همشهری آنلاین، فرخنده رفائی: خنده‌ها و نگاه‌های هیجان‌زده‌شان به مناظر اطراف نشان می‌دهد انتظار چنین حجمی از زیبایی را نداشته‌اند. دو به دو یا چندنفری با هم حرف می‌زنند و با زیبایی‌های مسیر عکس یادگاری می‌گیرند. این ماجرای جمعی از استادان، اعضای هیأت علمی و دانشجوهای مقطع ارشد و دکتری محیط‌زیست دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی و شهید مدرس است که به دعوت مرکز مطالعات شهرداری تهران برای آشنایی اکوپارک فرحزاد به این محل آمده‌اند و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند.
بازآفرینی فناوری‌های پیشینیان
در ابتدای مسیر اویس ترابی، مدیر پروژه احیای روددره فرحزاد، جزئیاتی از آنچه برای احیای این روددره انجام شده را برای جمع دانشجویان و استادان شرح می‌دهد. او از چالش‌های پایدارسازی دیواره‌ها می‌گوید و اینکه چطور از فناوری پیشینیان ما برای این کار بازیابی و استفاده کرده‌اند و مثلا برای پوشش گیاهی به موضوع‌هایی مانند زیست‌بوم دامنه جنوبی البرز تا تامین زنجیره غذایی برای اکوسیستم جانوری منطقه توجه شده است. پس از این توضیحات اولیه، استادان محیط‌زیست، از مسیر دره به پایین سرازیر می‌شوند تا آنچه شنیده‌اند را به چشم ببینند.
استقبال کم‌نظیر دانشجوها
اشتیاق دانشجوها برای بازدید از پروژه جالب است. هر فردی به سمتی می‌رود و یک ویژگی طبیعی روددره فرحزاد برایش جذابیت دارد. در این میان یکی از استادان می‌گوید: کاش همه دانشجویان را آورده بودیم. او ادامه می‌دهد: این چند روز درباره احیای روددره فرحزاد حرف‌های زیادی زده شده است به همین دلیل بسیاری از استادان و دانشجویان مشتاق بودند این محل را ببینند. حتی ۷۵ دانشجوی محیط‌زیست ثبت‌نام کرده بودند اما در اتوبوس فقط ظرفیت ۴۷ نفر داشتیم و تنها عده‌ای قسمت‌شان شد.
نتیجه کار همت بلند
برخی از لحاظ زیبایی شناختی محل را بررسی می‌کنند و تعدادی پیگیر بهداشت محیط و چگونگی جمع‌آوری پسماندها هستند. بازدید چندساعته به پایان می‌رسد و شرکت‌کنندگان برای حضور در نشست تخصصی راهی شهرداری منطقه2 می‌شوند. علی شمسی‌پور، رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران می‌گوید: امیدوارم همکاری دانشگاه‌ها با مدیریت شهری بیشتر شود. در حال حاضر حدود یک سوم روددره فرحزاد افتتاح شده است که همین یک‌سوم نتیجه کاری جدی است، به‌طوری که در راستای ساماندهی روددره فرحزاد نهادهای مختلف دست به‌دست یکدیگر دادند و کار کردند.
استادان در حاشیه بازدید از فرحزاد چه گفتند؟
توجه به حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری
نام: اسماعیل صالحی
سمت: معاون پژوهشی دانشکده محیط‌زیست دانشگاه تهران
احیای روددره فرحزاد مایه خرسندی است. از طرفی باعث تأسف است که چرا این همه سال این قابلیت‌ها نادیده گرفته شد. کارهایی که در این دره انجام شده را پسندیدم؛ حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری دره به خوبی انجام شده و استفاده از متریال‌های طبیعی تجربه موفقی برای همزیستی با طبیعت است. البته کاری که شروع شده باید تکمیل شود چون به‌شدت آسیب‌پذیر است و اگر کمی سست گرفته شود، آسیب‌ها به منطقه برمی‌گردد.
محلی برای ایده‌پردازی دانشجویان
نام: رضا سعیدی
سمت:عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
در این پروژه یک تهدید به فرصت تبدیل شده است. منطقه‌ای که معضلات اجتماعی را در شهر ایجاد یا تشدید کرده بود، اکنون به یک اکوسیستم فعال زیست‌محیطی تبدیل شده است. دره فرحزاد امروز می‌تواند در سلامتی مردم اثر مثبت داشته باشد. همچنین دانشجوها با حضور در این محیط‌ها می‌توانند برای پژوهش‌هایی که دارند ایده‌های کاربردی بگیرند.
ساختار جنگل در دل شهر
نام: امیرهوشنگ احسانی
سمت: عضو گروه مهندسی طراحی محیط‌زیست دانشکده محیط‌زیست
مهم‌ترین نکته دراین پروژه تلاش مسئولان برای حفظ طبیعت و ساختار اکولوژیک و طبیعی است. در واقع چیزی شبیه دربند و درکه قدیم یا پارک جمشیدیه با ساختار جنگلی، در این منطقه ایجاد شده که متفاوت از پارک‌های شهری معمول است. احیای قنات‌ها و بهره‌گیری از رودخانه و محیط طبیعی در آن حس حضور در یک محیط طبیعی در داخل شهر را در بیننده زنده می‌کند که واقعاً ارزش بالایی دارد.
توجه به حفظ اکوسیستم منطقه
نام:لعبت زبردست
سمت: دانشیار دانشکده محیط‌زیست دانشگاه تهران
روددره فرحزاد نکات مثبت زیادی دارد. از نظر بصری جذاب است. از نظر ایمنی به‌نظر من نکات لازم رعایت شده، چون شیب‌بندی‌ها و حریم ایمنی رودخانه مورد توجه قرار گرفته است. همچنین از گیاهان بومی برای احیای روددره استفاده شده است. ایجاد بخش‌هایی مانند هتل مورچه‌ها هم می‌تواند در حفظ اکوسیستم و گونه‌های گیاهی و جانوری محیط اقدامی ارزشمند باشد.
توجه ویژه به بستر رود و حفظ محیط‌زیست
نام: یوسف رفیعی
سمت: کارشناس پژوهشی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران
پاکسازی بستر و حاشیه رودخانه از زباله‌ها و نخاله‌ها شکل زیبایی به طبیعت این محل داده و آن را برای شهروندان قابل استفاده کرده است. همچنین یکی از نکات مهم در احیای روددره فرحزاد توجه به بستر رود و حفظ ارتباط آب و زمین است. به اعتقاد من شهرداری در اجرای این پروژه نمره قابل‌قبول و بالایی می‌گیرد.
نمونه موفق یک پروژه محیط‌زیستی
نام: شهرزاد فریادی
سمت:عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و استاد محیط‌زیست شهری
احیای روددره فرحزاد یک پروژه موفق محیط‌زیستی بوده و کارهای بزرگی در آن انجام شده است. پاکسازی منطقه از ناهنجاری‌های اجتماعی کار بزرگی است و نوع بازسازی بافت از لحاظ سازگاری با طبیعت قابل توجه است. در واقع بازسازی‌ها به‌گونه‌ای است که در برخی محل‌ها نمی‌توان تشخیص داد آیا این سنگچین قدیمی است یا جدید. این کار بزرگ، شاید خیلی به چشم نیاید اما تغییرات ملموس بوده و می‌تواند پیشرفت کند.
احیا بر مبنای اصول بوده است
نام: نغمه مبرقعی
سمت:عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی:
پروژه احیا کاملا بر مبنای اصول اکولوژیک و بازآفرینی طبیعی انجام شده است. حتی گیاهانی که کاشته شده‌اند، از گیاهان بومی دامنه البرز جنوبی هستند. جداسازی محدوده مسکونی از طبیعی، دیوارچینی‌ها برای تثبیت شیب‌ها، خشکه‌چینی‌ها و توجه به بستر رود در بیشتر مناطق به‌گونه‌ای سنگفرش شده که جلوه‌ای متفاوت به محل داده است. از طرفی کار به حدی اصولی است که انتقال آب‌ها به سفره آب زیرزمینی و احیای این سفره‌ها امکان‌پذیر باشد.
آزمایشگاهی طبیعی برای دانشجویان
نام: محمد رفیعی
سمت: مدیر گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
احیای دره فرحزاد در بهداشت روان شهروندان و ایجاد حس همگرایی بین مردم و مسئولان مجری پروژه تأثیر زیادی دارد. اما نکته مهم‌تر اینکه با حفظ اکولوژی طبیعی روددره در طرح احیا، در حال حاضر دره فرحزاد تبدیل به یک محیط آزمایشگاهی طبیعی شده که دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند برای پژوهش‌های خود از آن استفاده کنند و ارتباط نزدیک بین محیط‌زیست و مردم از نسل‌های خیلی پایین آغاز شود.
توضیحات اویس ترابی، مدیر پروژه دره فرحزاد درباره جزئیات اجرای پروژه
سلفی یادگاری دانشجوها با استاد در پایان بازدید
نشست اساتید و دانشجویان با مدیر پروژه و مدیران مرکز ارتباطات شهرداری تهران درباره ویژگی‌های و ابعاد اجرای طرح