آموزشی با حضور روسای ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره کشور، پیش‌نویس آیین‌نامه‌ای را تهیه کنیم تا بعد از طی مراحل قانونی، به مبنای قانونی مشخصی برای مدیریت ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در کشور برسیم. پایه و اساس ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، مشارکت جوامع بومی - محلی و حفظ معیشت پایدار برای ساکنان آن منطقه است. به غیر از هسته مرکزی ذخیره‌گاه زیست‌کره، دو زون دیگر به نام‌های «بافر» (حائل) و «بینابینی» داریم. عمدتا در زون بینابینی موضوع مشارکت مردم مطرح است چراکه معیشت مردم به عرصه‌های طبیعی گره می‌خورد. در این شرایط لازم است الگوهای مدیریتی نظام‌مند پیگیری شود. هسته مرکزی ذخیره‌گاه‌ها جزو مناطق چهارگانه است و برای حفاظت از مناطق چهارگانه قانون داریم.
۸۰۰۰ گونه گیاهی
۲۴۲۱ گونه اندمیگ گیاهی
۵۰۲ گونه پرنده
۱۶۴ گونه پستاندار
۲۰۹ گونه خزنده
۵۵۳ ذخیره گاه زیست‌کره در جهان
۱۳ ذخیره گاه زیست‌کره در ایران با ۷.۱ میلیون هکتار وسعت
۱۰۷ کشور
ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره ایران:
ارسباران، ارژن و پریشان، کویر، توران، میانکاله، ارومیه، کپه داغ، تنگ صیاد و سبزکوه، گنو، حرا، هامون، گلستان و دنا
| نام ذخیره گاه زیست کره |
وسعت به هکتار |
|---|---|
|
۲۰۴.۲ هزار |
|
۹۱.۸ هزار |
|
۱.۵ میلیون |
|
۱.۴ میلیون |
|
۹۶.۶ هزار |
|
۱.۰۷ میلیون |
|
۳۵ هزار |
|
۵۳۲.۸ هزار |
|
۷۸.۷ هزار |
|
۲۸۳.۶ هزار |
|
۱.۴ میلیون |
|
۱۵۵.۸ هزار |
|
۲۵۵.۵ هزار |
| جمع |
۷.۱ میلیون |
ارژن و پریشان:
استان فارس
گونه‌های شاخص: بلوط ایرانی، جغدماهی، خرگوش صحرایی ایرانی
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۵۰۰ گونه گیاهی و ۱۵۰ گونه جانوری
ارسباران:
استان: آذربایجان شرقی
گونه‌های شاخص: پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، قرقاول ارسباران، قره خروس قفقازی، جنگل‌های بلوط، ممرز، گیلاس وحشی، سرخدار
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۱۴۰۰ گونه گیاهی، ۲۵۰ گونه قارچ و ۳۳۰ گونه جانوری
گنو:
استان: هرمزگان
گونه‌های شاخص: کرکس، دال سیاه، تیهو، پلنگ، خرگوش، ماهی آفانیوس گینوئیس، کفتار، استبرق، کهور، آکاسیا، آبنوس، بادام، بنه
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۳۶۰ گونه گیاهی و ۱۰۰ گونه جانوری
گلستان:
استان گلستان
گونه‌های شاخص: پلنگ ایرانی، گوزن زرد ایرانی، گرگ خاکستری، بلوط، افرا، بلوط بلندمازو، راش، توسکا، آلوکک
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۱۳۵۰گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری
حرا:
استان: هرمزگان
گونه‌های شاخص: جوامع هالوفیت ها (گیاهان شورزی) جنگل‌های حرا (مانگرو)، انواع لاک‌پشت‌های دریایی، پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۸۰ گونه گیاهی و ۱۱۰ گونه جانوری
کویر:
استان: سمنان، تهران، قم، اصفهان
گونه‌های شاخص: زاغ بور، یوز پلنگ آسیایی، جبیر، روباه شنی و گربه شنی، وزغ کویری ایران عقاب صحرایی، گونه‌های گیاهی مقاوم به خشکی
تعداد کل گونه‌ها: ۲۰۵ گونه گیاهی و ۱۶۶ گونه جانوری
ارومیه:
استان: آذربایجان شرقی و غربی
گونه‌های شاخص: فلامینگو، پلیکان، کفچه نوک، آرتمیا، بنه، بادام، ارس، داغداغان
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۵۵۰ گونه گیاهی و ۲۱۲ گونه جانوری
میانکاله:
استان مازندران
گونه‌های شاخص: فک خزری، عقاب دریایی، عروس غاز، اردک مرمری، اردک بلوطی، ماهیان خاویاری، انار
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۱۸۰ گونه گیاهی و ۳۵۰ گونه جانوری
توران:
استان: استان سمنان و خراسان رضوی
گونه‌های شاخص: یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی، زاغ بور، هوبره، خار شتر، گون، گز، تاغ.
تعداد کل گونه‌ها: حدود ۴۲۰ گونه گیاهی و ۲۵۱ گونه جانوری