این کوه‌ها، ایران را به سرزمینی کوهستانی با میانگین ارتفاعی ۱۲۰۰متر از سطح دریا تبدیل کرده‌اند.
چهار رشته اصلی کوه‌های ایران عبارتند از: کوه‌های شمالی، کوه‌های زاگرس، کوه‌های مرکزی و کوه‌های شرقی.
کوه‌های ایران نتیجه حرکت‌های کوه‌زایی پایانی دوره ترشیاری است و تشکیل آن به دو دلیل بوده است: فشار صفحه جنوب شرقی و آتشفشان.
فعالیت‌های کوه‌زایی در پایان دوره ترشیاری شکل نهایی کوه‌های شمالی و زاگرس را به وجود آورده است. هم زمان با ارتفاع گرفتن کوه‌ها، دشت‌ها و چاله‌های بزرگ و کوچک نیز شکل گرفتند.
در آغاز دوره کوارترنر، فعالیت آتشفشانی بیشتر شد و کوه‌های آتشفشانی ایران شکل گرفتند. فرسایش به وسیله آب‌های روان مهم‌ترین عامل خارجی تغییر شکل ناهمواری‌ها بوده است.
حدود ۹۰ در صد خاک ایران در محدوده فلات ایران واقع شده و کشوری کوهستانی محسوب می‌شود. بیش از نیمی از مساحت کشور را کوه‌ها و ارتفاعات، یک چهارم را صحرا و کمتر از یک چهارم نیز اراضی قابل کشت تشکیل داده است.
کوهای شمالی از کوه‌های آرارات در ترکیه شروع شده، به ترتیب با کوه‌های علمدار، سهند، سبلان، کوه‌های طالش، کوه‌های قافلانکوه در آذربایجان، رشته کوه‌های البرز در شمال استان تهران و قسمت جنوبی استان‌های گیلان و مازندران، کوه‌های آلاداغ، بینالود، هزار مسجد و قره داغ در خراسان ادامه یافته، در افعانستان به کوه‌های هند و کش می‌پیوندد.
بلندترین نقطه این کوه‌ها قله دماوند با ۵۶۷۱ متر ارتفاع است که بلندترین نقطه ایران نیز محسوب می‌شود.
رشته کوه‌های غربی نیز از آرارات شروع شده و از شمال غربی به سوی جنوب شرقی امتداد داشته و کوه‌های ساری داش، چهل چشمه، پنجه علی، پرو، الوند، کوه‌های بختیاری، پیشکوه و پشتکوه، اشتران کوه و زرد کوه را در بر می‌گیرد که تقریبا تمام این سلسله کوه‌ها را در مجموع رشته کوه زاگرس می‌نامند. بلندترین نقطه این رشته، قله دینار (دنا) است که ۴۴۰۹ متر ارتفاع دارد.
رشته کوه‌های جنوبی از خوزستان تا سیستان و بلوچستان امتداد یافته و به کوه‌های سیلمان در پاکستان می‌پیوندد و شامل کوه‌های سپیدار، میمند، کوه‌های بشاگرد و کوه بم پشت می‌باشد.
کوه‌های مرکزی و شرقی عمدتا شامل کوه‌های کرکس، شیرکوه، کوه‌بنان، جبال بارز، هزار، بزمان و تفتان بوده و بلندترین نقطه این کوه‌ها، کوه هزار با ۴۴۶۵ متر ارتفاع می‌باشد.