مخاطرات شاه بودن در بین روباه ها

همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: روباه‌ها جزو راسته گوشتخواران و از خانواده سگ‌سانان محسوب می‌شوند، ۶ گونه سگ‌سان در کشور داریم که روباه‌ها چهار تا از آن گونه‌ها را تشکیل می‌دهند. گرگ و شغال از دیگر گونه سگ سانان هستند. در ایران ۴ گونه روباه معمولی، شاه روباه، روباه شنی و روباه ترکمن زیست می کند که در وضعیت مناسبی قرار ندارند، در واقع طبق فهرست سرخ اتحادیه‌ بین‌المللی‌ حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی ( IUCN ) هر چهار گونه روباه ایران در سطح جهانی در وضعیت کمترین نگرانی قرار دارند اما در ایران وضعیت آنها متفاوت است. شاه روباه یکی از جالب‌ترین گونه‌های روباه است که در مناطق خاورمیانه، به ویژه ایران، افغانستان، پاکستان و بخش‌هایی از آسیای مرکزی یافت می‌شود. شاه روباه (Vulpes cana) کوچک‌ترین روباه در بین چهار گونه روباهی است که در ایران زیست می کنند.

نام‌های دیگر: روباه افغانستانی، روباه سلطنتی، روباه سگ، روباه دشتی، روباه صخره ای، روباه بلوچستانی و روباه بلنفورد (زیست‌شناس انگلیسی ویلیام توماس بلانفورد که این گونه را در سال ۱۸۷۷ توصیف کرد)

اندازه: شاه روباه یکی از کوچک‌ترین گونه‌های روباه است

ارتفاع از شانه تا زمین : ۳۰ سانتیمتر

طول سر و بدن ۴۲ سانتیمتر

دم ۳۰ سانتیمتر

وزن ۱.۵ تا ۳ کیلوگرم

زیستگاه: این گونه بیشتر در مناطق خشک و کوهستانی بخصوص در بیابان‌ها، تپه‌ها و مناطق کوهستانی ایران از جمله زاگرس و البرز زندگی می‌کند.

تغذیه متنوع: شاه روباه‌ همه‌چیزخوار است یعنی از طیف وسیعی از غذاها تغذیه می‌کنند؛ حشرات، پرندگان کوچک، میوه‌ها و گیاهان. این توانایی در تغذیه از منابع مختلف به آن‌ها امکان می‌دهد که حتی اگر یک منبع غذایی کمیاب شود، باز هم زنده بمانند.

استتار فوق‌العاده: شاه روباه‌ها دارای پوششی به رنگ خاکستری و قهوه‌ای هستند که به آن‌ها کمک می‌کند به خوبی در محیط‌های خشک و سنگی که در آن زندگی می‌کنند، استتار کنند.

شبگرد: شاه روباه بیشتر در طول شب فعالیت دارد. این رفتار به او کمک می‌کند تا از گرمای روز در مناطق خشک و بیابانی جلوگیری کند.

وضعیت حفاظتی: شاه روباه در برخی مناطق تحت تهدید است، به‌ویژه به دلیل کاهش زیستگاه‌های طبیعی‌اش و فشارهای انسانی. با این حال، وضعیت حفاظتی آن‌ها در لیست اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) به عنوان "کمترین نگرانی" طبقه‌بندی شده است، به این معنا که هنوز به طور جدی در خطر انقراض قرار ندارد، اما نیاز به حفاظت از زیستگاه‌هایش در کشورهایی مثل ایران و افغانستان دارد.

تولید مثل:

۵۰ تا ۶۰ روز: طول دوره بارداری

۱ تا ۳ : توله

۸ تا ۱۲ ماهگی : بلوغ

۴ تا ۵ سال : طول عمر در طبیعت

مخاطرات شاه روباه بودن

تخریب زیستگاه: یکی از بزرگترین تهدیدهای شاه روباه، تخریب زیستگاه است. توسعه شهری، کشاورزی، و فعالیت‌های انسانی مانند معدن‌کاری می‌تواند زیستگاه طبیعی این گونه را کاهش دهد. زیستگاه‌های خشک و کوهستانی که شاه روباه در آن زندگی می‌کند، به ویژه به دلیل تغییرات کاربری زمین و گسترش جاده‌ها، تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

کاهش منابع غذایی: تغییرات زیست‌محیطی و کاهش تنوع زیستی ممکن است به کاهش منابع غذایی این گونه منجر شود. در صورت کاهش جمعیت طعمه‌ها (مانند جوندگان و حشرات)، شاه روباه ممکن است با مشکلات تغذیه‌ای مواجه شود.

شکار و تله‌گذاری: در برخی مناطق، شاه روباه به طور غیرقانونی برای پوست و دمش شکار می‌شود.

کاهش منابع آبی: تغییرات اقلیمی و کاهش منابع آب نیز می‌تواند تأثیر منفی بر زیستگاه شاه روباه داشته باشد. این گونه برای زنده ماندن در محیط‌های خشک به دسترسی به منابع آبی متکی است و خشکسالی‌های طولانی‌مدت می‌تواند به شدت بر بقای آن تأثیر بگذارد.

تاثیر تغییرات اقلیمی بر شاه روباه ها

بر اساس اولین تحقیق میدانی در مورد شاه‌روباه‌ها در ایران با عنوان «مدل سازی مطلوبیت زیستگاه شاه روباه مبتنی بر فناوری دوربین‌های تله‌ای در ایران» به ترتیب سه متغیر بارندگی در سردترین فصل، شیب زمین و متوسط دمای روزانه بیش‌ترین تاثیر را در پراکنش شاه‌روباه در ایران دارند. از آنجایی که متغیرهای اقلیمی بیشترین تاثیر را بر روی پراکنش این گونه دارد، توجه جهانی به تغییرات اقلیمی در بیابان‌ها بسیار ضروری است. حدس زده می‌شود که پیدایش شاه‌روباه از فلات ایران بوده باشدپراکنش این گونه به طور غالب در مناطق مرکزی و شرقی ایران است.