مهلا داریان- همشهری آنلاین : در انتهای سفرمان در مسیر باستانی ری به محوطه تاریخی چشمه علی رسیدیم همانجایی که سکونت گاهی ۸ هزار ساله و ماقبل تاریخ را به جهانیان نشان داده و بنا بر برخی روایت ها ، مادر زرتشت نیز در اینجا زاده شده‌است.
جالب اینکه در گذشته فروشندگان فرش و مردم تهران قالی‌ها و قالیچه‌های خود را در این چشمه می‌شستند، زیرا باور داشتند که آب چشمه علی فرش‌ها را به‌خوبی تمیز و رنگ‌ها را روشن‌تر و درخشان‌تر می‌کند.
آب چشمه از جاجرود و قیطریه پس از گذر از راه‌های زیرزمینی، از دل تپه می‌جوشید و چشمه ای دائمی که شاید از ۸ هزار سال پیش تا دوران ما جریان داشت به خاطر کشیدن خط مترو کاملا خشک شد.
اکنون نقش برجسته فتحعلی شاه قاجار که روی نقش برجسته ای ساسانی حجاری شده تنها یادگار آن دوران است و صخره ای یک تکه با ردپایی از انسانهای نخستین که روزگاری پای در این مکان جادویی گذارده اند.
نخستین کاوش های باستانشناسی در سال های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ توسط اریک اشمیت در این محل انجام شد که حاصل آن کشف سفال هایی با قدمتی بیش از ۵ هزار سال یعنی دوره کوچ اقوام آریایی به فلات ایران بود. به گفته نیک پور تپه باستانی که در محوطه چشمه علی قرار دارد از نظر ارزش و اعتبار تاریخی با تپه سیلک قابل مقایسه است با این حال متاسفانه نمونه های کمی از آثار به دست آمده از این تپه در موزه ملی ایران وجود دارد و بیشتر این آثار همزمان با جنگ جهانی دوم به خارج از کشور منتقل شده اند.
درست در بالای صخره باروی تاریخی که قدمت آن را تا دوران هخامنشیان هم تخمین زده اند با هر ضرب و زوری که بوده خودش تا به اینجا رسانده و ایستادگی کرده است.
دیوار یا باروی خشتی قدیمی ری دورتادور شهر را در بر می‌گرفته و هم‌اکنون تنها حدود سه کیلومتر از بقایای این دیوار که قسمتی از آن بر روی صخره چشمه علی واقع شده باقی مانده است. این دیوار در دوران ساسانی و دوران اسلامی نیز به طور کامل وجود داشته و به عنوان سپری محکم در مقابل تهاجم دشمن بوده، اما بیشترین آسیب بعد از حمله محمود غزنوی، پادشاهان مغول و حمله تیمورلنگ به آن وارد شده است.
در دل این دیوار که سال ها پیش مورد مرمت قرار گرفته است حفره هایی قرار دارد که بخش های قدیمی آن را در معرض دید مردم قرار می دهد. سال هاست کار مرمت دیوار به دلیل کمبود بودجه نیمه کاره رها شده است. در پشت این بارو خانه های مسکونی را می توان دید که چسبیده به این مکان ارزشمند ساخته شده اند و هنوز هم دوستداران میراث فرهنگی امیدوار هستند این خانه ها خریداری شده و حریم این محوطه تاریخی مشخص شود.
مستند گزارش را هم در ویدئوی زیر ببینید.
تهیه و تدوین : مهلا داریان
تصویربردار: مونا فاضلی